نجات درياچه اروميه نيازمند عزم همگاني

نجات درياچه اروميه نيازمند عزم همگاني
واحد مرکزی خبر:دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین دریاچه داخلی کشور ، بعد از دریاچه شور بحر المیت دومین دریاچه شور و بزرگ جهان به شمار می رود بطوریکه پارک ملی دریاچه هم در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است.
این دریاچه‌ ‌ 102 جزیره و شبه‌ جزیره‌ دارد که‌ جزایر کبودان‌، اشک‌، اسپیر و آرزو از جمله مهمترین آنها هستند.
مساحت دریاچه ارومیه 570 هزار هکتار و حوضه آبریز آن حدود 57 هزار کیلومترمربع است که در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کردستان قرار دارد بطوریکه سه درصد مساحت کل کشور ایران را دربر می‌گیرد.
در این میان کاهش شدید آب و شـوری بیش از حد آن در طی 30 سال گذشته که از حدود 15 سال پیش شتاب بیشتری به خود گرفته دریاچه ارومیه را با مشکل کم آبی مواجه کرده است .
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی می گوید: در 30 سال گذشته شاهد خشکسالی شدیدی بودیم که 70 درصد خشکسالی در دریاچه ارومیه طبیعی بوده و به دلایل خشکسالی های دوره ای بوده است و تنها 30 درصد آن بر اثر دخالت انسان بوده است .
عباس نژاد در مورد حق آبه ورودی دریاچه ارومیه هم گفت: هر سال می بایست سالانه 3 میلیارد و 100 میلیون مترمکعب آب از حوزه های آبریز برای خروج از بحران به این دریاچه ریخته شود .
درآخرین اظهار نظر ها در خصوص خشک شدن دریاچه ارومیه دکتر ناصرآق، عضو هیات علمی و بنیانگذار پژوهشکده آرتمیا و آبزیان دانشگاه ارومیه گفت: هم اکنون حداکثر 250 میلیون مترمکعب آب در نیمه جنوبی دریاچه وجود دارد که این میزان آب در پهنه ای به وسعت حدودا 240 کیلومتر مربع با عمق بسیار کم پخش شده است .
وی افزود: با ادامه روند کنونی تا پایان تابستان 1393 بخش جنوبی دریاچه ارومیه به جز در محدوده بسیار کوچکی در زیر پل میانگذر (به طول و عرض حداکثر یک کیلومتر) به طور کامل خشک خواهد شد.
این یعنی چیزی فراتر از یک فاجعه و بسیار متفاوت تر از آمار و ارقامی که توسط برخی از رسانه ها یا سازمان‌ها اعلام می شود.
قاضی‌پور نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی هم گفت: هم‌اکنون 7.48 متر از ارتفاع آب دریاچه ارومیه کاسته شده است و به دنبال خشک شدن دریاچه ارومیه چندین هکتار از زمین‌های کشاورزی خشک می‌شود و در نهایت کارخانه‌ها تعطیل می‌شود و همین مسئله منجر به کوچ اجباری 3 میلیون نفر از مردم آذربایجان خواهد شد.
کریم زاده کارشناس حفاظت محیط زیست می گوید: با توجه به میزان بالای شوری دریاچه ارومیه در صورت خشک شدن دریاچه و وزش بادهای حاوی نمک ، شهرها و زمین کشاورزی اطراف دریاچه ارومیه شاهد حوادث بسیار مخرب خواهد بود، بطوریکه استان‌های شمالی و حتی غربی شاهد بروز توده‌های نمکی به جای ذرات گرد و غبار در فضای استان خواهند بود.
این کارشناس افزود: وجود نمک موجب شور شدن زمین‌های کشاورزی شده و آنها را از حیض انتفاع خارج می‌کند که مسلما هزینه‌های سنگینی رابر جامعه متحمل می‌سازد و علاوه بر استانهای آذربایجان غربی و شرقی ، حتی کردستان را هم از نظر سکونت و کشاورزی مشکل دار کرده است.
در این میان حساسیت بحران دریاچه ارومیه و آثار زیان‌بار آن، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور را به ارومیه کشاند.
رییس سازمان محیط زیست در کارگروه نجات دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه نقطه ورود زرینه رود به دریاچه خشک شده گفت: توسعه بی رویه باغات پر محصول با الگوی کشت غرقابی در بالادست این دریاچه از مهمترین عوامل خشکیدگی این دریاچه است.
خانم ابتکار افزود: کاهش بارندگی و رشد تبخیر در سال های گذشته، برداشت بی رویه آب های زیرزمینی، کاهش تغذیه دریاچه ارومیه از آب های سطحی و عوامل اقلیمی از جمله دلایل اصلی کاهش حجم آب دریاچه ای بوده که نه تنها برای ایران بلکه برای زیست بوم جهان دارای اهمیت و توجه فراوان است.
استاندار آذربایجان غربی گفت: دریاچه ارومیه یکی از تالاب‌های کنوانسیون رامسر است و در سطح کشور نیز به عنوان پارک ملی یاد می‌شود؛ اما سه دهه از موضوع دریاچه ارومیه غفلت شده است و سد‌سازی توسعه کشاورزی، مدیریت منابع آب و تحقیقات اقلیمی موجب کاهش آب دریاچه شده است.
جلال‌زاده افزود: توزیع نامرتب و به هم خوردن توزیع بارش نیز از جمله مواردی است که منجر به تغییرات اقلیمی شده است بطوریکه هم اکنون به جای بارش برف در بخش عمده‌ای از حوزه آبخیز دریاچه ارومیه شاهد بارش باران هستیم و این مدیریت منابع آب را برهم می‌زند.
