کاهش برداشت خاویار ایران در دریای خزر

خبرگزاری فارس: رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گیلان گفت: میزان برداشت ذخایر خاویار ایران از 350 تن در سال 64 به کاهش چشمگیر سه تن در حال حاضر رسیده است.

به گزارش خبرگزاری فارس از رشت، محمود بهمنی شامگاه دوشنبه در جمع خبرنگاران در مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گیلان اظهار داشت: از دیرباز شهرت خاویار در جهان، به خاویار ایران بوده است.
وی ادامه داد: در سال‌های اخیر با روند شدید روبه کاهش و به عبارتی مرحله بحران و انقراض این ذخایر ارزشمند از آبزیان در دریای خزر، مواجه شده‌ایم که دلایل متعددی را بر آن متصورند.

* سرمایه‌گذاری‌های هنگفت غربی‌ها در پرورش ماهیان خاویاری
دانشیار پژوهشی موسسه تحقیقات شیلان ایران بیان داشت: امروزه کشورهای اروپایی و چین، آمریکا، رژیم اشغالگر قدس، کشورهای منطقه کارائیب نظیر اروگوئه و کشورهای عربی به‌ویژه امارات متحده عربی و... سرمایه‌گذاری‌های هنگفتی را در زمینه پرورش و تولید خاویار پرورشی با هدف جایگزینی و حذف برند خاویار ایرانی و در دست گرفتن بازار جهانی خاویار با ورود حجم عظیم خاویار پرورشی در آینده بسیار نزدیک، به انجام رسانده‌اند.
وی گفت: این در حالی است که هنوز سازوکار تولید تجاری خاویار در کشورمان عملیاتی نشده و در مراحل ابتدایی و پایلوت سیر می‌کند.
بهمنی با اشاره به اینکه تاریخچه خاویار با دریای خزر و به نام ایران رقم خورده و برند لوکس خاویار جهان است، افزود: از سال 73 با آغاز فعالیت‌های تحقیقاتی مرتبط با تاسیس انستیتو تحقیقات بین‌المللی ماهیان خاویاری فصل جدیدی در تحقیقات کاربردی مرتبط با این گونه‌های ارزشمند در کشور آغاز شد.
این مسئول ابراز داشت: با پیش‌بینی وضعیت نامطلوب از سرنوشت ماهیان خاویاری دریای خزر و اهمیت و ضرورت موضوع، طراحی سلسله موضوعات علمی مرتبط در قالب اجرای پروژه‌های کاربردی با ماهیت بررسی ساختارهای فیزیولوژیک ماهیان خاویاری و طرح موضوعات نوین در این زمینه برای نخستین بار توسط محققان موسسه تحقیقات شیلات ایران از سال 74 آغاز شد.

* اجرای 8 طرح تحقیقاتی در شیلات ایران
این مسئول اضافه کرد: با اجرای تعداد هشت طرح تحقیقاتی هدفمند مصوب موسسه تحقیقات شیلات ایران در یک دوره زمانی 14 ساله بسته علمی مولدسازی گونه‌های مختلف تاسماهیان در شرایط پرورشی در کشور تهیه شد.
وی عنوان کرد: حاصل این طرح‌ها کسب تعداد پنج فقره گواهینامه، ثبت اختراع از سازمان ثبت مالکیت معنوی کشور، چندین مرحله انتخاب پژوهشگر برتر در سطح ملی و نیز بین‌المللی و چاپ مقالات متعدد علمی‌ پژوهشی در مجلات معتبر و کنفرانس‌های علمی داخل و خارج کشور و نیز اخذ تقدیرنامه از سوی بخش‌های پژوهشی و اجرایی کشور شد.

* کاهش 3 تن خاویار ایران در دریای خزر
بهمنی با تصریح بر اینکه در سال 64 میزان برداشت خاویار ایران 350 تن بود، خاطرنشان کرد: پس از عواملی نظیر فروپاشی شوری سابق، ورود آلاینده‌ها به دریاچه خزر و از بین رفتن بستر طبیعی تخم‌ریزی ماهیان خاویاری، ذخایر ماهیان در خطر کاهش قرار گرفت به طوری که در حال حاضر به سه تن رسیده است.
وی بیان داشت: براساس ارزیابی متخصصان انستیتو شیلات ایران ذخایر ماهیان خاویاری تا سال 1404 به صفر خواهد رسید.
رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گیلان تصریح کرد: برای حل این مشکل در امر تحقیقات به دنبال امکان مولد خاویاری در شرایط پژوهشی بودیم تا به دو مزیت دسترسی به خاویار و تهیه اسپرم برسیم که تحقیقات در یک بسته علمی این مهم تهیه شد و نتایج دیگر آن مولدسازی برای رسیدن به فرمولاسیون غذایی اختصاصی بود که در سال 84 تحقق یافت.

* اجرای طرح کاهش سن بلوغ ماهیان خاویاری
وی با اشاره به اینکه معمولا از 10 تا 12 درصد وزن ماهیان خاویاری وحشی، خاویار استحصال می‌شود، گفت: توانستیم این میزان را در پرورشی‌ها به بیش از 17 درصد برسانیم.
بهمنی با اشاره به اجرای طرح کاهش سن بلوغ در ماهیان توسط بخش تحقیقات مرکز مذکور، متذکر شد: ماهیان خاویاری نظیر فیل‌ماهی و بلوگا در سن 17 تا 20 سالگی بالغ می‌شوند که با ایجاد شرایط فیزیولوژی خاص این سن بلوغ به نصف رسیده است.
به گفته وی، در فیل‌ماهی جنس نر این سن به شش سال و در ماده به 8 تا 9 سال رسید و در ازون برون از 8 تا 12 سالگی به چهار تا پنج سالگی کاهش یافت.

* مولدسازی ماهیان خاویاری در آب‌های شیرین
رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی و منابع طبیعی گیلان اضافه کرد: باید هویت رو به فراموشی خاویار ایرانی را دوباره به کشور بازگردانیم، زیرا میزان تولید خاویار پرورشی در کشور نادر است، ولی چین رتبه نخست تولید خاویار پرورشی جهان را دارد در حالی که دانش ثبت شده، دانش فنی و برند آن برای ایران است.
وی با اشاره به اینکه تحقیقات منجر به رونق اقتصادی کشور می‌شود، اذعان داشت: امیدواریم با ورود بخش‌خصوصی و وجود پشتوانه علمی در ایران شاهد شکوفایی پرورش ماهیان خاویاری در کشور باشیم، زیرا مولدسازی در گونه‌های بومی و غیربومی در آب‌های شیرین انجام شده و به ثبت رسیده است