آزاد ماهیان - قزل آلا

شیلات , آبزیان , ماهی , میگو , صید , صیادی , مزرعه , پرورش ماهی , صیدگاه , ماهیگیری , دامپزشک , متخصص , رستوران غذاهای دریایی , خدمات کارشناسی , گرمابی , سردآبی , کنسرو تن , زینتی , ماهیان زینتی , بچه ماهی , صدف , مروارید , لارو , کشتی , لنج , قایق , اسکله , موج شکن , اقیانوس , تالاب , دریا , دریاچه , خزر , خلیج فارس , دریای عمان , آبشار , سد , رودخانه , خاویار , ماهیان , بندر , خور , استخدام , کاریابی , بازارچه , دانشگاه , تکثیر و پرورش , تخم چشم زده

اولین مرجع ارتباط علمی تجاری خانواده بزرگ شیلات ایران

آزاد ماهیان - قزل آلا

آزاد ماهیان
آزاد ماهیان Salmonidae :
خانواده آزاد ماهيانsalamonidae تحت عنوان ماهيان سرد آبي شناسايي مي شوند كه در ميانگين حرارتي 7 تا 17 درجه سانتيگراد به خوبي رشد مي كنند و مشتمل بر ماهيان آب شيرين و ماهيان مهاجر موجود در نيم كره شمالي مي باشند.
امروزه گونه هاي مختلف ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان مي باشند پرورش داده مي شود. گوشت اين ماهيان بسيار لذيذ بوده و از نظر اقتصادي از جمله ماهيان با ارزش خوراكي محسوب مي گردند.
اغلب گونه هاي مختلف آزاد ماهيان در اين دسته جاي گرفته تقريبا بيشتر انواع اين ماهيان به منظور حفظ ذخاير منابع آبي صيد ورزشي توليد گوشت تكثير و پرورش داده مي شوند.
از اختصاصات ويژه اين ماهيان وجود دندان در دهان فلسهاي ريز نقره فام دهاني نسبتا بزرگ ، باله مخرجي كوتاه، يك باله چربي كوچك، در روي ساقه دمي همو سرك است.

خصوصیات

ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت می‌شود. از اینرو می‌توان با کشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد با اکسیژن فراوان زندگی می‌کنند و در پاییز و زمستان تخم ریزی می‌کنند.
در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط محلی ایجاد شده‌اند که از نظر شکل بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.
خانواده آزادماهیان به طور کلی ساکن نیمکره شمالی زمین هستند، اما به کلیه منابع سردآبی سطح کره خاکی معرفی مصنوعی شده اند. در محیط طبیعی، بخشهایی از عمر خود را در دریا و بخشی را در آب شیرین میگذرانند، برای تولید مثل به سمت رودخانه ها مهاجرت می کنند و برخی گونه ها بعد از تخمریزی می میرند ، سپس نوزادان از رودخانه به دریا رفته و همانند والدین در سن بلوغ به رود برمیگردند و این سیکل ادامه می یابد. آزاد ماهیان در بعضی گونه ها تا دو متر طول پیدا می کنند و از لحاظ اقتصادی بسیار ارزشمندند.

گونه های معروف آزاد ماهیان در جهان عبارتند از:

قزل آلای کیتا « Oncorhynchus keta »

قزل آلای چینوک « Oncorhynchus tschawytscha »

قزل آلای صورتی « Oncorhynchus gorbuscha »

آزاد ماهی اقیانوس اطلس « Salmo salar»

قزل آلای بروک « Salvelinus fontinalis »