او گفت: هم اکنون 70 درصد مساحت دریاچه ارومیه از سمت جنوب کاملا خشک شده است و نجات این دریاچه نیازمند همکاری تمامی بخش‌ها است.
با این وجود و با توجه به جایگاه جهانی دریاچه ارومیه از یک سو و مزایای ظرفیت های زیست محیطی آن، اهمیت آن در کشاورزی منطقه و جذب توریسم از سوی دیگر موجب شده است رفع بحران کنونی دریاچه ارومیه به عنوان یک طرح مهم ملی مطرح شود .
معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی در خصوص اقدامات صورت گرفته برای احیای دریاچه ارومیه گفت: در طول سالهای گذشته اقدامات متعددی از جمله انتقال بین حوضه ای، اصلاح الگوی کشت و... در مورد احیای دریاچه ارومیه انجام گرفته اما این اقدامات با وجود همه امکانات صرف شده منتج به نتیجه و نجات دریاچه نشد.
محمودی افزود: فکر می کردیم با بارور سازی ابرها به روش یونزاسیون با هواپیما 15 الی 20 درصد در منطقه افزایش بارش خواهیم داشت اما متخصصان امر هرگز نتوانستند با قطعیت اعلام کنند که این امر در پی بارور سازی ابرها بوده است.
او افزود: میزان ورودی آب در سال گذشته به این دریاچه یک میلیارد و 670 میلیون متر مکعب بود متاسفانه در سال جاری این میزان به یک میلیارد و 200 میلیون متر مکعب کاهش یافته است.
نادر قاضی پور هم گفت: مطالعات انتقال آب در وزارت نیرو به طور ناقص انجام شده است چرا که رودخانه ارس رودخانه عظیمی است و در زمان طغیان خسارات فراوانی به استان وارد می کند .
قاضی پور ضمن انتقاد از عملکرد وزارت نیرو در خصوص دریاچه ارومیه افزود: 27 متر مکعب از آب دریاچه به استان های دیگر برده می شودکه به اندازه حجم آب یک دریا است .
معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی هم با بیان اینکه در مورد دریاچه ارومیه دچار اشتباه استراتژیک شدیم گفت: بحث انتقال آب از ارس به دریاچه توسط نمایندگان مجلس زمانی مطرح و در لایحه بودجه آمد که ما هنوز نتوانسته ایم با اعتبارات کم طرح انتقال آب از رودخانه زاب که نیازمند 600 الی 700 میلیارد تومان اعتبار نیاز داشت و تا 600 میلیون مترمکعب آب به دریاچه منتقل می شد ؛ اما 10 درصد اعتبارات به آن تخصیص یافت .
معاون امور عمرانی استاندار آذربایجان غربی افزود: درحالی که طرح 2 هزار میلیارد ریالی احیای دریاچه ارومیه معلوم نشد در مجلس به کجا رسید، استان آذربایجان شرقی توانست در قالب این طرح انتقال 150 میلیون مترمکعب از ارس را به اسم دریاچه ارومیه برای شرب و صنعت خود بگیرد.
دائمی سرپرست معاونت آبفای وزارت نیرو در خصوص راه‌حل‌های پیشگیری از خشکسالی بیشتر دریاچه ارومیه هم گفت: این راه‌حل‌ها در سه دسته بررسی شده است به طوری که در بخش اول باید مردم حوزه راهکاری لازم در مصرف بهینه آب داشته باشند.
او گفت: در حال حاضر انتقال آب بین حوزه‌ای در دستور کار قرار دارد که البته این موضوع ضوابط و قوانین خود را دارد که البته در این زمینه باید مطالعاتی صورت گیرد و نباید بدون مطالعه طرح انتقال بین حوزه‌ای برای آبرسانی در دریاچه ارومیه صورت گیرد.
سرپرست معاونت آبفا وزارت نیرو افزود: برنامه‌هایی که مورد تأیید محیط زیست برای حفظ دریاچه ارومیه در دستور کار است برنامه‌های متنوعی است که در حال حاضر مورد بررسی قرار می‌گیرد.
مختاری رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان گفت : از سال 90 یک حرکت جهادی برای استفاده از آبهای سطحی انجام دادیم و پارسال حدود 25 هزار هکتار از اراضی کشاورزی را به آبیاری تحت فشار مجهز کردیم که معادل مجموع اراضی مجهز شده استان به این شیوه در طی 30 سال گذشته یعنی از آغاز طرح تا کنون است و در حال حاضر هم حدود 20 هزار هکتار دیگر در دست اجرا داریم.
از دیگر برنامه های در حال اجرا می توان به توقف سدسازی در حوزه آبریز دریاچه ارومیه و جلوگیری از توسعه کشاورزی بویژه محصولات آب بر همچون چغندرقند اشاره کرد بطوریکه هم اکنون مجوزی برای ایجاد چاه عمیق در این مناطق صادر نمی شود .
انتقال بین حوزه ای آب و سرازیر شدن آب حوزه های ارس و زاب به دریاچه ارومیه از دیگر برنامه هایی هستند که در دستور کار قرار دارند اما این طرح ها برای رسیدگی به حال و روز دریاچه ارومیه و احیای آن به صورت اورژانسی مفید فایده نخواهند بود.
کارشناسان معتقدند که احیای دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان ، یک طرح فراملی است که نیازمند توجه جدی مسئولان است و ضروری است گام های اساسی و عملی برای اجرای برنامه هایی که تاکنون برای احیا و رفع بحران آن وضع شده ، برداشته شود