نگاهي به صنعت جديد پرورش ماهي در قفس‌

حفظ ذخاير دريايي، سودآوري بالا و اشتغالزايي از مزاياي اين صنعت

هرچند كه بيش از 400 هزار تن ظرفيت بالقوه در سواحل شمالي و جنوبي كشورمان براي پرورش ماهي در قفس شناخته شده و مسئولان امر تاكيد بسياري بر ورود بخش خصوصي براي سرمايه‌گذاري در اين طرح دارند اما به دليل اينكه تامين بچه ماهي به عنوان نياز اوليه اين طرح با مشكل مواجه است، هنوز اين موضوع شكل تجاري و انبوه به خود نگرفته و طرح‌هاي پايلوت آن نيز به تراز اقتصادي نرسيده‌اند.

به گزارش خبرنگار كشاورزي خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، پرورش ماهي در قفس اوايل دهه 80 مطرح شد و براساس مطالعات انجام شده از سوي يك شركت نروژي بيش از 400 هزار تن ظرفيت بالقوه براي اين طرح در استانهاي شمالي و جنوبي كشور شناخته شد اما هنوز اين پروژه‌ها در سطح پايلوت بوده و شكل تجاري و انبوه به خود نگرفته است.

مهمترين مشكل بهره‌برداري از اين طرح تامين بچه‌ماهي است؛ با توجه به اينكه مراكز تكثير و پرورش ماهيان دريايي در كشورمان وجود نداشته، طرح‌هاي پايلوت پرورش ماهي در قفس اقتصادي نبوده و اين پروژه‌ها كه در استانهاي خوزستان، هرمزگان و بوشهر در حال انجام است، به تراز اقتصادي نرسيده است.

درحاليكه وزير جهاد كشاورزي بر نتايج اوليه خوب از اجراي اين طرح در جنوب كشور تاكيد و اظهار كرده است: پرورش ماهي در قفس از طرح‌هاي حمايتي جامعه صيادان در درياي شمال و سواحل جنوبي كشور است و با نهايي کردن نتايج اين طرح پايلوت از سال 91 مي‌توان اين طرح را در درياي خزر و خليج فارس و درياي عمان عملياتي کرد.

خليليان حفظ ذخاير دريايي، سود آوري بالا و اشتغالزايي را از مزاياي اين طرح عنوان و خاطرنشان کرد: جامعه صيادي مي‌توانند بدون هيچ محدوديتي اين فعاليت را انجام دهد اما اكنون فعالاني كه در جنوب كشور به صورت پايلوت اين طرح را اجرا مي‌كنند با مشكل تامين بچه ماهي مواجه هستند و به دليل نبودن مولد و بيوتكنيك تكثير و پرورش، سه مزرعه در شمال كشور كه مجوز دريافت كرده‌ و قفس‌هايشان را به آب انداخته‌اند، هنوز توليد ندارند.

اين درحالي است كه اخيرا سازمان شيلات تاكيد بسياري بر سرمايه‌گذاري بخش خصوصي در اين طرح داشته و تبليغات گسترده‌اي مبني بر اقتصادي بودن اين طرح و تضمين سود 50 درصدي آن براي سرمايه‌گذار دارد و سرپرست قبلي اين سازمان اعلام كرده بود: تمامي شرايط كار براي آغاز اين طرح فراهم است و هرچه لازم باشد بچه‌ماهي در اختيار سرمايه‌گذاران قرار خواهيم داد. در صورتيكه چند قفس انگشت‌شمار موجود هم كه به آب انداخته شده‌اند با مشكل نبود بچه ماهي مواجه بوده و هنوز به تراز اقتصادي و سود دهي نرسيده‌اند.

لذا هرچند كه ميزان توليدات آبزي‌پروري دريايي در سطح جهان طي دو دهه گذشته 19.3 ميليون تن و ميزان ماهيان دريايي پرورشي به 2.4 ميليون تن رسيده و پيش‌بيني شده كه اين رقم كمتر از 15 سال آينده به 10 ميليون تن برسد و ايران با وجود شرايط جغرافيايي مناسب هنوز جايگاه و سهم مطلوبي ندارد اما ضروريست ابتدا شرايط و امكانات توليد را فراهم و سپس بخش خصوصي را به سرمايه‌گذاري دعوت كنيم تا پس از چند سال فعاليت و سرامايه‌گذاري،‌ به مشكلات و شرايط توليد محصولات ديگر دچار نشويم.

