خزر را امروز دریابیم، فردا دیر است /گ

دریای خزر با وسعت 400 هزار کیلومتر مربع، 1200 کیلومتر طول و به طور میانگین 330 کیلومتر عرض داشته در عمیق ترین نقاط 1025 متر عمق دارد.

وسعت حوضه آبگیر دریای خزر 3 میلیون و 770 هزار کیلومتر مربع بوده و طول خط ساحلی کل دریا با جزایر نیز چیزی نزدیک به 7 هزار کیلومتر است که طول ساحل کشورمان 860 کیلومتر است.

دریای خزر دارای بیش ار 50 جزیره است که مساحت آنها 350 کیلومتر مربع برآورد شده و رودخانه های مهمی نظیر ولگا، اورال، اترک، سولاک، سمور، کورا و سفیدرود به این دریای می ریزد.

مسایل زیست محیطی و برخی آلودگی ها، بهره برداری های بی رویه از منابع بستر این دریا و آبزیان و در نتیجه کاهش شدید ذخایر آبزیان آن به ویژه ماهیان خاویاری و بر هم خوردن تنوع زیستی آن و در راس آنها بی توجهی کشورهای حاشیه در نگهداری از این موهبت الهی و عدم همکاری آنها در حفظ این دریا از جمله مسایل و مشکلاتی است که امروز شرایط این دریا را به بحران نزدیک کرده است.

انجام اقداماتی برای کاستن از گسترده تهدیدات این دریا آن هم در سریع ترین زمان ممکن، موضوعی اساسی و حیاتی برای نجات بزرگترین دریاچه جهان از مشکلات موجود است.

اجرای هر چه سریع تر برنامه هایی برای حفاظت از محیط زیست این دریا از سوی کشورهای ساحلی و اجرای کنوانسیون های مرتبط با آن با نظارت سازمان ملل و نهادهای بین المللی در این خصوص، کنترل مستمر و منظم نوسانات دریای خزر و ارایه راهکارهای لازم به منظور همزیستی مسالمت آمیز با دریا، شناسایی مناطق آسیب پذیر ساحل در مقابل مخاطرات دریایی، ایجاد بانک اطلاعات آب و هواشناسی و داده های مورفولوژیک دریای خزر، برنامه ریزی جهت احداث ایستگاه های دریایی به منظور تهیه داده های پایه پارامترهای دریایی از جمله ضروریاتی است که کارشناسان مختلف بر آن تاکید کرده اند.

پنج کشور ایران، روسیه، آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان کشورهای حاشیه ای این دریا محسوب شده که نزدیک به 4 درصد ازجمعیت جهان در این کشورها ساکن هستند. کشورهای ارمنستان، گرجستان و ترکیه هم دارای حوضه آبریز به دریای خزر هستند.

دریای خزر همواره به عنوان یکی از منابع تولید ماهیان خاوریاری در جهان مطرح بوده است، اما به گفته کارشناسان در حالی که سه دهه پیش میزان تولید خاویار در این دریا بیش از 200 تن بوده، این میزان اکنون به 10 تن تقلیل یافته است که این موضوع خود به تنهایی زنگ خطری برای کشورهای ساحلی به منظور برنامه ریزی برای استفاده منطقی تر از منابع این دریا و تلاش در جهت حفظ و افزایش تنوع زیستی آن است.

سرازیر شدن فاضلاب ها و آب های آلوده بعضا صنعتی و شیمیایی به این دریا نیز منابع زیستی خزر را تهدید می کند به گونه ای که اکنون برخی از کارشناسان به دلیل همین آلودگی ها در برخی نقاط ماهیان این دریا را دچار مشکلاتی می دانند که تداوم رویه موجود باعث گسترش این آلودگی ها به دیگر نقاط دریا خواهد شد.

گرچه گفته می شود آلودگی های دریای خزر شامل انواعی مختلفی نظیرصنعتی، کشاورزی، میکروبی و بیولوژیکی است اما به دلیل قرار گرفتن تاسیسات صنعتی کشورهای ساحلی در سواحل این دریا، این مناطق بیش از دیگر نقاط به آلودگی های میکروبی دچار هستند.

به علت آلودگی های ناشی از فاضلاب ها و مواد میکروبی و شیمیایی وارد شده به دریای خزر نسل برخی از ماهیان این دریا که از کمیاب ترین و با ارزش ترین گونه ای آبزی جهان محسوب می شود، رو به انقراض است.

عبارت بحران بهترین واژه برای بیان شرایط امروز دریای خزر محسوب می شود که لازمه برخورد منطقی و سریع با آن و جلوگیری از گسترش شرایط بحرانی، شناخت دقیق از عوامل بحران زا و سعی در رفع آنها است که بررسی مستمر و کاربردی وضعیت موجود برای دستیابی به اطلاعات درست و ایجاد بانک اطلاعاتی به روز به منظور تهیه برنامه ای موثر برای جلوگیری از روند تخریب این دریا و منابع موجود در آن ضروری است.

این موهبت الهی فقط متعلق به نسل ما نیست. ما میراث دار زحماتی هستیم که نسل های گذشته برای حفظ این دریا متحمل شده اند تا آن را برای نسل های بعدی نگهداری کنیم و به همین دلیل امروز باید خزر را دریابیم زیرا فردا دیگر دیر است
منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی