نفت بر سر سفره ماهي‌هاي خزر

در حال حاضر درياي خزر حال و روز خوشي ندارد، درحالي‌که اين دريا بزرگ‌ترين درياچه جهان و داراي محيط زيست متفاوتي است.
به گزارش مهر، ورود ترکيبات مختلف ناشي از سموم کشاورزي، کودهاي شيميايي، فاضلاب‌هاي شهري و خانگي، باعث افزايش روزافزون آلودگي آب درياي خزر و کاهش برخي از آبزيان اين دريا شده است.
گستردگي سواحل درياي خزر و تعدد و تنوع منابع توليد آلاينده و سرازيرشدن آن‌ها به درياي خزر، آلودگي‌هاي نفتي و فلزات سنگين و ترکيبات مختلف ناشي از سموم کشاورزي، عمده‌ترين دليل اين آلودگي‌ها بيان شده‌اند.همچنين نزديکي اراضي کشاورزي و تصفيه‌نشدن پساب‌هاي شهري و روستايي در سواحل ايران باعث آلودگي‌هاي ميکروبي و بيوشيميايي ناشي از فاضلاب‌هاي شهري و خانگي مي‌شود.
افزايش تدريجي آلودگي درياي خزر بر کاهش تنوع زيستي و جمعيت گونه‌هاي مختلف آبزي تأثيرات بسيار زيادي خواهد گذاشت و چه‌بسا آن‌ها را در معرض تهديد و انقراض قرار دهد.دراين‌باره عضو هيئت‌علمي دانشگاه گيلان گفت: متأسفانه پنج کشور خزري تاکنون کارنامه درخشاني راجع به مسائل مديريت محيط زيست اين دريا از خود نشان نداده‌اند.
کريم ثابت‌رفتار با اشاره به اينکه درياي خزر 25درصد ذخاير نفت و گاز جهان را دارد، افزود: يکي از دلايل عدم اجراي کنوانسيون‌هاي بين‌المللي اين ويژگي مهم است.
وي در ادامه با بيان اينکه سردسته آلوده‌کنندگان درياي خزر کشور روسيه است، اظهار کرد: اين کشور هيچ‌گونه پايبندي حداقل درباره مسائل عيني زيست محيطي از خود بروز نمي‌دهد.
عضو هيئت‌علمي دانشگاه گيلان گفت: کشور جمهوري آذربايجان تشنه توسعه است و درياي خزر را فقط محلي براي چاه‌هاي نفت خود مي‌بيند و کاري به مسائل ديگر ندارد.وي تأکيد کرد: آن چيزي که اطراف اين درياچه را دربرگرفته، کشورهاي مسئوليت‌پذير، توسعه‌يافته متعهد به قوانين بين‌المللي و حافظ محيط زيست نيستند.
بدين ترتيب ورود بي‌رويه پساب‌هاي آلاينده به درياي خزر به معضل اساسي شمال کشور بدل شده و کارشناسان بر لزوم اتخاذ راهکار اساسي از سوي مسئولان و همکاري مردم براي نجات سواحل اين منطقه از بحران زيست محيطي تاکيد دارند.
برخي پسماندها و زباله‌هايي که در حاشيه رودخانه‌ها تلمبار و به وسيله جريان تبخير آب به دريا منتقل مي‌شود، سبب ايجاد نگراني در بستر دريا خواهد شد.
بيشترين ضايعات و آلودگي درياي خزر نفتي بوده و علاوه‌براين اکنون فاضلاب‌هايي که وارد آب‌هاي سطحي و دريا مي‌شوند، بسيار روند رو به رشد و خطرناکي دارند.
يک کارشناس مسائل زيست‌محيطي بر لزوم جلوگيري از ريزش پساب خانگي به درياي خزر تاکيد کرد و گفت: متأسفانه روند ريزش پساب‌هاي خانگي به درياي خزر افزايشي بوده که بايد در اين زمينه چاره‌انديشي کرد.
محمد مقدم با اشاره به اينکه امروزه انواع آلودگي‌‌هاي محيط‌‌هاي آبي (اقيانوس‌‌ها، درياها، درياچه‌ها و رودها) به دليل اهميت آن‌ها بيش‌ازپيش مورد توجه قرار گرفته‌‌اند، افزود: درياي خزر به‌عنوان بزرگ‌ترين درياچه جهان نيز دچار انواع آلودگي‌‌هاست.
وي اظهار کرد: اگرچه بعضي از انواع آلودگي از مناطق ساحلي و مستقر در خشکي نشأت مي‌‌گيرند، عامل عمده آلودگي در درياي خزر آلودگي نفتي است؛ به دليل اينکه درياي خزر حاوي ذخاير غني انرژي (نفت و گاز) است و اقتصاد کشورهاي جداشده از شوروي سابق بر روي اين ذخاير بنا نهاده شده است.
اين کارشناس مسائل زيست‌محيطي با بيان اينکه آلودگي نفتي درياي خزر روزبه‌روز بيشتر خواهد شد، گفت: با توجه به اهميت درياي خزر از نظر شيلاتي، اقليمي و اقتصادي ضروري است که به موضوع آلودگي نفتي درياي خزر توجه ويژه‌اي شود. وي در ادامه بر ضرورت راه‌هاي پيشگيري و مقابله با آلاينده‌هاي دريايي تاکيد کرد و يادآور شد: اجراي طرح طبيعت‌گردي ساحلي و دريايي، تعيين مناطق مستعد حفاظت، تدوين برنامه مديريت يکپارچه زيست‌بومي و تدوين برنامه عملياتي حفاظت و بهره‌برداري پايدار از تنوع زيستي دريايي کشور بايد مورد توجه قرار گيرد.
به‌هرحال درياي خزر يکي از آب‌هاي مهمي است که توسط ترکمنستان، قزاقستان، روسيه، آذربايجان و جمهوري اسلامي ايران احاطه شده است.
آب اين درياچه نيمه‌شور بوده و درحدود 44درصد از ظرفيت درياچه‌هاي دنيا را دربر مي‌گيرد، بين دو قاره آسيا و اروپا قرار گرفته و از نظر اقتصادي نقش محوري براي کشورهاي منطقه سواحل اين دريا بازي مي‌کند که هم از نظر منابع بيولوژيکي و هم از نظر انرژي حائز اهميت است.درياي خزر بزرگ‌ترين درياچه بسته جهان است که به مانند يک آبگير لب شور بسته پذيراي انواع متعدد موجودات آبزي و گونه‌هاي متنوع و متفاوت ماهيان است.بدون شک توسعه شهر و شهرنشيني در کشورهاي ساحلي درياي خزر که به رشد جمعيت و افزايش حجم پساب‌ها انجاميده، تهديدهاي بالقوه‌اي را براي افزايش آلودگي درياي خزر ايجاد کرده که بايد در اين زمينه برنامه‌ريزي‌هاي اساسي انجام شود