دریای خزر از شدت آلودگی توفانی است

دریای خزر از شدت آلودگی توفانی است
سلامت نیوز : تابستان فصل گرماست. فصل شنا در آب‌های دریا خزر که از کودکی تا به حال در ذهن ما خاطره‌سازی کرده‌اند. ولی این روزها حال دریای خزر خوب نیست. آلودگی در جانش زیادی کرده است و این بیماری را دارد به حیوانات آبزی و شناگران و انسان‌ها هم منتقل می‌کند.این آلودگی حتی با بستن قراردادی که به «کنوانسیون تهران» مشهور شد،هم کم نشد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ طبق این قرارداد که بین چهار کشور حاشیه دریای خزر و تهران بسته شد، درراستای حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر، هم نتوانست حال بزرگ‌ترین پهنه آبی محصور در خشکی را خوب کند و اکنون دریای خزر تبدیل شده به منشا آلودگی‌های نفتی، میکروبی، خانگی و صنعتی که بر شناگران و آبزیان و محیط‌زیست اثرات جبران‌ناپذیری می‌گذارد. دکتر محمدرضا فاطمی، کارشناس منابع آب و محیط دریا در رابطه با میزان آلودگی دریای خزر به آرمان می‌گوید: «درباره میزان آلودگی دریای خزر نمی‌توان تنها سازمان محیط‌زیست را مقصر دانست، زیرا وزارت صنایع، نفت، شهرداری و دیگر ارگان‌ها نیز باید برای جلوگیری از آلودگی دریای خزر همکاری کنند. میزان آلودگی دریای خزر تنها به ایران مربوط نمی‌شود. زیرا چهار کشور همجوار این دریا نیز در خزر سهم دارند.»

آلودگی‌های نفتی ناشی از کشورهای همجوار است

یک مقام مسئول در شرکت ملی نفت با تاکید بر اینکه فعالیت سکوی نفتی امیرکبیر ایران به هیچ‌وجه منشا آلودگی و ایجاد گلوله‌های نفتی در دریای خزر نیست، گفت: شرکت ملی نفت به‌زودی منشا ایجاد این آلودگی‌های نفتی را با اسناد معتبر آزمایشگاهی اعلام می‌کند. مهر نوشت؛ زهره وند درباره انتشار برخی از گزارش‌ها در رسانه‌های کشورهای حاشیه دریای خزر مبنی بر آلودگی‌های نفتی ایران در خزر، با بیان اینکه وزارت نفت درحال حاضر هیچگونه فعالیتی در عرصه تولید، بهره‌برداری و انتقال نفت ندارد که بحث آلودگی مطر ح و موضوعیت داشته باشد، افزود: براساس اعلام  سازمان محیط‌زیست در شرایط فعلی آلودگی‌های میکروبی، شیمیایی و فلزات سنگین در دریای خزر به مراتب بیشتر از آلودگی‌های نفتی است.

رئیس اداره بهداشت، ایمنی و محیط‌زیست شرکت نفت خزر، درخصوص انتشار گلوله‌های نفتی در سواحل جنوبی حاشیه دریای خزر و آب‌های حاکمیتی ایران، توضیح داد: منشا تمامی این آلودگی‌های نفتی عملیات نفتی کشورهای همسایه بوده که علاوه بر آلودگی‌های ناشی از تولید، بهره‌برداری و انتقال، تکنولوژی قدیمی، فرسودگی دستگاه‌ها و سکوهای نفتی آنها مزید بر علت شده و بر شدت آلودگی‌ها افزوده است.از سوی دیگر محمدرضا فاطمی، کارشناس محیط‌زیست معتقد است:هنوز سکوی امیرکبیر در دریای خزر فعالیت نفتی خود را آغاز نکرده که بتوان احتمال داد میزان آلودگی‌های نفتی فعلی در سطح دریای خزر مربوط به این سکو است.اما احتمال اینکه در پروسه حفاری و انتقال نفت این اتفاق بیفتد دور از ذهن نیست؛ زیرا اگر حفاری به‌صورت آبی باشد، امکان ورود نفت به دریا وجود دارد.

