صید مرگ یا زندگی /گ

صید مرگ یا زندگی
زهرا کشوری، «ناصر بوهندی» عضو شورای چهارم دهستان «نایبند» شهرستان عسلویه می گوید آلودگی ناشی از «پارس جنوبی» باعث فرار ماهی ها از سواحل آن شده تا آنجا که «عسگر جلالیان» نماینده سابق عسلویه گفت: ماهیگیران منطقه مجبور شوند برای صید ماهی به سواحل دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس بروند. در این میان گاهی ماهیگیران به تور گارد ساحلی کشورهای حوزه خلیج فارس می افتند؛ گاردی که ممکن است به خالی کردن بار لنج و قایق راضی شود تا ماهیگیران بعد از طی کردن مسافت هایی با موج خروشان، بی ماهی و دست خالی به خانه برگردند و گاهی هم به زندانی کردن ماهیگیرانمنجر می شود.

این ماهیگیر حرف نمی زند
آلودگی گازی و نفتی بندر بوشهر نه تنها نفس کشیدن را برای شهروندان بندر عسلویه سخت کرده و بیماری را به جان آن ها انداخته بلکه سفره دریای پر ماهی را جمع کرده تا برخی ماهیگیران مجبور شوند برای ماهیگیری به سواحل کشورهای دیگر سر بزنند. به گفته کارشناسان، صید بی رویه و عواملی چون سدسازی در سواحل، توسعه فعالیت شرکت های نفت و گاز در خلیج فارس و گسترش آلاینده های صنعتی و سرازیر شدن فاضلاب انسانی و صنعتی به دریا از عوامل نابودی زیستگاه های آبزیان سواحل خلیج فارس و استان بوشهر و کاهش ذخایر آبزیان است. موج ها بی ماهی که می شوند، مرد ماهیگیر عمق دریا را می شکافد تا سفره اش رنگی بگیرد همین است که آن ها مرز آبی را پشت سر می گذارند و به سمت سواحل کشورهای دیگر می روند. کشورهایی که البته درمیان صحبت های جلالیان نام «قطر» پررنگ است.
یکی از کارکنان امنیتی حراست نیروگاه های متمرکز برق بندر هم در گفت وگو با خبرنگار ما از ماهیگیرانی سخن به میان می آورد که با کمک سفارت آزاد شدند. برخی آن ها توانسته اند قایق خود را هم پس بگیرند و برخی از آن ها هم نه. ماهیگیرانی که با هزار ترس به سواحل کشورهای دیگر نزدیک می شوند تا ماهیگیری جدال میان مرگ و زندگی برای آن ها شود. گاهی اوقات بین گارد ساحلی و ماهیگیران درگیری پیش می آید. سال گذشته بود که دست یکی از ماهیگیران ایرانی در این درگیری ها قطع شد. ماهیگیری که تلاش خبرنگار ایران برای گفت وگو با او به جای نرسید. یکی از آشنایان آن ها تعریف می کند که آن ها از گفت وگو می ترسند. زندگی ساده ای دارند و خبری از تحولات دنیا ندارند. می ترسند که تعریف کردن این موضوع به مشکلی برای آن ها منجر شود. حتی اتفاق را از گوش و دهان همسایه و فامیل هم پنهان کرده اند چه برسد که بخواهند با یک خبرنگار صحبت کنند.
صیادان بوشهری درحالی این روزها مجبورند به سفره ماهیگیران کشورهای دیگر ناخنک بزنند که استان بوشهر با 625 کیلومتر مرز آبی طولانی ترین سواحل خلیج فارس را داراست. سواحلی با عمق مناسب و منابع و ذخایر عظیم آبزیان. تنوع و مرغوبیت زیاد انواع ماهی و میگو در مقایسه با دیگر استان های ساحل نشین ظرفیت بسیار مناسبی را برای توسعه صیادی و ایجاد اشتغال برای آن ها به وجود آورده است. البته در میان بندرهایی چون دیر و کنگان و عسلویه با مشکلات بی شمار درگیر هستند. همان طور که جلالیان می گوید بندر دیر به رغم این که بزرگترین بندر صیادی کشور است اما آنقدر امکانات آن کم است که جایی برای نگهداری ماهی های ساحل خود ندارد و آن ماهیگیران در نهایت مجبور می شوند ماهی را گرانتر از شیراز و اصفهان بخرند. از سوی دیگر کاهش ذخایر آبزی که بیش از هرچیزی آن را از چشم آلودگی های صنعتی می بینند اشتغالزایی در این حوزه را با چالش های جدی رو به رو کرده است تا صیادانی که با لنج ها و قایق های کوچک به آب های ساحلی کشورهای دیگر سر می زنند گرفتار شوند. البته برخی از آن ها شانس می آورند و گیر نمی افتند. گارد حفاظتی کشورهای دیگر با ناوچه های بزرگ از سواحل حفاظت می کنند و تا بخواهند به سمت قایق بیایند آن ها ناوچه را دور زده و فرار کرده اند. حالااگر دراین وسط تیر به آن ها بخورد و دستگیر شوند. کارشان درآمده است. آن طور که «عسگر جلالیان» نماینده سابق عسلویه در مجلس شورای اسلامی می گوید ماموران گارد با آن ها رفتارهای بدی دارند.
