آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها + اصلاحیه

شماره۱۵۷۴۰۸/ت۵۵۰۹۶هـ

۱۳۹۷/۱۱/۲۷

آیین­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­ها

وزارت نیرو ـ وزارت کشور ـ وزارت جهادکشاورزی ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت وزارت راه و شهرسازی ـ سازمان برنامه و بودجه کشور ـ سازمان حفاظت محیط زیست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

هیأت وزیران در جلسه ۱۳۹۷/۱۱/۱۷ به پیشنهاد سازمان حفاظت محیط زیست و به استناد تبصره ماده (۱) قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور ـ مصوب ۱۳۹۶ ـ آیین­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­ها را به شرح زیر تصویب کرد:

آیین­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­ها

ماده۱ـ در این آیین­نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می­روند:

الف ـ قانون: قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور ـ مصوب ۱۳۹۶ـ .

ب ـ سازمان: سازمان حفاظت محیط زیست.

پ ـ ستاد: ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب های کشور.

ت ـ تالاب: تالاب­های موضوع جدول شماره (۱) پیوست این آیین­نامه که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است و تمامی صخره­های مرجانی، علف­های دریایی، خورها، پهنه­های گلی، سواحل صخره­ای، جنگل­های حرا و مصب رودخانه­های حوضه خلیج­فارس و دریای عمان و مصب رودخانه­های حوضه دریای خزر.

ث ـ نیاز آبی محیط زیستی: آب مورد نیاز برای حفظ ویژگی های تنوع زیستی و تأمین پایداری کارکردها و خدمات زیست بومی هر تالاب.

ج ـ حریم تالاب: حریم موضوع بند (ج) ماده (۱) آیین­نامه اجرایی تبصره (۲) ماده(۲) قانون اراضی مستحدث و ساحلی موضوع تصویب­نامه شماره۳۲۷۹ /ت۳۶۲۵۶ک مورخ۱۳۸۷/۱/۱۹.

چ ـ حریم بوم­شناختی تالاب: زیستگاه های بلافصل تالاب که حیات وحش تالابی بخشی از فعالیت خود را در آن انجام می دهد یا در تعیین اصلی ترین خدمات تالاب نقش اساسی دارد.

ح ـ تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­: هرگونه فعالیت­های انسانی در بستر و حریم بوم­شناختی تالاب که منجر به تغییر مشخصات بوم­شناختی تالاب شود.

خ ـ پیت­زار: بخشی از بستر تالاب که مخلوط ناهمگنی از مواد و بقایای گیاهی تجزیه­شده را تشکیل می­دهد.

د ـ پایداری تالاب: حفظ مستمر ویژگی های محیطی و تنوع زیستی تالاب و ارائه خدمات و کارکردهای متنوع آن برای جوامع انسانی.

ذ ـ راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب ها: سند راهبردی بالادستی و برنامه عمل جامعی که استفاده از رویکرد زیست بومی را در راستای پایداری تالاب ها نهادینه نموده و اهداف کلی برای حفاظت و احیای تالاب ها و اقدامات اولویت دار و شیوه همکاری بین دستگاه های اجرایی ذی ربط و ذی نفعان را مشخص می سازد .

ماده۲ـ به منظور ایجاد هماهنگی در دستگاه های اجرایی ذی ربط و جلوگیری از خسارات ناشی از توسعه ناهماهنگ و ناپایدار بر تالاب­ها و تضمین کارکرد پایدار تالاب ها، ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب های کشور به ریاست معاون اول رییس جمهور و عضویت رییس سازمان (دبیر)، وزیران نیرو، کشور، جهاد کشاورزی، صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی و امورخارجه و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور، رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، استانداران استان های ذی­ربط حسب مورد، رییس کمیته ملی کنوانسیون رامسر، مرجع ملی کنوانسیون بین­المللی مبارزه با بیابان زایی، یک نماینده از شبکه سمن های تالابی و دو نفر صاحب­نظر با معرفی سازمان و تصویب ستاد تشکیل می­شود.

ماده۳ـ وظایف ستاد به شرح زیر است:

الف ـ هماهنگی بین دستگاه های ذی ربط و سایر ذی­نفعان با هدف جلوگیری از تخریب و آلودگی تالاب ها و بهبود وضعیت تالاب های آسیب دیده.

ب ـ نظارت بر تأمین نیاز آب محیط زیستی تالاب ها. پ ـ تأیید نقشه راه و راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب­ها که توسط سازمان و با هدف حفظ و احیای تالاب­های کشور تهیه می­شود.

ت ـ پیشنهاد اصلاح و تکمیل الزامات قانونی جهت عملیاتی شدن سند راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب­ها به مراجع ذی­ربط.

ث ـ ارزیابی عملکرد دستگاه ها در جهت اقدامات پیش بینی شده در سند راهبردها و برنامه عمل ملی حفاظت و احیای تالاب­ها.

ج ـ تعیین الزامات مدیریت زیست بومی تالاب جهت رعایت در تهیه طرح­های جامع، تفصیلی و هادی و نیز ساخت­وسازهای مجاز در چهارچوب طرح­های مذکور در بستر و حریم تالاب­ها.