اما به‌طور کلی منشا آلودگی نفتی دریای خزر مربوط به آذربایجان و گاها قزاقستان می‌شود. جریان دریایی آلوده به نفت آذربایجان از سمت آستارا وارد ایران می‌شود، به همین دلیل آستارا در طول سواحل خزر یکی از آلوده‌ترین نقاط از لحاظ آب و رسوب است. در مواردی حجم این آلودگی به‌اندازه‌ای است که با عبور از آستارا تا انزلی هم پیش می‌آید و این بخش از آب‌های خزر را هم آلوده می‌کند. محمدرضا فاطمی با اشاره به اینکه آن بخش از آلودگی‌های نفتی که به چشم دیده نمی‌شوند به مراتب از آلودگی‌های قابل مشاهده خطرناک‌ترند، گفت: با توجه به فعالیت‌های مستمر نفتی در آذربایجان، نشت نفت هم در دریا دائمی است و درنتیجه مواد «حلال نفت» در آب که به چشم دیده نمی‌شود پیوسته وارد‌ آب‌های ایران شده و سواحل ما را آلوده می‌کند.از سویی دیگر وجود لکه‌های نفتی بر سطح آب خزر ناشی از فعالیت‌های نفتی کشور آذربایجان است که این لکه‌ها بر اثر جریان آب تا پایین‌تر از آستارا هم رسیده‌اند.اما نوع دیگر نفت هم وجود دارد که محلول در آب است و قابل دیدن روی سطح آب نیست. نفت محلول در آب خطرناک است که وارد دریای خزر می‌شود.

فاضلاب شهری منشا آلودگی در خزر

آلودگی دریای خزر چند دسته می‌شود؛ نخستین آلودگی از مناطق شهری و از طریق رودخانه‌های اطراف به دریای خزر وارد می‌شود، ضمن اینكه منشأ این آلودگی فاضلاب انسانی است كه از آن طریق میكروب‌ها وارد دریای خزر می‌شود و آب دریا را آلوده می‌كند. محمدرضا فاطمی، کارشناس آب می‌گوید:منشا ورود فاضلاب شهری از طریق رودخانه‌هاست که به دریای خزر می‌ریزند و بیشترین سهم را در این زمینه رودخانه سفیدرود دارد. بیشترین حجم آلودگی شهری و صنعتی از طریق رودخانه سفیدرود وارد دریای خزر می‌شود.این کارشناس محیط‌زیست تاکید می‌کند:«انواع آلاینده‌های نفتی، فلزات سنگین، آلودگی‌های میکروبی و کشاورزی و تمام فاضلاب‌های شهری، روستایی و صنعتی به این رودخانه وارد می‌شود که هم‌اکنون تبدیل به یک مشکل زیست‌محیطی هم در رودخانه سفیدرود و هم در دریای خزر شده است.»

شنا در خزر خطرناک است

در سال گذشته برخی مسافران که از تفریح و شنا در دریای خزر بازگشته بودند، دچار حالت تهوع و دل‌دردهای شدید شدند که درنهایت پزشکان تشخیص دادند علت این حال بد، بعد از یک سفر تفریحی، شنا در دریای آلوده خزربوده است که روزی منشا مهربانی بود و اکنون تبدیل به منشا آلودگی شده است. آلودگی دریای خزر به حدی است که چندی پیش، معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست، هشدار داد: خزر یك دریای بسته است، بنابراین از لحاظ آلودگی بسیار آسیب‌پذیر است.

هم‌اكنون سالانه ۴۰۰ میلیون متر مكعب فاضلاب در شمال كشور تولید می‌شود كه فقط ۴۰ درصد آن تصفیه می‌شود و ۶۰ درصد باقیمانده به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به دریای خزر می‌ریزد؛ ازاین‌رو شنا كردن دراین آب‌ها خطرناك است. عبدالرضا كرباسی، تاکید کرده بود: این آلودگی‌ها یا از طریق خوردن آب وارد بدن انسان می‌شوند یا در تماس پوستی با بدن از طریق آب موجب حساسیت‌ها و بیماری‌های جلدی می‌شوند. محمدرضا فاطمی، در این رابطه به آرمان می‌گوید: «آلودگی میکروبی موجود در دریای خزر بالاتر از حد استاندارد برای شناست؛ آلودگی‌ای که بر اثر ورود آلاینده‌های شیمیایی، صنعتی و فاضلاب‌ها به دریای خزر به وجود آمده است. این آلودگی موجب شایع شدن بیماری‌های قارچی، پوستی و گوارشی شده است که با توجه به آمارهای موجود در بیمارستان‌ها، می‌توان این موضوع را تایید کرد.

متاسفانه محیط‌زیست ایران دچار ناملایماتی شده است. بیشترین میزان ورود آلودگی‌ها از طریق رودخانه است، اما مردم بدون آنکه اطلاع داشته باشند می‌آیند و در نزدیک ورودی رودخانه‌ها به دریای خزر شنا می‌کنند، دقیقا جایی که منبع بیماری‌های ویروسی، انگلی و باکتریایی است. این کارشناس محیط‌زیست تاکید کرد: این وظیفه بر عهده سازمان محیط‌زیست است که مردم را آگاه کند تا در نقاطی که دارای آلودگی زیادی است، شنا نکنند. به‌طور مثال در شناگاه‌های بندر انزلی که دارای میزان آلودگی بالایی است، هیچ تابلوی هشداری توسط سازمان محیط‌زیست نصب نشده است تا مردم در آن مناطق شنا نکنند و به آلودگی و بیماری دچار نشوند.