او خود تلاش زیادی برای آزادی 6 ماهیگیر در سال 89 کرد و برخی از آن ها را هم آزاد کرد. البته به گفته بومی ها اتفاق سال 89 بسیار «نادر» بود. آن ها به «ایران» می گویند که پیش از آن تنها به خالی کردن بار بسنده می کردند اما از آن سال با بالگرد به لنج تیراندازی می کنند. به گفته یکی از ماهیگیران، اتفاق می افتد که ماهیگیران آن ها هم به سواحل ایران نزدیک می شوند و از آن ها آبمعدنی می گیرند. به گفته جلالیان گارد حفاظت قطر معمولاً پولی از آن ها برای جریمه نمی گیرند اما رفتار بسیار زننده ای با آن ها دارد. ماندنشان در زندان کشور های ساحل خلیج فارس که جلالیان بیشتر روی قطر تاکید می کند بستگی به وکیلی دارد که سفارتخانه برای آن ها می گیرد. معمولاً بین دو تا سه ماه ممکن است طول بکشد هرچند جلالیان در سال 89؛ بیش از 7 ماه تلاش کرد تا توانست 6 ماهیگیر بوشهری را از زندان های قطر نجات دهد. ماهیگیرانی که گارد ساحلی قطر با بالگرد به آن ها حمله و 6 نفر از آن ها را دستگیر کرده بود.
بوهندی می گوید مردم چاره ای ندارند. به اعتقاد او فعالیت های گازی در پارس جنوبی به رغم همه وعده و وعیدهای مسئولان در سال های گذشته، تنها بیکاری و بیماری را برای محلی ها و بومی های جزیره به ارمغان آورده است. فعالیت هایی که به گفته بوهندی محیط زیست زیبا و ارزشمند «پارک ملی نایبند» را که یکی از منحصر به فردترین پارک های کشور می باشد تخریب
کرده است.
بوهندی می افزاید:«محیط زیست منطقه تخریب شد تا اشتغال مردم بومی حل شود اما امروز کسی از عدم توجه جدی مدیران به اشتغال مردم بومی در صنعت نفت نمی گوید. در ابتدای سال جاری نیز با افزایش استان های همجوار به عنوان بومی در عسلویه در قالب شعاع صد کیلومتری عملاً فرصت برای تزریق نیروی انسانی استان های همجوار در پارس جنوبی به وجود آمد تا جوانان بیکار عسلویه بیشتر فراموش شوند.»
به گفته او پارس جنوبی نه تنها مشکل اشتغال مردم منطقه را حل نکرده بلکه حتی عواید این همه نعمت به اندازه داشتن یک اسکله صیادی استاندارد هم به مردم منطقه نمی رسد:«با توجه به این که زندگی مردم عسلویه بیشتر از راه صیادی است، اسکله صیادی عسلویه و نخل تقی با وجود مشکلات موجود، نیاز به ساماندهی دارد.»
به گفته بوهندی عسلویه بیش از 38 هزار نفر بومی دارد. بیش از 50 هزار کارگر هم در عسلویه مشغول به کار هستند. با این وجود در تمام عسلویه یک درمانگاه وجود دارد که در حد معالجات سرپایی جوابگوی نیاز مردم است. به گفته او این درحالی است که آلودگی های نفتی و گازی بیماری ها را در منطقه افزایش داده است. بوهندی می گوید: «همه اتفاق ها در حالی به وقوع می پیوندد که اداره محیط زیست در شهرستان عسلویه با وجودی که سه سال از تکمیل ساختمان آن گذشته در جزیره استقرار نیافته و ساختمان آن متروکه شده است.»
