خاويار تقلبي بر سر سفره‌هاي ايراني

خاويار تقلبي بر سر سفره‌هاي ايراني

نرگس ذهبي‌نژاد- درحالي استان گلستان نيمي از توليد و استحصال خاويار کشور را به خود اختصاص داده كه ورود و قاچاق خاويار بدلي و شبه خاويار، جايگاه خاويار استان و کشور را در جهان به مخاطره انداخته‌است. امروزه خاويار به عنوان يك ماده غذايي گران قيمت كمتر سر هر سفره‌اي ديده مي‌شود و اينكه حتي كساني كه مي‌توانند از اين ماده بهره‌مند شوند، با خاويار بدلي روبرو شوند بسيار نگران‌كننده است. اين در حالي است كه ورود و عرصه اين گونه محصولات بي‌کيفيت به نام خاويار، جايگاه ايران در عرصه‌هاي بين‌المللي را متزلزل مي‌کند و براي رفع اين معضل بايد تدبير اساسي انديشيده شود.
خاويار بدلي يا “سنتزيک” پس از آماده سازي خمير اوليه با قالب گيري و فرآيندهاي ديگر به شکل خاويار درمي‌آيد و خواص غذايي آن را ندارد، به همين خاطر به” تيزر” خاويار مشهور است. در اين ميان استان گلستان نيز با توليد بيش از نيمي از خاويار، همچنان سکاندار استحصال اين گونه در درياي خزر به شمار مي‌رود. اجراي طرح‌هايي نظير تکثير پاييزه ماهيان خاوياري، رهاسازي بهاره آن، ممنوعيت صيد خاويار و ساخت مرکز ماهيان خاوياري استان گلستان را در زمينه توليد اين گونه ارزشمند در کشور پيشرو کرده‌است. به گفته برخي از مديران شيلات، در سال جاري براي اولين بار گونه‌هاي ماهيان خاوياري از نوع فيل‌ماهي که پاييز سال قبل در استان تکثير شده بودند در درياي خزر رها شدند.بر اين اساس رهاسازي اين گونه‌ها و اجراي طرح‌هاي در دست اقدام، اين نويد را خواهد داد که به زودي پاي خاويار نيز به سفره‌هاي ايرانيان باز خواهد شد.
مديرکل شيلات گلستان در اين راستا به مهر مي‌گويد: براي اولين بار بچه‌ماهي خاوياري گونه فيل، تکثير پاييزه شد و 10هزار قطعه در درياي خزر رها شد.
علي‌اکبر پاسندي گفت: هميشه کار تکثير ماهيان در بهار انجام مي‌شد ولي براي اولين بار، روش تکثير در پاييز و رهاسازي در فروردين انجام شد. وي عنوان کرد: وزن تقريبي بچه ماهيان بيش از 10 گرم است و ميزان ماندگاري آن 30 درصد بيشتر است. وي افزود: پنج گونه ماهيان خاوياري در درياي خزر وجود دارد و سالانه 4.5 ميليون قطعه بچه ماهي در استان توليد و رهاسازي مي‌شود. پاسندي به احداث آب‌بندان درکنار رودخانه گرگان اشاره کرد و گفت: پيشنهاد ساخت اين آب‌بندان شده تا ذخيره‌سازي آب صورت گيرد که اين طرح در شيلات ايران مصوب شد. مديرکل شيلات گلستان همچنين از اجراي طرح تکثير بچه ماهيان خاوياري در اوزان بالاتر خبر داد و گفت: در صورت اجراي اين طرح، ميزان ماندگاري آنها در دريا افزايش چندبرابري خواهد داشت. وي اظهار داشت: مجوز پرورش ماهيان خاوياري نيز در استان گرفته شد و در سال 94 گوشت ماهي خاوياري پرورشي خواهيم داشت.علي‌اکبر.پاسندي عنوان کرد: امسال 75هزار قطعه بچه ماهي در اوزان 10 گرم با تاييد شيلات ايران به تمام پرورش دهندگان ماهيان خاوياري سراسر کشور تحويل شد. پاسندي گفت: همچنين با هماهنگي و موافقت سازمان شيلات ايران بيش از 10 هزار قطعه بچه فيل ماهي خاوياري در اوزان 10 گرم براي اولين بار در فروردين ماه، در رودخانه منتهي به دريا در استان گلستان رهاسازي و 400 هزار لارو ماهيان خاوياري جهت پرورش به مرکز پرورش ماهيان خاوياري استان مازندران تحويل داده شد.