وزارت نیرو به تکالیف قانونی خود عمل نکرده است

چندی پیش عبدالرضا کرباسی، با تاکید بر مدیریت فاضلاب‌های انسانی شهرهای شمالی کشور اظهار کرد: باید مسئولان وزارت نیرو به عهد خود عمل کرده و فاضلاب‌های انسانی را که به دریای خزر وارد می‌شود تصفیه و مدیریت می‌کردند. وی با بیان اینکه وزارت نیرو بر تعهد و تکلیف خود مبنی بر مدیریت فاضلاب‌های انسانی منتهی به دریای خزر عمل نکرده است به فارس گفته بود: هم‌اکنون سلامت مسافران با ورود به آب دریای خزر در معرض تهدید است. وی با اعلام اینکه تصفیه فاضلاب‌های انسانی در نواحی ساحلی جزء تکالیف قانونی وزارت نیرو بوده است، ابراز کرد: سازمان محیط‌زیست نمی‌تواند جارو برقی بردارد و فاضلاب‌های انسانی را از آب این دریاچه جمع‌آوری کند.

به گفته وی وزارت نیرو به تکالیف قانونی خود عمل نکرده است.کرباسی بیان کرد: تکالیف قانونی این وزارتخانه شامل ساخت، راه‌اندازی و بهره‌برداری از تصفیه‌خانه‌های فاضلاب‌های انسانی است.این مقام مسئول در ادامه یادآور شد: این وزارتخانه در پیشبرد امر مزبور فقط حدود 10 درصد پیشرفت داشته است این درحالی است که این امر علاوه بر اینکه جزء وظایف ذاتی این وزارتخانه بوده مصوب مجلس نیز هست که حدود 5 سال گذشته به تصویب رسیده است. از سویی دیگر محمدرضا فاطمی، کارشناس منابع آب معتقد است: فاضلاب‌های شهری که وارد دریای خزر می‌شوند، دارای آلودگی میکروبی و شیمیایی هستند.

آلودگی شیمیایی که منشا آن شوینده‌های خانگی و سموم کشاورزی است علتش این است که در اطراف خزر فعالیت کشاورزی و باغداری بالاست که بعضا برای دفع آفات از سم‌های قوی استفاده می‌کنند و درنهایت از طریق فاضلاب چندین هزار تن سم به دریای خزر ریخته می‌شود از دیگر موارد عناصر سنگین شامل فلزات، جیوه، سرب، آرسنیک هستند که از طریق کارخانه‌ها به خزر ریخته می‌شوند. این کارشناس تاکید می‌کند: بهترین روش برای جلوگیری از آلودگی، تصفیه فاضلاب‌هاست که در همین راستا بانک جهانی وامی را به شرکت آب و فاضلاب رشت پرداخت کرد تا جلوی آلودگی خزر از طریق تصفیه فاضلاب گرفته شود که با توجه به قول پنجساله سازمان آب و فاضلاب این مهم هنوز به مرحله انجام نرسیده است و تمام این مسائل به سیستم ضعف مدیریتی برمی‌گردد.

کنواسیون تهران بار حقوقی ندارد

در رابطه با آلودگی دریای خزر این تنها ایران نیست که متعهد به حفاظت از این دریای باارزش است. کنوانسیون حفاظت از محیط‌زیست دریای خزر (کنوانسیون تهران) روز سه‌شنبه 13 آبانماه سال 82 با حضور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست جمهوری اسلامی ایران، وزیر جمهوری آذربایجان و معاونین وزرای محیط‌زیست جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان در تهران امضا شد و طرف‌های متعهد (جمهوری آذربایجان، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری قزاقستان، فدراسیون روسیه و ترکمنستان) با آگاهی از تخریب محیط‌زیست دریای خزر در اثر آلودگی ناشی از منابع مختلف فعالیت‌های انسانی از جمله تخلیه مواد مضر، خطرناک، مواد زائد و سایر آلودگی‌های ناشی از منابع دریایی و منابع مستقر در خشکی، تصمیم به همکاری در زمینه حفاظت از دریای خزر گرفتند.

اما این کنوانسیون تنها کشورها را ملزم به رعایت نظافت محیط‌زیست دریای خزر می‌کند و در صورت تخلف یکی از کشورها، این قرارداد بار حقوقی ندارد و نمی‌توان آن کشور را از لحاظ حقوقی و قضایی پیگیری کرد. به‌طوری که درحال حاضر آذربایجان نفت به دریای خزر می‌ریزد که موجب جان دادن آبزیان می‌شود. ایران هم فاضلاب شهری‌اش را به این دریا می‌ریزد که موجب بیماری انسان‌ها می‌شود اما سازمان یا دادگاهی هم در این زمینه پیگیری خاصی انجام نمی‌دهد و شاید باید گفت دریای خزر از شدت آلودگی توفانی است، شنا در آن را ممنوع اعلام می‌کنیم