مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور ( تنکابن )

تاریخچه:

تاریخچه مركز تحقيقات ماهيان سردآبي كشور

مركز تحقيقات ماهيان سردآبي كشور در تاریخ 1384/07/07 با نام ایستگاه تحقیقات ماهیان سردآبی تأسیس شد و مورد بازدید کارشناسان شبکه مراکز آبزی‌پروری آسیا- اقیانوسیه ( NACA ) قرار گرفت و در آذر ماه سال 1385رسماً به‌عنوان مرکز راهبری منطقه­ای شبکه مراکز آبزی‌پروری آسیا - اقیانوسیه ( NACA ) انتخاب و معرفی گردید و از سال 1386 به مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور تغییر نام یافت و فعاليت­های تحقیقاتی خود را با تأکید بر گونه در حال انقراض و استراتژیک ماهی آزاد دریای خزر آغاز نمود. این مرکز در روستای پرده­سر دهستان دوهزار بخش کوهستان شهرستان تنکابن در مجاورت رودخانه چشمه‌کیله با در اختیار داشتن اقلیم مناسب جهت تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی در زميني به مساحت 20649 متر مربع واقع شده است و دارای 15 سال سابقه فعالیت تحقیقاتی در زمینه­های تکثیر و پرورش، بهداشت و بیماری­ها، فیزیولوژی تغذیه و تولید مثل، ژنتیک و اصلاح نژاد و اکولوژی ماهیان سردآبی می­باشد.

معرفی مركز تحقيقات ماهيان سردآبي كشور

اهداف:

- انجام فعالیت تحقیقاتی در زمینه­های تکثیر و پرورش، بهداشت و بیماری­ها، فیزیولوژی تغذیه و تولیدمثل، ژنتیک و اصلاح نژاد و اکولوژی ماهیان سردآبی با تأکید بر ماهی آزاد دریای خزر

- دستیابی به فناوری­های نوین جهت افزایش تولید در واحد سطح در سیستم­های پرورش ماهیان سردآبی

- دستیابی به بیوتکنیک و روش­های نوین تکثیر و پرورش، اصلاح نژاد، تغذیه، بهداشت و بیماری­ها و اکولوژی ماهیان سردآبی

- پایه­گذاری بانک ژن زنده، سلولی و مولکولی ماهی آزاد دریای خزر و قزل­آلای رنگین­کمان

- پایه­گذاری بانک اسپرم ماهی آزاد دریای خزر و قزل­آلای رنگین­کمان

- ارائه دستاوردهای کاربردی جهت پایداری و توسعه صنعت آبزی­پروری سردآبی کشور

- همکاری با تشکل­های غیر­دولتی و پرورش­دهندگان ماهیان سردآبی در توسعه علمی سردآبی کشور

- کمک به ترویج و توسعه پایدار تولید ماهیان سردآبی در سطح ملی و منطقه به­ویژه کشورهای کمتر توسعه ­یافته

وضعیت نیروی انسانی:

این مرکز دارای 22 نفر نیرو بوده و نیروهای تحقیقاتی آن شامل 4 نفر دکترای تخصصی و 7 نفر کارشناس ارشد بوده که 3 نفر از آنها عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور می­باشند

وضعیت پژوهشی:

فعالیت­های تحقیقاتی این مرکز در سه بعد طراحی، اجرا، همکاری، مشاوره، نظارت و داوری طرح­ها و پروژه­های تحقیقاتی مصوب سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی؛ اجرا، همکاری، راهنمایی، مشاوره و داوری پایان­نامه­های دانشجویی با همکاری دانشگاه­های دولتی، آزاد اسلامی و غیر انتفاعی؛ طراحی، اجرا، همکاری و مشاوره طرح­ها و پروژه­های تحقیقاتی سازمان­ها و مؤسسات اجرایی و تحقیقاتی داخل و خارج از کشور از جمله فائو می باشند. محققان این مرکز از سال 1385 تا پایان آذر ماه سال 1399 با برخورداری از 4 آزمایشگاه تخصصی (بهداشت و بیماری­های آبزیان، هیدروشیمی، تغذیه و ژنتیک و اصلاح نژاد) که 3 مورد از آنها دارای کد شناسه مصوب از سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی بوده و 2 مورد از آنها نیز در مرحله استقرار استاندارد ملی ایزو 17025 قرار دارند و بهره­گیری از توانمندی علمی و تجهیزات لازم موفق به انجام 45 پروژه تحقیقاتی مصوب، سرپرستی 52 پروژه دانشجویی، چاپ 81 مقاله ISI و 85 مقاله علمی پژوهشی و ارائه شفاهی و پوستری 244 مقاله در کنفرانس­های علمی و پژوهشی داخل و خارج از کشور شده اند.

گروه­های تخصصی:

گروه‌هاي تخصصي مركز شامل تكثير و پرورش، بیماری­های ویروسی و میکروبی، بیماری­های تغذیه و ژنتیک، فیزیولوژی تغذیه و تولیدمثل، اكولوژي و ژنتیک و اصلاح نژاد می­باشند.

آزمایشگاه ها:

- آزمایشگاه بهداشت و بیماری­ها

انجام آزمايش‌هاي باکتری­شناسی، انگل­شناسي و قارچ­شناسي ماهی و آب بر اساس استاندارد ملي و بين‌المللي

آزمایشگاه شیمی‌آب

انجام آزمايش‌هاي فيزيکي و شيميايي آب و پساب بر اساس استاندارد ملي و بين‌المللي

آزمایشگاه ژنتیک و اصلاح نژاد

ارزیابی ساختار و تنوع ژنتیکی جمعیت­های ماهیان با روش­های مختلف مولکولی

تأسیسات و تجهیزات گروه تکثیر و پرورش مرکز

سالن قرنطینه (اتاق سرپرستی، انبار غذا و دارو، سالن پرورش مشتمل بر 60 عدد حوضچه تحقیقاتی 2 متر مکعبی مجهز به دستگاه غذاده خودکار و هواده)، سالن تکثیر، سالن انکوباسیون (6 عدد انکوباتور عمودی دو قلو و 16 عدد انکوباتور کالیفرنیایی)، سالن پرورش لارو (14 عدد وان 3 متر مکعبی)، سایت ماهی آزاد (2 عدد استخر مستطیل بتنی به مساحت هر کدام 40 متر مربع، 14 عدد وان 9 متر مکعبی، 2 عدد انکوباتور عمودی دو قلو، 8 عدد انکوباتور کالیفرنیایی)، 2 عدد دستگاه ازن ژنراتور، 2 عدد دستگاه اکسیژن ساز، درام فیلتر، 3 عدد سیستم خنک­ کننده آب (چیلر)، اتاق ژنراتور، 3 حلقه چاه دهان گشاد با دبی 6 تا 12 لیتر در ثانیه، یک حلقه چاه عمیق با دبی 6 لیتر در ثانیه و یک حلقه چشمه با دبی 6 تا 12 لیتر در ثانیه در فاصله 1500 متری مرکز می­باشد.

مهمترین دستاوردهای تحقیقاتی مرکز

1- دستیابی به بیوتکنیک پرورش ماهي قزل‌آلاي رنگين‌كمان در سيلو (مخازن استوانه‌ای)

2- مکمل غذایی پودر ریزوم زنجبیل به عنوان محرک و بهبود دهنده سیستم ایمنی ماهی قزل ­آلای رنگین­ کمان پرورشی

3- اسانس آویشن شیرازی مؤثر در کنترل آلودگی­های قارچی ماهی قزل ­آلای رنگین­ کمان

4- استفاده از واریته ایرانی تخم پنبه به جای سویا در جيره غذايي ماهی قزل ­آلاي رنگين ­كمان

5- جمع­آوری و شناسایی انگل­های ماهیان رودخانه چشمه­کیله تنکابن

6- اثرات Eltosil (سوماتوتروپین گاوی نوترکیب 1%) بر شاخص‌های رشد ماهی قزل‌آلای رنگین‌کمان

