دریاچه ارومیه

همشهری آنلاین:
دریاچه ارومیه که در گذشته چی‎چست و کبودان نام داشته، بزرگ‎ترین و شورترین دریاچه دائمی ایران و یکی از دریاچه‎های فوق اشباع از نمک دنیا است

که از این نظر با دریاچه بزرگ نمک Great Salt Lake آمریکا شباهت دارد

درازای آن 140 و پهنای آن میان 15 تا 50 کیلومتر و مساحت آن بین 5000 تا 6000 کیلومترمربع است. این دریاچه در یک فرونشست کم ژرفای وسیع با میانگین ژرفای 6 متر قرار گرفته است.

ولی ژرف‎ترین نقطه آن با 13 متر عمق در گوشه شمال باختری جای دارد. سطح آن نسبت به سطح آب دریاهای آزاد، 1300 متر بالاتر قرار دارد. در این دریاچه بیش از 102 جزیره وجود دارد که شکل و اندازه آنها با میزان بارش سالانه تناسب دارد

در بین این جزایرکوچک و بزرگ، شبه جزیره اسلامی بزرگ‎ترین آنها است که در سال‎های پر بارش به صورت جزیره درمی‎آید. سطح حوضه آبریز دریاچه حدود 50000 کیلومترمربع است.

زرینه‎رود، سیمینه‎رود، زولای‎چای و آجی‎چای از رودهای عمده وارده به دریاچه هستند. از میان رودهای گفته شده،‌ آجی‎چای از رسوب‎های نمکی نئوژن خاور تبریز عبور می‎کند و در حمل مقدار قابل ملاحظه‎ای نمک به دریاچه نقش دارد.

در گزارش‎های قدیمی، دریاچه ارومیه را باقیمانده دریای مدیترانه دانسته‎اند ولی از نگاه زمین‌‌شناسی، این حوضه حاصل عملکرد سامانه‎های گسل‎های فشاری مانند گسل تبریز و زرینه‎رود است که در سیستم آبگیری آن نقش اساسی داشته‎اند

از نگاه زمین‎ساختی صفحه‎ای، دریاچه ارومیه، در قسمتی از پهنه خرد شده بین صفحه‎های عربستان و ایران و ریزصفحه‎های ایران و ترکیه قرار گرفته و می‎توان آن را نوعی دریاچه زمین‎ساختی دانست که کوه‎های بلندی آن را در بر گرفته است.

http://www.hamshahrionline.ir/news-87920.aspx

آشنایی با پل میان‌گذر دریاچه ارومیه - آذربایجان‌غربی

سفر > دیدنی‌ها - همشهری آنلاین - محمد ملاحسینی:
پل میان‌گذر دریاچه ارومیه، قسمتی از طرحی با نام شهید کلانتری است.

دریاچه ارومیه در شمال غربی ایران قرار دارد و در میان دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی واقع است. پل میان‌گذر دریاچه ارومیه دو استان را به هم متصل می‌کند.

این پل ۱۷۰۹ متر طول دارد که ۱۲۷۶ متر آن در داخل دریاچه ارومیه اجرا شده و حدود ۳۸۵ متر آن در دو طرف پل‌های اتصال است.

پل میان‌گذر دریاچه ارومیه 26.7 متر عرض دارد و دارای 2 باند رفت و برگشت و یک باند راه آهن و 19 دهانه است.

عملیات اجرایی این پل سال 1382 آغاز شد و در سال 1387 با حضور رئیس جمهور وقت به بهره‌بردای رسید

بخش‌های مختلف پروژه میان‌گذر دریاچه ارومیه:

• پل اصلی: این پل با مسیرهای رفت و برگشت جداگانه هرکدام به عرض 9.5 متر با استفاده از مقاطع مرکب فلزی و بتنی ساخته می شود. مسیر راه آهن نیز به عرض 5 متر در وسط پلهای سواره رو طراحی و منظور شده است. طول این پل با احتساب کوله‌های متصل کننده آن به خاکریز معادل 2 کیلومتر است. شیب طولی پل به علت عبور راه آهن به 1.2 درصد محدود شده و ارتفاع آزاد در زیر دهانه وسط ، جهت عبور شناورها، در پرآب ترین وضعیت دریاچه حدود 10 متر خواهد بود
• پل آب‌گذر: به طول تقریبی 500 متر که به لحاظ مسایل محیط زیستی پیش بینی شده است
• خاکریز: که شامل اقداماتی جهت حفاظت و بهسازی خاکریز موجود است