قزل آلا

ماهی قزل‌آلا یا trout از نوع ماهی‌های سردآبی و از خانواده ماهيان آزاد است و در زیرگروه ماهی های آزاد جای گرفته و از گرانبهاترين ماهيان ورزشي بشمار ميروند. اين ماهي هوش و ظرافت و زيبايي اين ماهي قابل تحسين است اما قدرت و جنگجويي وصف ناپذير اين ماهي او را از ديگر گونه ها متمايز ميسازد . دارای بدنی فشرده و داری باله دمی بزرگ‌تر از ماهی آزاد است. ساقه دمی آن مرتفع، سر کند و قسمت خارجی باله دمی تقریباً صاف است. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی ۱۹ - ۱۴ عدد و بطور متوسط حدود ۱۶ عدد می‌باشد. تعداد خارهای اولین کمان آبشش بین ۵ - ۲ عدد است که به شکل شمشیر بوده و در پایین به شکل دکمه درآمده‌اند. حداکثر طول بدن ماهی قزل آلا ۱۴۰ سانتیمتر و وزن آن تقریباً به ۵ کیلوگرم می‌رسد.
ماهیان قزل آلا به هنگام ورود به رودخانه جهت جفت‌گیری و تخم ریزی لباس عروسی زیبایی به تن می‌کنند. تخم ریزی آنها بین ماههای بهمن و اسفند است. تعداد تخمها حدود ۱۰ هزار عدد است که تقریباً برای هر کیلوگرم و وزن بدن ماهی ماده ۱۵۰۰ عدد تخم برآورد می‌شود. بیشتر ماهیان بالغ نر و ماده بعد از تخم ریزی زنده مانده و در سال بعد برای تخم ریزی مجدداً وارد آب رودخانه می‌شوند.
لارو این ماهی به‌وسیله نوارهای تیره رنگ با نقطه‌های قرمز زیاد مشخص می‌شوند. بچه ماهیان ۵ - ۱ سال در آب شیرین زندگی می‌کنند که در شمال اروپا این مدت به ۵ سال می‌رسد. هنگامی که طول آنها به ۲۵ - ۱۵ سانتیمتر رسید وارد آب شور شده و بیشتر در ساحل دریا بسر می‌برند.
مشخصات بارز اين ماهيها داشتن باله چربي است كه به سختي ميتوان به آن گفت باله و البته بدن دوكي شكل اين ماهي را نيز نبايد از ياد برد زيرا اين ماهي بابدن و شكل ظاهري خود ميتواند آبي با فشار و سرعت هفتاد كيلومتر بر ساعت را بشكافد و مسير خود را طي نمايد
آرواره اين ماهي مركب از دو آرواره است بشكلي كه دهان اين ماهي در دو مرحله باز ميشود تا بتواند طعمه هاي بزرگتري را ببلعد هر چند كه آرواره این ماهی و اردک ماهی شكلي مركب دارد ولي تر كيب اين دو آرواره متفاوت است. اين ماهيها به دليل اين كه گوشتخوار هم هستند ولي معده كوتاهتري نسبت به ماهيهاي گوشتخوار دارند به جبران اين نقصان زوائدي كرم مانند در اطراف روده دارند كه با ترشح آنزيمها به هزم غذا كمك مي كند. فك بالايي و پائيني اين ماهي داراي يك رديف دندان تيز بوده كه در قسمت داخلي دهان اين ماهي اين دندانها بيشتر شده و به حالت پرز سخت و تيز تبديل ميگردند و البته اين ماهي بر روي زبان خود داراي چند رديف دندان بلند تر است.اين ماهي معرف آبهاي تميز و پر اكسيژن است و تمام گونه اين ماهي شوري آب دريا را ميتواند تحمل كند بينايي در اين نوع از ماهيها بسيار قوي بوده و بدين سان است كه با وجود آب خروشان و پر حباب تا فاصله هشت متري خارج آب را از عمق نيم متري مي بيند لذا براي صيد اين ماهي بايد حداقل فاصله دومتري با لب آب را رعايت كرد


دوران نوزادي :


اين ماهيها در زمان نوزادي داراي نوارهايي تيره رنگ بر روي بدن خود هستند كه استتار بسيار مناسبي ايجاد ميكند .نوزاد اين ماهيها بر خلاف ساير ماهيهاي ديگر در زمان نوزادي تيره رنگ و در زمان بلوغ روشن تر گشته و نوارها كم كم ناپديد ميگردند.


بويايي :


شايد همه فكر كنند كه دو سوراخ با درپوش كوچك تنها بيني اين موجود است ولي ، در سر اين ماهي سوراخهايي بسيار ريز وجود دارد كه به بويايي اين ماهي كمك شاياني ميكند هرچند كه مكانيسم بويايي اين ماهي بسيا رپيچيده است و مي تواند بوي هر موجودي در زير آب را با وجود جريان زياد آب احساس كند. با اینکه انتشار بود در محيط سرد با كندي همراه است ولي اين موجود با دارا بودن كانالهاي متعدد در هر سوراخ بيني ، بو را به محاصره در آورده و تماس عصبهاي بويايي را با آب بيشتر مي کند.


پرزهاي حسي :


بر روي فك و آرواره ها آزاد ماهیان پرزهاي بسيار ريزي وجود دارد كه ميتوان از آنها با نام فاصله سنج ياد كرد كه كنترل ماهي را همچون موهاي صورت گربه كنترل ميكند با اين تفاوت كه قدرت مكش را با تعيين فاصله دقيق تا طعمه بررسي و بعد با تنظيم قدرت مكش گرداب آبي رابه سوي طعمه هدايت خواهد كرد. همچنین فاصله ماهي از كف را نيز ثابت خواهد كرد تا بر اثر جريانهاي تند سيلابي كه ديد وجود ندارد ماهي با اين سنگها و بستر برخورد نكند.


خط جانبي :


در ميانه بدن ماهي از دم تا به سر ماهي خطي نازك و برجسته وجود دارد كه با دقت بيشتر منافذي بر روي آن مشاهده ميگردد. تعيين فاصله تا سطح آب ، احساس برخورد و عبور هر شيئي كه داراي ارتعاش باشد از وظایف اين خط كه به خط جانبي ماهي مشهور است. خط جانبی ، شنوايي در زير آب را نيز براي ماهي مقدور ميكند. اين خط به عنوان امواج سونار با ارسال و دريافت مانند مكان يابي قوي كه سرعت پردازش آن ميليونها بار سريعتر از پردازش قويترين كامپيوتر ها است حتي به عنوان غذا ياب نيز كاربرد دارد.تشخيص دماي آب و سختي و مسموميت آب نيز به عهده اين خط جانبی و عصبی است.


