خلیج فارس را دریابیم

خلیج فارس را دریابیم
نیک نیوز: پهنه آبی خلیج فارس به دلیل وسعت و نیمه بسته بودن همواره در معرض آلودگی قرارداشته است . تردد روزانه بیش از 1500 نفتکش بزرگ حجم بسیار بالای آلودگی را به همراه دارد به گونه ای که محققان و صاحبنظران آلودگی خلیج فارس را 47 برابر بیشتر از ظرفیت طبیعی آن اعلام کرده اند.
آمارها نشان می دهد سالانه حدود 2/1 میلیون بشکه نفت و ترکیبات هیدرو کربنی وارد خلیج فارس می شود، این در حالی است که خلیج فارس دارای بهترین و کمیاب ترین گونه های ماهیان و آبسنگ های مرجانی است که در صورت از بین رفتن آنها جایگزینی برای آنها وجود ندارد .
خلیج فارس یک دریای نیمه بسته است که گردش آب در آن هر5 تا 7 سال یک بار رخ می دهد از این رو وضعیت ماندابی ( ماندگاری آب ) در این خلیج حیات آبزیان را تهدید می کند زیرا کدورت آب، افزایش دمای آن ، آب توازن کشتی ها و پساب کارخانه های آب شیرین کن ها هم مزید بر علت می شوند.
« محسن کرابی »عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در این مورد به خبرنگار ایرنا گفت: سالانه حدود 2/1 میلیون بشکه نفت و ترکیبات هیدرو کربنی وارد خلیج فارس می شود . با این میزان نفتی که وارد خلیج فارس می شود، معادل 160 هزار تن مواد سمی در این پهنه آبی جای می گیرد که به این میزان باید سرازیر شدن روزانه حدود 6/2 میلیون بشکه آب مخلوط به نفت را نیز اضافه کرد.
وی اظهار داشت: متخصصان معتقدند هر یک تن مواد سمی حدود هزاران تن آب را آلوده می کند بنابراین این میزان حجم بسیار زیادی از خلیج فارس را آلوده خواهد کرد.
« لعبت تقوی » پژوهشگر زیست محیطی نیز براین باور است که ورود فلزات سنگین به آبهای خلیج فارس عوارض زیست محیطی جبران ناپذیری را به این پهنه آبی وارد می کند .
وی گفت: خلیج فارس 47 برابر بیشتر از ظرفیت طبیعی خود آلودگی دارد. این آلودگی ها شامل شوری زیاد، دمای بالا و انواع فلزات سنگین است که اثرات زیست محیطی جبران ناپذیری را برای این پهنه آبی برجای می گذارد .
وی افزود: نتایج تحقیقات نشان می دهد در هر ثانیه حدود 300 کیلوگرم فلز سنگین مس از طریق احداث کارخانه های آب شیرین کن در کشورهای عربی وارد خلیج فارس می شود. درحال حاضر 54 تا 60 درصد کارخانه های آب شیرین کن در منطقه خاورمیانه قرار دارند و حجم زیادی از آن ها در سواحل جنوبی خلیج فارس واقع شده اند .
این در حالی است فعالیت دستگاه های آب شیرین کن علاوه بر وارد کردن مستقیم آلودگی به خلیج فارس ، موجب افزایش شوری و دمای آب می شوند که این دو کارکرد نیز به نوبه خود بر محیط زیست این پهنه آبی تاثیر می گذارد .
عبدالرضا کرباسی معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در این مورد گفت : پساب آب شیرین کن ها بین 10 تا 20 درصد شوری آب دریاها و بین 7 تا 8 درجه دمای آب را افزایش می دهند.
وی افزود: کاهش اکسیژن محلول در آب در اطراف آب شیرین کن ها یکی دیگر از مضرات آنهاست. همچنین در ساخت تاسیسات آب شیرین کن از آلیاژ نیکل و مس استفاده می شود از این رو این عناصر وارد آب و موجب مرگ و میر آبزیان می شوند.
در حال حاضر 11 هزار دستگاه آب شیرین کن در سراسر دنیا وجود دارد که روزانه 20 هزار میلیون متر مکعب آب را قابل شرب می کنند. 65 درصد این دستگاه ها در غرب آسیا و خاورمیانه واقع شده اند.
11 درصد آب شیرین کن ها در امریکای شمالی و سهم افریقای شمالی و اروپا هر کدام 7درصد است. در حال حاضر 199 دستگاه آب شیرین کن در منطقه خلیج فارس قرار دارد که به زودی 38 آب شیرین کن دیگر نیز به آنها اضافه می شود و به 237 دستگاه افزایش می یابند. ظرفیت این دستگاه ها 5 هزار میلیون متر مکعب آب در سال است .
معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست در مورد وضعیت کنونی کشورهای اطراف خلیج فارس و دریای خزر در زمینه دارا بودن دستگاه های آب شیرین کن گفت: امارات متحده عربی 35 درصد ، عربستان 34 درصد ، کویت 14 درصد ، بحرین 5 درصد و عمان 4 درصد از آب شیرین کن ها استفاده می کنند.
با توجه به اهمیت حفظ محیط زیست خلیج فارس متخصصان و دوستداران محیط زیست با ارایه راهکارهای مختلف در صدد کاهش انواع آلودگی ها در خلیج فارس هستند.
« محسن کرابی » عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد درمورد نحوه پاکسازی خلیج فارس از آلودگی های نفتی گفت: روش های مختلف فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی برای رفع آلودگی های نفتی دریاها در دنیا به کار می رود.
وی افزود : در روش فیزیکی فقط می توان نفت را مهار کرد تا در سطح وسیعی از آب حرکت نکند ، در روش شیمیایی هم موادی استفاده می شود که بسیار گران است، بنابراین بهترین روش مقابله بیولوژیکی است و در واقع این روش ارزان ترین است .
کرابی در مورد روش بیولوژیک گفت: در این روش از میکرو ارگانیسم هایی که بتوانند نفت را تجزیه کنند استفاده می شود .به عبارتی این میکروارگانیسم ها از نفت به عنوان مواد غذایی خود استفاده می کند.
وی ادامه داد: در یک دهه اخیر با توجه به پیشرفت علم و فناوری کاربرد جامد کننده ها در پاکسازی نفتی بسیار مورد توجه قرار گرفته است. جامد کننده ها ذرات پلیمری هستند که می توانند ذرات طبیعی مانند چوب یا کنف نیز باشند.این جامد کننده ها به محیطی که نفت در آن وارد شده اضافه می شوند و مولکول های نفتی را در خود جذب و به مرور به شکل ژل در می آورند.
وی افزود: تحقیقات نشان می دهد استفاده از این مواد جامد حدود 70 تا 76 درصد از لکه های نفتی را از بین می برد.در حال حاضر این روش در کشور ما مورد استفاده قرار نمی گیرد اما یک دهه است که در دنیا مورد توجه قرار گرفته و در حادثه نشت نفت در خلیج مکزیک برای جلوگیری از گسترش لکه های نفتی از این روش استفاده شده است.
وی گفت: این روش سرعت عمل در جمع آوری لکه های نفتی را بالا می برد اماباید در کمتر از 10 ساعت ژل های ناشی از جذب نفت از سطح دریا جمع آوری شوند.
« لعبت تقوی » پژوهشگر زیست محیطی نیز براین باور است که باید بر نصب دستگاه های آب شیرین کن در این پهنه آبی نظارت و کنترل شود زیرا عملکرد این دستگاه ها معضلات زیست محیطی زیادی به همراه دارد که ایجاد شورآبه یا تلخ آبه محصول عملکرد این دستگاه هاست .
این پژوهشگر یادآور شد: خلیج فارس به دلیل تنوع گسترده گیاهان گرمسیری و گونه های متنوع جانداران آبزی در زمره یکی از باارزش ترین زیست بوم های آبی جهان است. در سالهای اخیر خلیج فارس به عنوان یکی از منابع اصلی تامین آب شرب به ویژه برای کشورهایی همچون کویت ، عربستان ، بحرین ، قطر و ایالات متحده عربی تبدیل شده است .
وی ادامه داد: میزان تبخیردر این پهنه آبی به دلیل نیمه بسته بودن و شرایط خشک اقلیمی بالاست بنابراین به دست آوردن آب قابل شرب از طریق آب شیرین کن ها به طور جدی بر میزان شوری آب اثر می گذارد و محیط زیست دریایی را با تهدید روبه رو می کند.
وی گفت : نتایج مطالعات نشان می دهد احداث سیستم های آب شیرین کن آب دریا به ویژه در بخش جنوبی خلیج فارس مشکلات زیست محیطی گوناگونی را به همراه خواهد داشت.بنابراین ضروری است این مسئله در سطوح بین المللی و منطقه ای و توسط سازمان منطقه ای حفاظت از محیط زیست دریایی (راپمی ) مورد توجه جدی قرار گیرد.
وی تاکید کرد: بهتر است هشت کشور حاشیه خلیج فارس در قالب تفاهم نامه ای در زمینه جلوگیری از اثرات سو زیست محیطی آب شیرین کن ها در خلیج فارس اصول و ضوابطی را به تصویب برسانند و نصب این دستگاه ها در خلیج با نظارت و کنترل بیشتری انجام شود