از سوي ديگر كارشناسان تاكيد دارند حتي اگر پرورش ماهي در قفس يكي از مطمئن‌ترين سرمايه‌گذاري‌ها در بخش شيلات باشد ضروري است قبل از پرداختن به موضوعات جديد در شيلات ابتدا مشكلات و چالش‌هاي بخش‌هاي ديگر حل شود و اشتغال سرمايه‌گذاري‌هاي از دست رفته پرورش‌دهندگان به آنها بازگرداند و بعد سراغ كارهاي اميدواركننده ديگر رفت.

در اين زمينه مهدي شكوري - معاون آبزي‌پروري سازمان شيلات ايران به خبرنگار ايسنا گفت: به دليل مشكل تامين بچه ماهي، قصد نداريم سرمايه‌گذاران به طور گسترده پرورش را شروع كنند و اكنون همه پروژه‌ها در سطح پايلوت است كه اگر موفق بود و مشكلات تكثير و تامين مولد آن حل شد، مجوز پرورش ماهي در قفس را به صورت تجاري مي‌دهيم.

وي افزود: در شمال كشور مشكلي براي تامين بچه‌ماهي نداريم و در جنوب نيز با توجه به دسترسي به منابع مولد وحشي در خليج فارس و داشتن تكنولوژي تكثير و پرورش، منتظر متقاضي و سرمايه‌گذار براي تكثير و پرورش هستيم.

شكوري اظهار كرد: هدف شيلات ورود بخش خصوصي براي راه‌اندازي مراكز تكثير است كه به دليل عدم حضور سرمايه‌گذار خصوصي در اين زمينه بچه‌ماهي تامين نشده و هنوز اين طرح به حالت تجاري و انبوه نرسيده است.

معاون آبزي‌پروري سازمان شيلات گفت: اين سازمان كمك‌هي فني و اطلاعات پرورشي و تسهيلات بانكي با سود 11 تا 14 درصد به متقاضيان ارائه مي‌كند.

به گفته وي با توجه به شرايط جغرافياييي و شرايط موج و جوي، سرمايه‌گذاري براي پرورش ماهي در قفس در درياچه‌هاي پشت سدها مقرون به صرفه و اقتصادي است كه از سنوات قبل آغاز شده و گونه‌هاي قزل‌آلا و كپور پرورش داده مي‌شود.

شكوري گفت: تفاهمنامه آبزي‌پروري در منابع آبي درياچه پست سدي نهايي شده و چند روز آينده ابلاغ مي‌شود. همچنين با امضا تفاهم‌نامه ميان سازمان شيلات و وزارت نيرو براي استفاده از منابع آبي غير شرب پشت سدها، طرح پرورش ماهي در قفس توسعه مي‌يابد.

وي خاطرنشان كرد: سال گذشته در استان زنجان، پروژه پروش ماهي قزل آلاي رنگين كمان در قفس با سرمايه گذاري 10 ميليارد ريالي با ظرفيت اوليه 200 تن در پشت سد گلابر زرين آباد زنجان به تعداد 9 قفس دريايي افتتاح شد كه فاز نهايي اين پروژه با يك هزار تن توليد ماهي در دست برنامه ريزي و اجرا است.

گفتني است؛ كشورهاي مالزي، تايلند، ويتنام، چين،‌نروژ و ايسلند كشورهاي پيشرو در پرورش ماهي در قفس هستند و با توجه به اينكه امروزه پرورش ماهيان دريايي در دنيا يك فرصت سرمايه‌گذاري از پنجره باز محسوب مي‌شود و بازار داخلي و خارجي دارد، اين طرح مي‌تواند راه حلي مناسب براي ايجاد درآمد،‌ اشتغال‌زايي و ايجاد امنيت در نوار ساحلي كشور باشد اما مهم‌تر از آن فراهم كردن بسترهاي توليد است تا پس از گذشت چند سال به عنوان صنعت ورشكسته به گره‌اي براي زندگي فعالان آن و از دست رفتن سرمايه‌هاي كشورمان تبديل نشود