چشم ماهي :


چشم قزل آلا به صورت محدب و داراي حسگر هاي بسيار حساس به نور بوده كه بر روي شبكيه چشم اين موجود تعبيه گشته اند. قدرت بينايي اين موجود از هر ماهي ديگري بيشتر است اما ديد بسيار خوبي چون اردك ماهي و سوف در شب ندارد ولي باكمي تابش مهتاب اين ماهي را به وحشي ترين موجود در زير آبهاي سرد تبديل خواهد كرد.حفره چشمي اين ماهي در سر در حالتي است كه زاويه صدوهفت درجه اي را پوشش ميدهد و اين به اين علت است كه حسگرهاي ديگري در زير فك عمل ديدن يا بهتر بگوييم احساس كردن را به عهده گرفته اند.فركانسهايي از نور را كه چشم انسان قادر به روئيت آنها نيست را دريافت ميكنند اين طول موج از نور براي هر موجود خشكي زي بجز پرندگان شكارچي خطر ناك و كور كننده است. اين ماهي تقريبا همه نوع رنگ را قادر به تشخيص است ولي هر رنگ را با قرمزي ملايم تري تركيب كرده و ميبيند.مثلا اگر يك پشه سفيد را در نظر بگيريد آن را به رنگ صورتي يا نارنجي خواهد ديد واين بدان علت است كه در زير آب خبري از اشعه مادون قرمز آنچنان كه در خشكي هست نيست. لذا اين تركيب رنگي باعث بهتر و صاف ديده شدن اشياء در زير آب ميگردد.اگر شما از عينك دودي پولاريزه استفاده كنيد و بعد رنگ اين عينك را كهربايي يا قهوه اي روشن انتخاب نماييد خواهيد ديد كه با رنگ قهوه اي ديدن زير آب و ماهي زير آب بسيار آسانتر خواهد شد.


دم و باله ها :


شكل ظاهري دم و باله ها از اين ماهي يك فانتوم پر سرعت ساخته است .شكل باله دمي در هنگام حمله يا شناي آرام و سريع اين موجود تغيير مي يابد لذا جهت حمله باله تماما باز ميگردد تا ماهي را باسرعت زيادتري به جلو و براي يك لحظه براند در صورتي كه براي شناي آرام دم را تا جاي ممكن جمع ميكند.باله هاي دمي كه اغلب به عنوان محافظ از تخمها در زمان تخمگذاري است ولي وظيفه سكان هدايت اين موجود را بر عهده دارد .باله كمري نيز تعيين فاصله از سطح آب و كنترل تعادل افقي ماهي را بر عهده دارد و گاهي همراه با پوشش آبششها جهت ترساندن مهاجمان از آن استفاده ميكند. باله اي شكمي ماهي را در هنگام شنا در خط مستقيم نگاه ميدارد و باله هاي سينه اي براي حركت به سمت عقب يا شناهاي مسافت كوتاه و تغيير ارتفاع ماهي و در كل كنترل جهت حركت در ماهي را دارد و قدرت مانور را زياد ميكند.


دندانها :


در ماهي قزل آلا چهار نمونه دندان وجود دارد .1-دندانهاي نيش -2-دندانهاي نگهدارنده - 3-دندانهاي زباني 4-دندانهاي آسيا
1-دندانهاي نيش در لبه خارجي آرواره ها وجود دارد كه اولين دندانهاي قابل ديدن هستند و از همه بلند تر بوده و عمل گرفتن طعمه را بر عهده دارند.
2-دندانهاي نگهدارنده : اين دندانها در سقف دهان ماهي و بر روي لبه داخلي آبششها وجود دارد كه با عث نگه داشتن طعمه و ممانعت از خروج آن از دهان ميكنند.
3-دندانهاي زباني: بر روي زمان اين ماهي دندانهايي منحني وجود دارد كه به سمت داخل است و همچون زبان انسان هدايت طعمه را به عهده دارد با اين تفاوت كه قتل نهايي طعمه بر عهده اين زبان است.
4-دندانهاي آسيا : در منطقه گلوي اين ماهي دندانهايي پهن و با زبري نرم وجود دارند كه عمل آسيا و له كردن غذا را بر عهده دارند


منافذ پوستي در سر :

اين منافذ همان طور كه گفته شد داراي حسگر هايي پيشرفته هستند و شايد عملا حس ششم ماهي را قابل لمس نموده است . اين منافذ قدرت تشخيص كوچكترين فعاليتهاي الكتريكي موجودات را دارد.