7- بهبود عملکرد رشد لارو ماهی آزاد دریای خزر با تنظیم شدت و دوره نوری نور قرمز

8- اسانس آویشن شیرازی ماده جدید بی هوش­ کننده ماهی

9- پرورش و آدابتاسیون ماهی آزاد دریای خزر تا وزن 250 گرم

10- دستیابی به بیوتکنیک پرورش ماهي آزاد درياي خزر در آب شیرین

11- تعیین اثرات پساب کارگاه­هاي تکثير و پرورش ماهيان سردآبي و ساير فعاليت­هاي انساني بر اکوسيستم رودخانه چشمه­ کيله تنکابن

12- تعيين فاصله مناسب بين مزارع تكثير و پرورش ماهي قزل‌آلای رنگین‌کمان در رودخانه چشمه‌کیله تنکابن

13- تعیین مکان‌های مناسب جهت رهاسازی بچه‌ماهیان آزاد دریای خزر در رودخانه چشمه‌کیله تنکابن

14- استانداردسازی عملیات بیمه­ گری و ارزیابی خسارات در واحدهای پرورشی ماهیان سردآبی

15- تولید نسل G1 ماهي آزاد درياي خزر در آب شیرین

16- تولید مولدین ماهی آزاد دریای خزر از ماهیان پرورشی دو تابستانه در محیط محصور

17- حفظ و بازسازی ذخایر ماهی آزاد دریای خزر با تولید 100،000 عدد بچه ماهی آزاد دریای خزر از مولدین وحشی مهاجر به رودخانه­ های مهم حوضه جنوبی دریای خزر و رهاسازی آنها در مرحله اسمولت در همان رودخانه ­ها

18- ایجاد بانک اسپرم از مولدین ماهی آزاد دریای خزر برای نخستین بار در کشور

19- تعیین هویت ژنتیکی مولدین ماهی آزاد دریای خزر مهاجر به رودخانه­ های چشمه­ کیله، سردآبرود و چالوس (استان مازندران) و کرگانرود و آستارا (استان گیلان)

20- ایجاد بانک ژن زنده، سلولی و مولکولی ماهی آزاد دریای خزر برای نخستین بار در کشور

21 - ارتقاء سطح آگاهی، نگرش و عملکرد مردم و صیادان محلی نسبت به حفظ و بازسازی ذخایر ماهی آزاد دریای خزر

22- بهبود مدیریت و ساختار بهداشتی مراکز تکثیر و مزارع پرورش ماهیان سردآبی استان زنجان

23- کاربرد مکمل غذایی پودر عصاره خشک گیاه مرزنگوش و صبر زرد در صنعت آبزی­پروری جهت تحریک و بهبود سیستم ایمنی ماهی قزل­آلای رنگین­کمان پرورشی

24- تعیین توان تولید قنات صالح­آباد تهران و معرفی گونه ماهی مناسب جهت پرورش در آن

25- تولید ماهی آزاد چهار تابستانه دریای خزر از بچه­ ماهی نسل G1 تولید شده در محیط محصور

26- تولید نسل G2 ماهي آزاد درياي خزر در آب شیرین

27- شناسایی عوامل خطر بروز استرپتوکوکوزیس در مزارع پرورش ماهیان سردآبی غرب استان مازندران

28- کنترل آلودگی قارچی تخم ماهی قزل ­آلاي رنگین­ کمان در مرحله انكوباسيون با استفاده از محلول آنولیت خنثی

29- پرورش ماهی آزاد دریای خزر در مزارع پرورش ماهی شهرستان ایجرود استان زنجان

30- تعیین وضعیت رشد و ساختار سنی ماهی آزاد در سواحل ایرانی دریای خزر

31- تعیین هویت و تهیه شناسنامه ژنتیکی مولدین ماهی آزاد دریای خزر مرکز بازسازی ذخایر کلاردشت تکثیر شده در سال 1395

32- تعیین هویت و تهیه شناسنامه ژنتیکی مولدین ماهی قزل ­آلای رنگین­کمان مزارع منتخب کشور

33- ایجاد بانک ژن زنده، سلولی و مولکولی از ذخایر ماهی قزل‌آلای رنگين‌کمان شناسنامه‌دار با سلامت بالا برای نخستین بار در کشور

34- کاربرد ضد­باکتریایی (استرپتوکوکوس اینیایی) عصاره و نانو عصاره مرزنگوش به روش برون­تنی و درون­تنی در ماهي قزل ­آلای رنگين­کمان