http://www.hamshahrionline.ir/News/?id=85645

دریاچه ارومیه یا دریاچه رضائیه

مشخصات جغرافیایی وعمومی

دریاچه ارومیه یا دریاچه رضائیه که در گذشته (چی چست) و (کبودان) نام داشته، در شمال غربی ایران و در منطقهٔ آذربایجان واقع شده‌است. این دریاچه طبق آخرین تقسیمات کشوری، بین دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی تقسیم شده‌است و بزرگترین و شورترین دریاچه دائمی ایران و یکی از دریاچه های فوق اشباع از نمک دنیا است که از این نظر با دریاچه بزرگ نمک آمریکا شباهت داردمیزان نمک محلول در آن دو برابر اقیانوس‌ها است.

به دلیل شوری فوق اشباع دریاچه ارومیه ، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند و آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند. شناکنندگان نیز می‌توانند بر روی آب آن شناور بمانند .

درازای آن 140 و پهنای آن بین 15 تا 50 کیلومتر و مساحت آن بین 5000 تا 6000 کیلومتر مربع ( بر حسب میزان بارش و تبخیر) است. درپلیو-پلیستوسن، دریاچه ارومیه تا تبریز و مراغه گسترش داشته است.

این دریاچه در یک فرو نشست کم ژرفای وسیع با میانگین ژرفای 6 متر قرار گرفته است. ولی ژرفترین نقطه آن با 13 متر عمق در گوشه شمال غربی جای دارد. سطح آن نسبت به سطح آب، دریاهای آزاد، 1300 متر بالاتر قرار دارد.

در این دریاچه، بیش از 102 جزیره وجود دارد که شکل و اندازه آنها با میزان بارش سالانه تناسب دارد. در بین این جزایر کوچک و بزرگ، شبه جزیره اسلامی (شاهی) بزرگترین آنهاست که در سالهای پربارش به صورت جزیره در می‌اید. برخلاف جزیره اسلامی که از سنگهای آتشفشانی پلیوسن است.

دیگر جزایر، نهشته‌های فلش گونه کرتاسه زیرین و یا سنگ آهکهای ریفی زمان میوسن (سازند قم) هستند. همهٔ جزایر از سوی سازمان یونسکو به عنوان اندوختهٔ طبیعی جهان به ثبت رسیده‌اند.

جزیرهٔ اِشک، زیستگاه پرندگان زیبای کوچک، از جمله مرغ آتش و تنجه و همچنین تعدادی گوزن زرد ایرانی و گوسفند وحشی (قوچ و میش) به آن انتقال داده شده‌اند.

برای گشت و گذار در دریاچه و جزیره‌های آن می‌توان از دو کشتی سهند و نوح، یا قایق‌های گوناگون در بندر گلمانخانه بهره گرفت.

سطح حوضه آبریز دریاچه حدود 50000 کیلومتر مربع است: زرینه رود، سیمینه رود، زولای چای و آجی چای از رودهای عمده وارده به دریاچه هستند از میان رودهای گفته شده، آجی چای از رسوبات نمکی نئوژن شرق تبریز عبور می‌کند و در حمل مقدار قابل ملاحظه‌ای نمک به دریاچه نقش دارد.

حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است که پیرامون ۳٪ مساحت کل کشور ایران را دربر می‌گیرد. این حوضه با داشتن دشت‌هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، سلماس، پیرانشهر، آذرشهر و اشنویه، یکی از کانون‌های ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران به‌شمار می‌رود.

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دایمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته‌است. پارک ملی دریاچه ارومیه پس از مرداب انزلی، از جالب‌ترین و نغزترین زیستگاه‌های طبیعی جانوران در ایران به‌شمار می‌رود. در حال حاضر ۲۷ گونه پستاندار، ۲۱۲ گونه پرنده، ۴۱ گونه خزنده، ۷ گونه دوزیست و ۲۶ گونه ماهی حیات وحش این دریاچه را تشکیل داده‌اند .

مشخصات زمین شناسی

از نگاه زمین شناسی، این حوضه حاصل عملکرد سامانه‌های گسل های فشاری، مانند گسل تبریز زرینه رود است که در سیستم آبگیری آن نقش اساسی داشته‌اند، از نگاه زمین ساخت صفحه ای، دریاچه ارومیه، در قسمتی از پهنه خرد شده بین صفحه‌های عربستان و ایران و ریز صفحه های ایران و ترکیه قرار گرفته و می‌توان آن را نوعی دریاچه زمین ساختی دانست که کوه‌های بلندی آن را در برگرفته است.

حدود 35 تا 40 متر نهشته‌های نرم دریاچه‌ای بر روی پی سنگ سخت شده کرتاسه زیرین و یا سنگهای آهکهای مارنی میوسن (سازند قم) قرار گرفته است که با ویژگیهای کنونی، سن دریاچه را 30 تا 40 هزار سال تعیین می‌کند. ولی براساس پادگانه‌های دریاچه‌ای پیرامون آن، سن دریاچعه را 400 تا 500 هزار سال برآورد می‌کنند.
نمونه‌های گرفته شده از رسوبات نرم بستر، نشانگر ردیفی از رسوبات هولوسن است که قسمت های زیرذین آن، بازگوی محیط های دیرینه از نوع کویری و یا کفه گلی است. بررسی دانه های گرده موجود در رسوبات دریاچه، نشان می‌دهد. که در طول عمر دریاچه، شرایط خشک اقلیمی نیز وجود داشته است. بیشتر نهشته های دریاچه، از نوع شیمیایی است. وجود بعضی لایه های نازک تخریبی (کوارتز، کلیت، (پلاژیوکلاز)) و کائولینیت) نشانگر تغییر موقتی آب و هوا و شوری دریاچه است. از رسوبات شیمیایی درچه، آراگونیت بیشترن مقدار را دارد که به صورت تیغه های نازک و منظم و یا نامنظم که منظره زیبایی را نیز نشان می‌دهند است. ژیپس به صورت لایه های مستقل وبلورهای درشت در گل و لای رشد کرده و تشکیل آن در زمانی بوده که سطح آب به صورت حداقل رسیده است. کلسیت های موجود آواری است و همراه آب رودها به دریاچه رسیده‌اند و تغییر مقدار آن نسبت به کوارتز، نمایانگر تغییرات آب و هوایی است. گاهی در رسوبات دریاچه‌ای، گل و لای دولومیتی هم وجود دارد که ممکن است به شیوه جانشینی تشکیل شده باشند.

نمک طعام و فلدسپارهای پتاسیم دار کانی فرعی هستند اگرچه در نهشته های کف، اُ اُلیت دیده نشده، ولی در کرانه غربی دریاچه، اُاُلیت در حال تشکیل است. در نهشته ها، اثری از خاکسترهای آتشفشانی دیده نشده است. در ضمن نمک مجزا دیده نشده که نشان می‌دهد دریاچه هیچ وقت به طور کامل خشک نشده است.
آب دریاچه ارومیه با pH از 2.7 تا 6.7 از نوع کلرید سدیم، منیزیم وسولفات سدیم و در حالت زیر قلیایی است. تغییر شوری آب، رابطه عکسی با ژرفای دریاچه دارد و با افزایش ژرفا، شوری کمتر می‌شود. میزان شوری آن در هنگامن پرآبی 220 گرم در لیتر و در تابستان تا 280 گرم در لیتر افزایش می‌یابد.

سطح آب در فصول مختلف تا یک متر در نوسان است و با همین دلیل در مواقع پر آب بخش هایی از ساحل آن به زیر آب می‌رود. به رغم شوری زیاد، جلبک های سبز، مانند Oundella، سخت پوستان Artemia Salina و باکتری ها از موجودات زنده دریاچه هستند. این جانداران در دوام دریاچه نقش موثر دارند و از نابودی آن جلوگیری می‌کنند.

ارزش اقتصادی

مطالعات اکتشافی انجام شده برای استحصال نمک از دریاچه ارومیه نشان داده است که مجموع ته نشست جامد دریاچه به بیش از 5 میلیارد تن می‌رسد. در این میان پتاسیم برحسب K_2O حدود 27 میلیون تن و برحسب سولفات پتاسیم حدود 60 میلیون تن، منیزیا 240 میلیون تن، برومید حدود 28 تن و لیتیم حدود 250 تن برآورد شده است.

بنابراین، پس از مطالعات فرآوری، استحصال نمک های دریاچه ارومیه با احداث حوضچه های تبخیر خورشیدی و کارخانه های فرآوری، امکان پذیر است.