رنگدانه هاي پوستي :


اين رنگدانه ها كه رنگ پوست را تشكيل ميدهند همچون آفتاب پرست قدرت تغيير دارند لذا به استتار ماهي كمك ميكنند. تغيير رنگ ماهي در هنگام صيد و مرگ دلالت بر اين نكته دارد.حال ماهي براي آمدن بر روي سطح از غلظت اين رنگها ميكاهد تا قابل ديدن نشود و هنگامي كه در كنار سنگي پناه ميگيرد رنگ خود را مطابق با صخره ميكند.اين موجود كنترل كاملي بر روي رنگ خود دارد.


تفاوت نر و ماده :


تفاوتهاي ظاهري زيادي در ماده و نوع نر آن وجود دارد ولي به طور كل :
باله چربي : باله چربي در نوع نر كمي بلند تر و كمچربي تر است
باله كمري :درنوع نر باله كمري بلند تر و شل تر است
اندازه : ماهي ماده از نظر طول و جثه بزرگتر از نوع نر است
باله مخرجي : در نوع نر باله مخرجي گرد است و فاقد خار ولي در نوع ماده جهت حفاظت از تخمها باله مخرجي داراي يك خار است.
سر : سر ماهي نر نسبتا كوچكتر و شكلي گرد دارد و گاهي تحدبي بر روي پيشاني دارد ولي در نوع ماده آن قسمت پيشاني صاف و سري كشيده و نوك تيز دارد

قزل آلای رنگین کمان، یکی از سه گونه خانواده آزاد ماهیان (Salmonidae) حاضر در ایران می باشد، و گونه ایست که بصورت مصنوعی در آبهای ایران وارد شده و گسترش پیدا نموده است.


گونه ها و زیرگونه های خانواده آزاد ماهیان در ایران عبارتند از:

قزل آلای رنگین کمان(Oncorhynchus mykiss)

سفید ماهی (Coregonus lavaretus)»» با ماهی سفید اشتباه نشود!

قزل آلای خال قرمز (Salmo trutta fario)

ماهی آزاد دریای خزر (Salmo trutta caspius)»» در واقع ماهی آزاد نیست، ولی به این نام رایج است.

قزل آلای خال قرمز و ماهی آزاد دریای خزر ، زیر گونه های یک گونه(Salmo trutta) هستند که به قزل آلای قهوه ای معروف است.
اين نوع ماهي ها در ايران به سه دسته تقسيم مي گردند كه هر كدام نيز به چند دسته از نوع نژاد و شكل ظاهري تقسيم مي گردند

1 - گونه قزل آلاي خال قرمز:
اين ماهي محبوبترين ماهي قابل صيد در بين ورزشكاران است و تيره اي از آن بومي ايران و بقيه از دانمارك و سوئد بصورت لارو وارد ايران گشته اند
رنگ اين ماهي در كل زرد متمايل به طلايي است و رنگ آن در پشت زيتوني روشن مايل به قهوه اي است و پهلوها زرد متمايل به طلايي است و به سمت شكم متمايل به سفيد تا سفيد است.برروي بدن اين ماهي خصوصا در نيمه بالايي آن داراي خالهاي بسيار خوشرنگ قرمزي است كه از سر تا دم اين ماهي پراكنده اند و ميان آنها خالهاي ريزتري به رنگ سياه موجود است.
حداكثر طول بدن اين ماهيها هشتاد سانت ولي به طور معمول بين پنجاه تا شصت سانت است اين نژاد از قزل آلاها در نوع نر آن بلوغ در دوسالگي و در نوع ماده آن بلوغ در سه سالگي است محل زندگي اين ماهي اصولا در رودخانه هايي با آب سرد و تميز و پر اكسيژن و با پ هاش خنثي است و تغذيه آن بيشتر از حشرات و آبزيها و پستانداران و خزندگان كوچك است و زمان تخمريزي اينگونه پاييز است

اين قزل آلا در ايران به چهار نوع تقسيم مي گردند:

1-1- قزل آلاي خال قرمز رود خانه كرج و چالوس و دامنه كوهستانهاي شمالي و غربي : شكلي و ظاهري پر رنگتر و زيبا تر نسبت به ديگر همنوعان خود دارد
2-1- قزل آلاي خال قرمز كوهستاني البرزي و زاگرسي و جنوبي : از نظر اندازه بسيار كوچك و تقريبا بيش از بيست سانت بزرگ نمي گردد و نوارهاي تيره رنگ ببري شكل و رنگ صورتي پوزه و باله بزرگ و شلال نر اين گونه قابل تشخيص است
3-1- قزل آلاي خال قرمز لار: اين ماهي كه تركيب نژادي بين قزل آلاي سرخپوستي يا شينوك با قزل آلاي خال قرمز است از بدني بزرگ و گوشتي نارنجي رنگ برخوردار بوده و رنگ آن نسبت به ديگر همنوعان خود بسيار كمرنگ تر است و البته طول بدن اين نوع به بيش از هفتاد سانت نيز ميرسد
4-1- قزل آلاي خال قرمز دامنه البرزي و شمالي : اين نوع از قزل آلاي خال قرمز به همنوع رودخانه كرج خود بسيار شبيه است ولي از نظر رنگ كمي كمرنگتر است و رنگ پشت آن بيشتر به صورتي متمايل است كه به گفته برخي از محققان اين نوع از قزل آلا در دريا ساكن بوده و پس از تغيير نمودن سختي آب در دريا به رودخانه ها مهاجرت نموده اند