ماهیگیران بوشهری درحالی با موج های بی ماهی رو به رو هستند که به گفته «رسول غریبی» مسئول تعاونی صیادی جفره بوشهر عدم اشتغالزایی در استان های ساحلی باعث شده بسیاری از بیکاران برای تامین معاش خود به ماهیگیری روی بیاورند. مساله ای که باعث افزایش صید بی رویه و کاهش چشمگیر آبزیان شده است به گونه ای که دیگر صیادی از لحاظ اقتصادی به صرفه نیست. هرچند ماهیگیرانی که تنها راه اداره زندگی آن ها همین دریا است سعی می کنند آنقدر موج های دریا را بشکافند تا این کلاف سر درگم را به اندازه سفره رنگ و رو رفته خود ببافند. صیادانی که گران بودن ابزار صید، هزینه های مضاعفی به آن ها تحمیل کرده است. مساله ای که باعث می شود آن ها بیشتر بر دریا فشار بیاورند و آبزیان بیشتری صید کنند.
حجت الاسلام موسی احمدی، نماینده مردم کنگان و عسلویه در مجلس هم اعتقاد دارد که حضور شرکت های مختلف در منطقه برای مردم عسلویه، کنگان، دیر و جم فقط ضرر داشته است. به گفته او و بسیاری دیگر از جمله بوهندی این شرکت ها نه تنها کارکنان خود را از میان جوان های بومی این مناطق جذب نمی کنند، بلکه انواع آلودگی ها و ازدحام جمعیت را هم برای شهر به وجود آورده اند. احمدی می گوید تمام آلودگی ها و مشکلات ناشی از آن از جمله تاثیر آن روی سلامتی اهالی شهر تحمل شد تا معضل بیکاری جوانان از بین برود اما هنوز هم بیکاری بزرگترین دغدغه جوانان بندر است. بیکاری درحالی مردم را آزار می دهد که به گفته احمدی چندین شرکت بزرگ در منطقه در حال فعالیت هستند. شرکت هایی که به گفته او به رغم تعهداتی که دارند هنوز حاضر به ارائه خدمات به مردم نیستند. همین است که مردمی که معیشت بسیاری از آن ها از طریق دریا و ماهیگیری است راهی دریاهای دور می شوند. «عسگر جلالیان» نماینده سابق عسلویه که خود زمانی بیشترین تلاش ها را برای آزادی صیادان زندانی کرده است نمی داند در سال هایی که به نام دولت دهم رقم خورد چه برسر صیادان آمده است؛ صیادانی که آلودگی های پتروشیمی رزق و روزی را از سفره هایشان برده و آن ها را آواره سواحل دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس کرده است. صیادانی که با همه این وجود به سواحل کشورهای همجوار می روند دستگیر می شوند و ساعت ها بازجویی را پشت سر می گذارند تا خجل تر از قبل به خانه برگردند.
جلالیان مرز آبی بوشهر را امن ترین و قابل دسترس ترین ساحل به دریا می داند و اعتقاد دارد که اگر مدیران دولتی و کشوری تدابیری بیندیشد باعث می شود مردم از دریا ارتزاق کنند. مردمی که به گفته او بالای 90 درصد آن ها از اقشار پایین جامعه هستند و تنها راه امرار معاش آن ها دریاست.
به اعتقاد او در بندر دیر، کنگان و عسلویه برنامه ریزی مناسبی انجام نشده و تدابیر لازم برای استفاده از پتانسیل های دریایی اندیشیده نشده است که به اعتقاد جلالیان دلایل مختلف دارد و البته توضیحی درباره چرایی این دلایل نمی دهد. از سوی دیگر گرانی سوخت و سهمیه بندی آن را هم یکی از موانع پیشروی زندگی ساحل نشینان بوشهری می داند و اعتقاد دارد که سهمیه بندی های متناسب با محیط بوشهر برنامه ریزی نشده است.
او اعتقاد دارد تسهیلاتی که برای صیادان در نظر گذاشته شده، مورد رضایت آن ها نیست. آن ها به زیرساخت هایی چون موج شکن، اسکله و... نیاز دارند. سرمایه گذاری که بتواند موانع پیش روی آن ها را بردارد