35- کسب دانش فنی راه‌اندازی نخستین پایلوت نیمه صنعتی الگویی تکثیر و پرورش قزل ‌ آلای رنگین‌کمان با رعایت کامل اصول ایمنی زیستی در کشور

36- تولید محصول دانش بنیان گله ماهیان مولد پایه شناسنامه­ دار با سلامت بالا از ذخایر ژنی موجود در کشور

37- تولید محصول دانش بنیان تخم چشم­زده و بچه ماهی قزل‌آلای رنگين‌کمان بارور، با سلامت بالا و دارای شناسنامه ژنتیکی برای نخستین بار در کشور

38- تشکیل بانک اسپرم از ماهیان قزل‌آلای رنگين‌کمان برای نخستین بار در کشور

39- دستورالعمل ترویجی بهگزینی پیش مولدین ماهی قزل ‏آلا جهت تکثیر و تولید تخم و لارو شناسنامه دار با سلامت بالا

40- افزایش تنوع و کاهش همخونی در مولدین ماهی قزل‌آلای رنگین کمان شناسنامه‌دار با سلامت بالا

41- مدیریت عوامل خطر مؤثر در بروز بیماری ها در مراکز تولید ماهی قزل آلای رنگین کمان

42- نکات ایمنی و عوامل خطر محیطی و مدیریتی در مرکز تولید قزل آلای عاری از عوامل بیماری زای خاص ( SPF )

43- مدیریت عوامل خطر مؤثر در بروز بیماریهای خطرناک ویروسی در مزارع تکثیر و پرورش قزل آلای رنگین کمان

44- دستورالعمل ارزيابی آزمايشگاه ها و انبار مرکز SPF قزل آلای رنگین کمان

45- مقابله با عوامل خطر محیطی و مدیریتی در بروز برخی از بیماری های ویروسی خاص در مراکز تکثیر و پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

46- ارزيابي شاخص هاي بهداشتي و ايمني زيستي در حمل و نقل و جابجايي ماهيان و تخم چشم زده در پايلوت تحقيقاتي توليد قزل آلاي عاري از بيماري خاص

47- ارزیابی شاخص های بهداشتی، استقرار ایمنی زیستی و کاربرد مناسب داروها، مواد شیمیایی و ضد عفونی کننده ها در پایلوت تحقیقاتی تولید قزل آلای عاری از بیماری خاص ( SPF )

48- تولید جیره اقتصادی ماهی آزاد دریای خزر و واگذاری دانش فنی آن به بخش خصوصی

49- تولید ماهی آزاد دریای خزر جهت پشتیبانی از قفس­های مستقر در دریای خزر

50- استقرار سیستم استاندارد ایزو 17025در آزمایشگاه های ژنتیک و اصلاح نژاد و بهداشت و بیماریهای آبزیان مرکز

51- انتقال 60 عدد مولد و 26000 عدد تخم چشم زده قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مزرعه ملکی تبار در استان مازندران

52- انتقال 120 عدد مولد و 10750 عدد بچه ماهی قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مرکز یاسوج

53- انتقال 8000 عدد بچه ماهی قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا با میانگین وزن 21 گرم به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مزرعه معروفی در استان آذربایجان غربی

54- انتقال 1050 عدد پیش مولد و 8000 عدد بچه ماهی قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا و میانگین وزن 28 گرم به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مزرعه حدیدی در استان آذربایجان غربی

55- انتقال 135 عدد مولد و 2800 عدد بچه ماهی قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مزرعه سرشار در استان مازندران

56- انتقال 1510 عدد پیش مولد ماهی قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا و میانگین وزن 172 گرم به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مزرعه رشیدی در استان تهران

57- انتقال 828 عدد پیش مولد ماهی قزل آلای شناسنامه دار با سلامت بالا و میانگین وزن 298 گرم به عنوان محصول دانش بنیان طرح کلان SPF به مرکز شهید باهنر کلاردشت

امکانات و تجهیزات:

امکانات و تجهیزات مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور-تنکابن

تاسیسات و تجهیزات گروه تکثیر و پرورش مرکز:

سالن قرنطینه (اتاق سرپرستی، انبار غذا و دارو، سالن پرورش مشتمل بر 60 عدد حوضچه تحقیقاتی 2 متر مکعبی مجهز به دستگاه غذاده خودکار و هواده)، سالن تکثیر، سالن انکوباسیون (6 عدد انکوباتور عمودی دو قلو و 16 عدد انکوباتور کالیفرنیایی)، سالن پرورش لارو (14 عدد وان 3 متر مکعبی)، سایت ماهی آزاد (2 عدد استخر مستطیلی بتنی به مساحت هر کدام 40 متر مربع، 14 عدد وان 9 متر مکعبی، 2 عدد انکوباتور عمودی دو قلو، 8 عدد انکوباتور کالیفرنیایی)، 2 عدد دستگاه ازن ژنراتور، 2 عدد دستگاه اکسیژن ساز، درام فیلتر، 3 عدد سیستم خنک­کننده آب (چیلر)، اتاق ژنراتور، 3 حلقه چاه دهان گشاد با دبی 6 تا 12 لیتر در ثانیه، یک حلقه چاه عمیق با دبی 6 لیتر در ثانیه و یک حلقه چشمه با دبی 6 تا 12 لیتر در ثانیه در فاصله 1500 متری مرکز می­باشد.

تجهیزات بخش ماهی آزاد:

12 عدد وان 9 متر مکعبی برای نگهداری

2 عدد استخر مستطیلی بتنی به مساحت هر کدام 40 متر مربع

8 عدد انکوباتور کالیفرنیایی برای نگهداری بچه ماهی

2 عدد انکوباتور عمودی با ورودی آب 10 درجه سانتیگراد و ظرفیت 200،000 عدد تخم به ازای هر انکوباتور

سیستم برگشتی آب مجهز به درام فیلتر و سیستم تزریق ازن

تجهیزات بخش ماهی قزل آلای رنگین کمان طرح کلان :

-چاه ها مجهز به برجک هواده، سیستم اکسیژن دهی و تزریق ازن به منظور ضدعفونی کامل آب ورودی به استخرهای نگهداری مولدین و بچه ماهیان قزل آلا-سیستم خنک کننده برای نگهداری تخم سبز تا تخم چشم زده

60 عدد حوضچه بتنی با حجم 2 متر مکعب

6 عدد انکوباتور عمودی (دوقلو) با آب 10 درجه سانتیگراد از تخم سبز تا چشم زده با دبی 3 -2 لیتر در دقیقه برای هر انکوباتور

16 عدد انکوباتور کالیفرنیایی به منظور نگهداری بچه ماهی تا 1 گرم

14عدد وان 3 متر مکعبی برای نگهداری بچه ماهی تا وزن 50 تا 100 گرم

گروههای تحقیقاتی مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور

مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور دارای 6 گروه تخصصی می باشد که عبارتند از:

گروه تحقیقاتی تکثير و پرورش

گروه تحقیقاتی ژنتیک و اصلاح نژاد

گروه تحقیقاتی فیزیولوژی تغذیه و تولید مثل

گروه تحقیقاتی اکولوژی

گروه تحقیقاتی بیماریهای ویروسی و میکروبی

گروه تحقیقاتی بیماریهای تغذیه و ژنتیک

بخش های ترویجی:

فعالیت های ترویجی مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور (تنکابن ) در سال 1399

حضور یاوران تولید مركز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور- تنکابن در مزارع سردآبی شهرستان تنکابن

آزمایشگاه ها:

مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی کشور دارای 3 آزمایشگاه تخصصی ( شیمی‌آب، ژنتیک، بهداشت و بیماریها) می باشد.

آزمایشگاه شیمی‌آب

انجام آزمايش‌هاي فيزيکي و شيميايي آب و پساب بر اساس استانداردهای ملي و بين‌المللي

آزمایشگاه بهداشت و بیماریها

انجام آزمايش‌هاي باکتری شناسی، انگل شناسي و قارچ شناسي در آب و ماهی بر اساس استانداردهای ملي و بين‌المللي.

آزمایشگاه ژنتیک و اصلاح نژاد

انجام آزمايش‌هاي ژنتیک مولکولی جهت تعیین تنوع ژنتیکی جمعیت ماهیان به روش ریزماهواره ( Microsatellite ).

http://www.ifsri.ir/