2 - گونه قزل آلاي رنگين كمان :

اين قزل آلا به دونوع تقسيم مي گردد:

قزل آلاي رنگين كمان قهوه اي: اين قزل آلا داراي نوار رنگي قهوه اي متمايل به مسي بر روي آبششها است و از نظر اندازه كمي بزرگتر از همتاي صورتي خود مي گردد

قزل آلاي رنگين كمان: اين قزل آلا داراي نوار صورتي رنگ متمايل به بنفش و گاهي سرخابي است
نام علمي ماهي قزل آلاي رنگين كمان salmo gairdneri richبوده است كه با توجه به شباهت تاكسونوميك آن به گونه oncorhynchus mykiss يا آزاد ماهيان كبير به تبديل و مورد تصويب دانشمندان قرار گرفت.
قزل آلاي رنگين كمان در سراسر جهان منتشر گرديده و بدون شك بعد از ماهي كپور عمده تر ين و قديمي تر ين ماهي پرورش محسوب مي گردد و همچنين اين ماهي يكي از مهمترين ماهيان براي صيد ورزشي قلمداد مي گردد.
عليرغم تحقيقات وسيع و همه جانبه اي كه در سطح جهاني بر روي اين ماهي صورت گرفته است ، ماهي شناسان در خصوص نام علمي اين ماهي اتفاق نظر نداشته اند و تاكنون بيش از 30 نام علمي براي اين ماهي پيشنهاد گرديده است.
حدود 80 سال قبل ريگان Raygan پيشنهاد داد كه ماهيان قزل آلاي وابسته به اقيانوس كبير با توجه به اندازه و شكل بين دو چشم آنها رده بندي گردد
تجارب قبلي دانشمندان نيز حاكي از آن است كه DNAميتو كندري زل آلاي رنگين كمان شباهت زيادي بهDNA ميتو كندري ماهي آزاد اقيانوس كبير در مقايسه با ماهي آزاد اقيانوس اطلس دارد . اين شباهت به شاه ماهي آزاد اقيانوس كبير حتي به مراتب بيشتر از شباهت آن بهDNA ميتو كندري ماهي قزل آلاي قهوه اي است.
در سال 1988 جامعه شيلاتي آمريكا American fisheries society نام جنس را براي ماهي قزل آلاي رنگين كمان پيشنهاد داد . پس از اينكه معلوم شد ماهي قزل آلاي رنگين كمان تقريبا تمامي ويژگيهاي ماهي آزاد كامچاتكا را دارد نام علميoncorhynchus mykiss براي آن پيشنهاد گرديد تا جاي نام علمي Salmo gairdneri rich را بگيرد .
قزل آلاي رنگين كمان دارای یک نوار پهن به صورت رنگین کمان در هر طرف بدن است. دوره تخم ریزی از ماههای آخر زمستان تا اواخر بهار و تعداد تخمها بین ۵ - ۱ هزار عدد است. امروزه ماهی قزل آلای رنگین کمان به صورت ماهی شماره یک اکثر کارگاههای تکثیر و پرورش ماهیان سرد آبی در بیشتر نقاط جهان درآمده‌است.
از خصوصیاتی که این ماهی را مورد توجه قرار داده، سازش آن با شرایط پرورش متراکم است. از طرف دیگر این ماهی در انتخاب غذا زیاد سختگیر نیست و از سرعت رشد خوبی نیز برخوردار است.
اين ماهي نسبت به قزل آلاي خال قرمز محبوبيت كمتري دارد و اولين بار توسط دكتر معتمد به ايران معرفي گشت و خاستگاه اين ماهي جنگجو آمريكاي شمالي است
اين ماهي با ماهي خال قرمز خصومت نامعلومي دارد و به باله هاي دمي اين ماهي آسيب رسانده كه در اثر جراحات وارده ماهي خال قرمز تلف مي گردد اين ماهي معمولا در آبهاي روان باشدت كمتري نسبت به قزل آلاي خال قرمز سكونت دارد لذا ماهي هاي خال قرمز مجبور به صعود به بالا دست رودخانه ها مي گردند