چ ـ تصویب دستورالعمل تعیین حریم بوم­شناختی تالاب ها.

ح ـ تصویب دستورالعمل نحوه تشکیل و اداره جلسات ستاد.

تبصره ـ دستورالعمل تعیین حریم بوم­شناختی تالاب­ها با توجه به شرایط اختصاصی هر تالاب پس از ابلاغ این آیین نامه، توسط سازمان تهیه و پس از تصویب ستاد، ابلاغ می گردد. تا زمان تصویب دستورالعمل یادشده، حریم موضوع ماده (۲) آیین­نامه اجرایی تبصره (۲) ماده (۲) قانون اراضی مستحدث و ساحلی موضوع تصویب­نامه شماره ۳۲۷۹ /ت۳۶۲۵۶ک مورخ ۱۳۸۷/۱/۱۹ ملاک عمل خواهد بود. تعیین بستر و حریم صخره­های مرجانی و علف­های دریایی برعهده سازمان است.

ماده۴ـ وزارت نیرو به منظور تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب­ها که توسط ستاد اعلام می­شود، میزان سهم تالاب از ظرفیت آبی حوضه آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف، با توزیع زمانی معین و در اولویت دوم پس از تأمین آب شرب تخصیص می­دهد که با همکاری دستگاه­های ذی­ربط و نظارت سازمان تأمین می­شود.

ماده۵ ـ هرگونه بهره­برداری و اقدامی که به تشخیص سازمان منجر به تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­ها شود، ممنوع است و سازمان موظف است ضمن اخطار کتبی اصلاح یا توقف فعالیت در مهلت مشخص که برابر دستورالعمل ابلاغی سازمان تعیین می­شود، نسبت به اعمال ماده (۴) قانون در پایان مهلت مذکور با رعایت مفاد این آیین­نامه اقدام کند.

تبصره۱ـ صدور پروانه اکتشاف و بهره برداری معدنی جدید در تالاب و حریم تالاب مستلزم مجوز سازمان است. برداشت نمک خشک از بخش های خشک شده بستر و حریم دریاچه ها و تالاب های شور و برداشت شورابه در تالاب و حریم بوم­شناختی آن به روش های مداربسته که در فرایند استخراج و تولید، تلفات آب نداشته باشد، با رعایت قوانین و الزامات محیط­زیستی و اخذ پروانه از سازمان و همچنین مجوزهای صادرشده قبل از ابلاغ این تصویب­نامه، از حکم این تبصره مستثنا هستند.

تبصره۲ـ تجدید ممیزی و صدور پروانه جدید چرای دام در تالاب و حریم بوم­شناختی آن منوط به تأیید سازمان است.

تبصره۳ـ دستگاه­های اجرایی در انجام فعالیت­ها و اقدامات قانونی خود مکلف به رعایت مفاد قانون و این آیین­نامه هستند.

ماده۶ ـ نحوه محاسبه خسارات ناشی از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ها موضوع ماده (۴) قانون به شرح زیر است:

الف ـ خسارت آلودگی ماهانه ناشی از تخلیه فاضلاب در تالاب و آب های پذیرنده از حاصل ضرب عوامل زیر برای آلاینده­ترین عامل:

۱ـ حجم کل خروجی فاضلاب واحد آلاینده در ماه بر اساس نمونه مرکب برحسب مترمکعب

۲ـ میزان آلودگی که برابر است با غلظت هریک از آلاینده­های اندازه گیری­شده منهای حد مجاز تقسیم بر حد مجاز مذکور هر آلاینده (مطابق جدول شماره (۲) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

۳ـ ضریب ریالی (مطابق جدول شماره (۲) پیوست)

۴ـ درجه حساسیت (مطابق جدول شماره (۳) پیوست که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

ب ـ میزان خسارت آلودگی ناشی از دفع غیرصحیح مواد زاید جامد یا مایع از حاصل ضرب عوامل زیر:

۱ـ و زن مواد زاید آلاینده برحسب کیلوگرم

۲ـ ضریب ریالی (مطابق جدو ل شماره (۴) پیوست که تأیید شده به مهر دفتر هیأت دولت است.)

۳ـ ضریب حساسیت تالاب (مطابق جدو ل شماره (۳) پیوست)

پ ـ میزان خسارت تخریب حاصل از خاک برداری و خاک ریزی، برداشت غیرمجاز آب یا ممانعت از ورود آب به تالاب، زهکشی، چرای غیرمجاز و برداشت غیرمجاز علوفه، برداشت پیت، واردکردن گونه های غیربومی مضر گیاهی و جانوری، اقدامات منجر به مرگ ومیر حیات وحش و آبزیان و از بین رفتن رستنی ها، ایجاد حریق، از حاصل ضرب هر یک از عوامل تعیین شده در جدو ل شماره (۵) پیوست که تأییدشده به مهر دفتر هیأت دولت است (فهرست اقدامات منجر به تخریب غیرقابل جبران تالاب ها و ضریب ریالی متناسب آنها) و ضریب حساسیت تالاب (مطابق جدو ل شماره (۳) پیوست) تعیین می­شود.