مديرکل شيلات گلستان گفت: با توجه به کاهش صيد ماهيان خاوياري در درياي خزر وهمچنين کاهش مولدين ماهيان خاوياري و رفع مشکل کمبود مولدين، با موافقت طرح پيشنهادي مولدسازي بعد از 8 سال تلاش کارشناسان با موفقيت در مرکز شهيد مرجاني انجام شد که امسال براي اولين بار توانستيم به صورت انبوه بيش از 50 هزار لارو از مولدين پرورشي استحصال نماييم. وي افزود: با توجه به ابلاغيه شيلات ايران در رابطه با ميزان رهاسازي بچه ماهيان خاوياري در سال 1391 سهم استان گلستان 4.5 ميليون قطعه انواع بچه ماهي خاوياري است که درصورت تأمين مولد مورد نياز اين تعداد در خرداد ماه سال جاري در اوزان سه گرم توليد و در رودخانه‌هاي استان رهاسازي مي‌شود. پاسندي گفت: استان گلستان بيش از 50 درصد سهم تکثير ماهيان خاوياري در کشور را به خود اختصاص داده‌‌است. اما در باره خاويار بدلي بايد گفت كه اين گونه ماده غذايي، پروتئين کمتري نسبت به خاويار اصلي دارد و حتي از نظر بهداشتي نيز به دليل افزودن برخي ژله‌ها و رنگدانه‌ها، سلامت آنها در هاله‌اي از ابهام است. در عين حال برخي کارشناسان هشدار مي‌دهند که فروش خاويار به صورت قاچاق و بدلي، غيربهداشتي و غيرقابل مصرف است و با استانداردها فاصله دارد. شبه خاويارها يا خاويار بدلي و مصنوعي فقط از نظر ظاهري به خاويار شباهت دارند و ديگر فوايد خاويار را ندارند و اين نوع خاويار از برخي کشورهايي نظير اسپانيا، ژاپن، آذربايجان و کشورهاي مشترک‌المنافع به گلستان وارد مي‌شود. اين در حالي است كه بر اساس آخرين آمارهاي به دست آمده، ميزان صيد خاويار از سال 76 تاکنون در استان سير نزولي داشته و از 250هزار کيلوگرم در سال 79 به 50 هزار کيلوگرم در سال گذشته رسيده‌است و با توجه به اينکه ميزان صيد ماهيان خاوياري کمتر شده، ميزان استحصال خاويار نيز کم مي‌شود، به طوري که سال گذشته کمتر از پنج هزار کيلوگرم خاويار در استان توليد شده‌است و اين احتمال وجود دارد که استحصال ماهيان خاوياري تا سال 1400 از بين رود و به صفر رسد و به تبع آن، اشتغال صيادان مجاز نيز تهديد مي‌شود. گلستان بزرگترين مرکز صيد ماهيان خاوياري ايران است که باوجود کاهش هرساله استحصال اين محصول، 50 درصد خاويار ايران و مرغوب‌ترين خاويار جهان را توليد مي‌کند اما شبه‌خاويار، تهديد براي جايگاه اين استان در زمينه توليد اين محصول است و ضروري است اين نوع خاويار بايد در مراکز بهداشتي شناسايي شده و وضعيت آن از نظر قانوني مشخص شود و براي جلوگيري از ورود آن برنامه منسجمي ارائه شود تا شاهد از بين رفتن جايگاه خاويار گلستان در جهان نباشيم