بر اثر پرورش اين نوع ماهي در اكثر شهر هاي كشور اين گونه را در اكثر رودخانه ها خواهيد يافت رنگ اين ماهي نقره اي و در پشت سبز تيره مايل به خاكستري است كه رنگ سبز آن كم كم رو به پهلوها كمتر ميشود سرتا سر نيمه بالايي و مياني بدن اين ماهي پر از خالهاي سياه است كه تراكم اين خالها در نيمه مياني بدن كمتر است
نوار مياني بدن اين ماهي كه به موازات خط جانبي بدن اين ماهي است به رنگ صورتي با قهوه اي ميباشد كه از روي آبششها شروع و تا دم ماهي امتداد دارد كه در قسمت انتهايي كمرنگ تر مي شود نسبت به ماهي خال قرمز رشد سريعتري داشته و افزايش دما و شرايط نا مساعد را بهتر تحمل مي كند. طول بدن اين ماهي بين سي تا پنجاه سانتيمتر است ولي ميتواند تا طول هشتاد سانت نيز با وجود شرايط مناسب رشد كند و در فواصل زماني اواخر زمستان تا اواخر بهار زاد و ولد مي كند اين نوع از ماهي هنگام صيد پرشهاي بلندتري نسبت به همنوعان خود به نمايش مي گذارد و قبل از جفت گيري نوار هاي رنگي روي آبششها پر رنگ تر مي گردند و بعد از فصل تخمريزي اين نوار خيلي كمرنگ مي گردد و البته اين نوار رنگي در ماهيهاي درياچه اي پر رنگ تر است
ماهي قزل آلاي رنگين كمان به مراتب آسانتر از قزل آلاي خال قرمز نسبت به محيط سازگاري حاصل نموده تمايل بيشتري به اهلي شدن داشته و از غذاي دستي آسانتر استفاده مي نمايد.
اين ماهي به درجه حرارت هاي بالا و كمبود اكسيژن مقاوم بوده و در آبهايي كه به اندازه كافي تجديد گردد مي تواند درجات 20 الي 22 درجه سانتي گراد را تحمل نمايد.
قزل آلاي رنگين كمان نسبت به بيماريها و بخصوص بيماريfurunculosis به مراتب مقاومتر مي باشد .
نمو تخم قزل آلاي رنگين كمان در مدت كوتاهتر انجام شده و رشد آن سريعتر است. اين ماهي گوشتخوار مي باشد ولی ماهيان كمتري را شكار مي نمايد اين ماهي از انواع كرمها و نرم تنان تغذيه ميكند و اين موجودات را در بستر آبگير جستجو مي نمايد .از همين طعمه ها براي صيد ورزشي استفاده مي كنند .
اين ماهي داراي رشد سريع مي باشد و در صورتي كه خوب تغذيه شوند و در يك سالگي به وزن 100 گرم و در سالگي به 250 الي 300 گرم و در چهار سالگي به 40 الي 45 سانتي متر مي رسد حداكثر وزن آن به 7 كيلو و حد اكثر طول گزارش شده به 70 سانتي متر است. اين ماهي نسبت به whirling diseaseبيماري حساس مي باشد و گوشت آن از حيث كيفيت نازلتر از گوشت قزل آلاي خال قرمز مي باشد.
ماهي قزل آلاي رنگين كمان مناسب تر ين ماهي سرد آبي جهت پرورش مي باشد بطوريكه آسانتر به غذاي دستي عادت كرده و نسبت به درجه حرارت و كيفيت آب كمتر حساس مي باشد و بدين جهت در سراسر دنيا اساسي تر ين ماهي آزاد مورد پرورش جهت تغذيه مي باشد. از اين ماهي مي توان جهت ماهي دار كردن آبگير هاي طبيعي استفاده نمود .