تبصره۱ـ تمامی خسارات در رابطه با غلظت آلاینده های ناشی از تخلیه فاضلاب در حوضه آبریز تالاب محاسبه می شود. در رابطه با تخلیه پسماند، بستر و حریم بوم­شناختی تالاب ملاک محاسبه میزان خسارت خواهد بود.

تبصره۲ـ در صورت اصلاح استانداردهای آلودگی منابع آب (موضوع جدول شماره (۲) پیوست)، استانداردهای مصوب جدید ملاک محاسبه خسارات خواهد بود.

تبصره۳ـ ضریب ریالی موضوع جداول شماره (۲)، (۴) و (۵) پیوست، هر دو سال بر اساس نرخ رسمی تورم اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بررسی­های کارشناسی از سوی سازمان تعدیل و اعلام می شود.

معاون اول رئیس‎جمهور ـ اسحاق جهانگیری

اصلاح آیین ­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب ­ها

هیات وزیران در جلسه ۱۴۰۰/۱۰/۲۹ هیات وزیران به پیشنهاد شماره ۱۴۰۰/۱۰۰/۴۹۸۸۲ مورخ ۱۴۰۰/۲/۲۰ سازمان حفاظت محیط­زیست و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد:

آیین ­نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب­ ها موضوع تصویب­نامه شماره ۱۵۷۴۰۸/ت۵۵۰۹۶هـ مورخ ۱۳۹۷/۱۱/۲۷ به شرح زیر اصلاح می ­شود:

۱ـ در بند (ح) ماده (۱)، عبارت “تالاب که منجر به تغییر مشخصات بوم­شناختی تالاب می ­شود.” به عبارت “که منجر به تنزل برگشت­ناپذیر ارزش­ های بوم شناختی و کارکرد های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیستگاهی تالاب شود.” اصلاح می ­شود.

۲ـ بند (ج) و تبصره ماده (۳) به شرح زیر اصلاح می ­شود:

ج ـ نظارت­ عالی بر اجرای برنامه­ های مدیریت زیست بومی تالاب­ ها و تعیین الزامات آن جهت رعایت در طرح­ های جامع، تفصیلی و هادی.

تبصره ـ شیوه­نامه تعیین حریم بوم­شناختی تالاب­ ها ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه، توسط سازمان با همکاری وزارت جهادکشاورزی تهیه و بعد از تصویب ستاد، ابلاغ می ­گردد.

حریم موضوع ماده (۲) آیین نامه اجرایی تبصره (۲) ماده (۲) قانون اراضی مستحدثات و ساحلی ـ مصوب ۱۳۵۴ـ موضوع تصویب­نامه شماره ۳۲۷۹/ت۳۶۲۵۶ک مورخ ۱۳۸۷/۱/۱۹ به قوت خود باقی است. تعیین حد بستر و حریم صخره­ های مرجانی و علف­ های دریایی و خور ها بر عهده سازمان است.

۳ـ تبصره­ های (۱) و (۲) ماده (۵) به شرح زیر اصلاح می ­شوند:

تبصره۱ـ صدور پروانه اکتشاف و بهره­ برداری معدنی در تالاب­ های موضوع بند (الف) ماده (۳) قانون حفاظت و بهسازی محیط­ زیست ـ مصوب ۱۳۵۳ـ با رعایت بند (چ) ماده (۲۴) اصـلاحی قانون معادن ـ مصوب ۱۳۹۰ ـ مستلزم مجوز شورای­عالی حفاظت محیط­ زیست می ­باشد و در مورد سایر تالاب­ ها الزاما منوط به اخذ تاییدیه سازمان می ­باشد.

تبصره۲ـ صدور پروانه جدید چرای دام در تالاب و حریم بوم­شناختی تالاب­هایی که در پارک­ های ملی و آثار طبیعی ملی قرار دارند، ممنوع است و در سایر تالاب­ها، تجدید ممیزی و صدور پروانه جدید چرای دام در تالاب و حریم بوم­شناختی آن توسط سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور منوط به تایید سازمان است.

۴ـ ماده (۶) به شرح زیر اصلاح می ­شود:

الف ـ در بند (الف)، بعد از واژه “عامل” عبارت “به تشخیص سازمان محاسبه می ­شود” الحاق می ­شود.

ب ـ در بند (ب)، بعد از واژه “آلودگی” واژه “ماهانه” و بعد از عبارت “عوامل زیر” عبارت “به دست می ­آید” الحاق و عبارت “مواد زاید” به واژه “پسماند” اصلاح می ­شود.

پ ـ تبصره (۱) ماده (۶) به شرح زیر اصلاح می ­شود:

تبصره۱ـ تمامی خسارات در رابطه با آلاینده­ های ناشی از تخلیه فاضلاب و پسماند در حوضه آبخیز تالاب محاسبه می ­شود.

۵ ـ جداول شماره (۱)، (۲)، (۳)، (۴) و (۵) پیوست٭ که تایید شده به مهر دفتر هیات دولت است، جایگزین جداول (۱)، (۲)، (۳)، (۴) و (۵) قبلی می شود.

معاون اول رییس ‎جمهور
محمد مخبر