3 - گونه ماهي آزاد درياي خزري :

رنگ بدن این ماهی نقره ای است و در پهلوها ، لکه های ستاره ای شکل دیده می شوند. تعداد فلس بین باله چربی و خط جانبی ۱۹ - ۱۱ عدد است. قد متوسط ۷۷ سانتیمتر و وزن ۵ کیلوگرم است این ماهی که در قسمتهای کرانه شمالی ایران زندگی میکند در اواخر پاییز و اوایل زمستان ، جهت تخم ریزی وارد رودخانه های ورودی به دریاچه خزر میشود.
مواد غذایی این ماهی را در سنین پایین لارو حشرات و بچه ماهیان و در سنین بالا انواع ماهیان تشکیل میدهند. این ماهی از ماهیان باارزش این دریاچه است. صید بی رویه ، مسدود شدن راههای مهاجرت به سبب ساختن پلها ، در نظر نگرفتن راه مهاجرت ماهی و آلودگی آبها عواملی هستند که نسل ماهیان را به خطر انداخته اند.

دو گونه از این ماهیها وجود دارد که هر کدام روش زندگی خاص خود را دارد

آزاد ماهي دريايي : گونه مهاجر آن از آبهای شیرین مهاجرت کرده تا در آبهای آزاد تغذیه کنند و ادامه زندگی بدهند اما برای تولید مثل به رودخانه محل تولد خود باز می گردند.
آزاد ماهي رودخانه اي : از گونه مهاجر خود کوچکتر بوده و تمام عمر خود را در رودخانه سپري ميكند ولي در فصل تخمريزي به بالادست رودها مهاجرت ميكنند

محل زندگي قزل آلا
قزل آلا يعني پاكي و نشاط آب و اين موجود پرخروش خروشانتر از آب روان و مهاجم است كه توانسته است با اين شرايط خاص زندگي كند ولي هر شخصي هم اين را ميداند كه اين ماهي سرد آبي محل زندگيش را در رودخانه ها جستجو ميكند
اين ماهي ساكن آبهاي سرد و زلال است كه سختي آب نبايد زياد باشد و پ هاش آب حدي بين خنثي داشته باشد واكسيژن محلول در آن بايد زياد باشد. و البته اين ماهي در سنين بالاتر به پايين دست رودها مهاجرت ميكند كه اين محل ميتواند درياچه يا قسمتي از رودخانه كه پهنتر و عمقي مناسب تر دارد نقل مكان كند

رودخانه :
محيط رودخانه معمولا پوشيده از ريگ ها و صخره هاي ريز و درشت است كه در طي زمان صيقلي گشته و همين ليز خوردن و حركت سريع اين ماهي را موجب ميشود.معمولا در مسير رودخانه صخره هايي در برابر آب مقاومت ميكنند كه اين برخورد با عث ايجاد آبي برفكي و پر اكسيژن ميگردد و در عين حال از سرعت آب ميكاهد كه محلي مناسب براي استراحت است.چاله هايي كه توسط گردابها ايجاد شده اند يا تكه كنده درختي كه بر آب افتاده است يا حتي سنگي كه سايه بر رود افكنده محلهايي است كه هر ماهي قزل آلا براي خود مكاني امن و قلمروي مطمئن ديده و بسته به زمان رشد به تغيير اين مكانها ميكند.معمولا اين ماهي تمايلي به ديده شدن ندارد و بسته به شكل ظاهري خود استتاري خوب را در زير آب دارد .ولي احتياط بيش از حد اين ماهي و خطراتي كه در دوره لاروي خود طي نموده اين موجود را از خطرات آسمان كه ميتوانسته پرنده ماهي خوار يا باز يا بحري باشد او را بر اين ميدارد كه رعايت احتياط در زير آب حد فاصل خود را با سطح آب محفوظ بدارد.لذا پيدا كردن چاله اي در عمق يا استتار در پشت سنگي كه آب آن برفكي باشد يا در زير سايه صخره يا كنده درختي بجز اينكه او را از شر دشمنان مصون ميدارد دماي آب در اين مناطق معمولا سرد تر است.آب زلال بجز تميز بودن لازمه محيطي شفاف جهت شكار است . نهر هايي كه به رودخانه ميريزد هم آب تازه اي دارد و هم خنكي مناسبي دارد ولي از همه مهمتر محل وجود بچه ماهي يا ماهي هاي ريز ديگري است. رودخانه ها معمولا به دودسته تقسيم ميشوند دسته اول محل زندگي و دسته دوم محل تولد و تخمگذاري

درياچه :
درياچه چاله اي است كه شسته رودخانه ها را در خود انبار ميكند و معمولا كف آن بيشتر از ماسه و گل و لاي پوشيده است و با وجود آب زلال و نفوذ نور به عمق محيطي جهت رشد گياهان دارد.ماهيهاي ساكن اين درياچه جز براي تخمريزي معمولا به رودخانه مهاجرت نمي كنند و عمق زياد اين محيط براي آنها امنيت را فراهم خواهد كرد اما به علت وسعت زياد هر درياچه و نور گير بودن آن سطح آب جاذب گرما خواهد بود و اين ماهي حساس به گرما را خواهد آزرد ولي راه حل چيست؟ بر خلاف تصور همه خير اين ماهي به رودخانه يا حتي دهانه رود خانه نمي رود بلكه به قعر درياچه مي رود ولي چرا؟ مسير رودخانه جاذب خوب آب است و فرو رفتن سيلابها و آبهاي ناشي از بارندگي در عمق زمين دريا چه هايي ميسازد كه با توجه به شيب و وجود درياچه در پائين دست در كف درياچه روزنه هايي را باز نموده و چشمه هايي خروشان ميسازد كه به آنها چشمه هاي خودجوش كف درياچه ميگويند .اين حفره هاي داراي جريان آب سرد تعادل بدن اين جاندار را در موقع ظهر يا گرماي روز تامين ميكند.وجود گياهان بلند و با نام ايراني اكثرا ازنوع شويدي يا دم گربه اي هستند كه محل مناسبي جهت پرورش حشرات دگرديس يا آبزي هستند و اين گياهان با دارا بودن حفره هايي ميتواند قلمرو خوبي باشد و از جهتي سطح باز در ياچه با كمك كمترين وزش بادي حشراتي را به آب مي اندازد كه سفره پر بركتي است.

قزل آلای دریاچه شمالی
دو گونه از این ماهیها وجود دارد که هر کدام روش زندگی خاص خود را دارد نوع شمالی‌تر آن ، گونه مهاجران می‌باشد. آنها از آبهای شیرین مهاجرت کرده تا در آبهای آزاد تغذیه کنند و ادامه زندگی بدهند اما برای تولید مثل به رودخانه محل تولد خود باز می‌گردند. انواع جنوبی‌تر آن از گونه مهاجر خود کوچکتر بوده و تمام عمر خود را در دریاچه‌ای کوهستانی می‌گذرانند.

قزل آلای پوزه‌دار
نوعی ماهی کشیده و لاغر با باله‌های براق است که در مناطقی ساحلی که کف شنی دارند زندگی می‌کند. گونه‌های مختلف همگی دارای پوزه‌های گوشه‌داری هستند که از آنها برای حفاری ماسه و قرار گرفتن در آن استفاده می‌کنند. این ماهی هم به این خاطر به این اسم نامگذاری شده است. طول این ماهیها به 60 سانتیمتر می‌رسد. این ماهی یک نوع ماهی شب خیز است که شبها از بی مهرگان تغذیه می‌کند و در طول روز در سوراخی در میان گل و ماسه بسر می‌برد. قزل آلای پوزه‌دار در بعضی مناطق به صورت تجاری صید می‌شوند.
مهاجرت:
علت مهاجرت ماهي ها هورمون هايي است كه توسط بلوغ غدد جنين ترشح مي شود. آنها در اين هنگام داراي احساسات جديدي ميشوند . بصورتي كه ديگر قادر به تحمل محيط اطراف خود نبوده و نياز مبرمي به عوض كردن جايگاه خود را دارند اين ماهيان جهت پيدا كردن مكانهاي مناسب دست به مهاجرت مي زنند .
آزاد ماهيان و از جمله ماهي قزل آلا ي رنگين كمان قدرت فوق العاده اي در به خاطر سپردن محيط آبهاي محل تولد خود دارند .

تغذيه ماهي :
بسياري از ماهيان سرد آبي و معتدله داراي روده اي كوتاه مي باشند اين خاصيت مربوط به ماهيان گوشتخوار و همه چيز خوار است . اين ماهيان به رژيم غذايي غير زنده يا مصنوعي نيز عادت مي كنند كه البته در خصوص آزاد ماهي درياي خزر(Salmo troutta caspius) اين تغيير رژيم به سختي امكان پذير است بطوريكه حتي ماهي غير زنده را هم نمي خورند .
گوشتخواري اين ماهيان سبب مي شود تا رژيم غذايي آنها از لحاظ پروتئين هاي حيواني غني باشد و به همين علت تغذيه اين ماهي گران تمام مي شود .
ماهي قزل آلا فقط مقدار كمي از مواد نشاسته اي قابل هضم را مورد استفاده قرار مي دهد ولي مواد چربي بهتر مورد استفاده قرار مي گيرد.
در بعضي از گونه هاي آزاد ماهيان و قزل آلاي درياچه اي مواد چربي ممكن است به عنوان منبع انرژي تا 20درصد از وزن خشك را به جاي پروتئين و كربو هيدراتها تشكيل دهد.

پرورش ماهیان سردابی:
اين ماهيان را مي توان در محدوده حرارتي 10-18 درجه سانتيگراد پرورش داد . استخرهاي بتني براي پرورش آنها مناسب تر است ، و براي توليد يك تن نياز به 10 ليتر در ثانيه آب با دماي 10-18 درجه سانتي گراد مي باشد
بيشتر اين ماهيان را خانواده آزاد ماهيانsalamonidae بوده و مشتمل بر ماهيان آب شيرين و ماهيان مهاجر موجود در نيم كره شمالي مي باشند.
امروزه گونه هاي مختلف ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان در كشورهايي كه داراي شرايط آب و هوايي مناسب رشد اين ماهيان مي باشند پرورش داده مي شود. گوشت اين ماهيان بسيار لذيذ بوده و از نظر اقتصادي از جمله ماهيان با ارزش خوراكي محسوب مي گردند.

شیلات آبزیان خوراک ماهی میگو تن کنسرو صید صیادی صیدگاه ماهیگیری دامپزشکی کلینیک متخصص رستوران خدمات کارشناس همکاران ماشین آلات گرمابی سردآبی زینتی صدف مروارید لاروکشتی لنج قایق دکترمهندس اسکله موج شکن تالاب دریا دریاچه خزراستخدام کاریابی رودخانه بندر سد اسکله خاویار ماهیان خلیج فارس دریای عمان آبشارFisheries Aquaculture Fishing Feed Shrimp fish Veterinarian Professional services specialisy Hydrothermal Hot water Scroll Cold water Ornamental Oysters Pearls Larva Ship Boat Boats Tuna Port Caviar Dam Pond Dock careers Employment Engineer Caspian Oman sea Persian golf