بررسي وضعيت زيست محيطي رودخانه هاي مازندران /گ

بررسي وضعيت زيست محيطي رودخانه هاي مازندران
واحد مرکزی خبر :رودخانه های مازندران حال خوشی ندارند.
بر اساس گزارش های اداره کل محیط زیست استان مازندران ، هر ساله 2 میلیون لیتر فاضلاب شامل پساب های صنعتی ، پساب های شهری ، فاضلاب مناطق روستایی و بیش از هزار تن کود شیمیایی وارد شاهرگ های حیاتی استان می شود که اگر به این مجموعه مصرف سالانه هزار تن انواع گرانول را که به صورت کود مصرف می شود اضافه کنیم رقم قابل توجهی به دست می آید که در نابودی طبیعت رودخانه های استان نقش مهمی دارد.
از 130 رودخانه بزرگ و کوچک این استان ، رودخانه «هراز» بزرگترین رودخانه منطقه است که از میان شهر آمل می‌گذرد. از دیگر رودخانه‌های مهم استان، رود تجن (گرمابرود) در ساری، تالار در قائمشهر، بابلرود در شهرستان بابل، چالوس در شهرستان چالوس و چشمه کیله در تنکابن هستند که ماهیان دریاچه خزر برای تکثیر طبیعی و تخم ریزی بیشتر به این رودخانه ها مهاجرت می کنند.
عطاری از کارشناسان محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران می گوید : عبور رودخانه‌ها در حاشیه و میان شهرها و روستاها موجب شده انواع فاضلاب های خانگی ، زهکش شهرها و فاضلاب کارگاه‌ها و کارخانه‌ها و در برخی موارد حتی فاضلابهای خطرناک بیمارستانی در رودخانه‌ها تخلیه و با توجه به گوناگونی عناصر تشکیل ‌دهنده این فاضلاب‌ها ، شرایط زیستی رودخانه‌ها در بیشتر نقاط دگرگون شده است که نابودی زیستگاه ماهیان خاویاری و مولد آزاد درچشمه کیله تنکابن یکی از آنهاست.
این پژوهشگر محیط زیست درباره آلودگی های کشاورزی نیز می افزاید : به دلیل نبود طرح جامع آمایش سرزمین ، استفاده غیراصولی از خاک ، ضعف تکنیکهای مهندسی ، مصرف بی‌رویه و بسیار زیاد انواع کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی و واقع شدن درصد قابل توجهی از زمین های کشاورزی در حاشیه رودخانه‌ها ، پسابهای زراعی از نهرها و جویهای کوچک با شستشوی خاک توسط باران ، وارد رودخانه‌ها شده و موجب تغییرات اساسی در ترکیبات شیمیایی و فیزیکی آب می‌شود که خسارات و پیامدهای زیان‌بار حاصل از آن بسیار چشمگیر است.
تجمع این فاضلابها موجب رویش انواع جلبک‌های سبز و گیاهان حاشیه‌ای شده که نمونه بارز این وضعیت را می‌توان در رودخانه‌های غرب استان مشاهده کرد.
خطرات ناشی از مواد زاید این صنایع که از ظرفیت بسیار بالایی نیز برخوردارند صدمات جدی و گسترده‌ای بر پیکر طبیعت و اکوسیستم‌های آبی مازندران وارد آورده که با بی‌توجهی کامل همچنان ادامه دارد.
نکته قابل توجه اینکه در سراسر کشور هم اینک رودخانه هایی به عنوان مهم ترین رودخانه های کشور با عنوان حفاظت شده در شورای عالی محیط زیست به ثبت رسیده اند که رودخانه چالوس و سردآبرود به عنوان رودخانه های حفاظت شده در مازندران هستند .
حبیب نژاد مدیرکل شیلات مازندران هم گفت : برداشت بی رویه شن و ماسه که به صورت غیرقانونی اتفاق می افتد موجب افت سطح رودخانه ها شده و به ماهیان خاویاری و مولد اجازه نمی دهد تا خود را برای تخم ریزی به نقاط بالاتر رودخانه ها برسانند.
از سویی آلودگی شدید آب در نتیجه همین برداشت های بی رویه و تخریب اراضی جنگلی در حوزه های بالا دست و فرسایش خاک موجب از بین رفتن تخم ماهی ها و یا حتی خود بچه ماهی ها می شود.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای مازندران نیز حجم آبدهی رودخانه‌های مهم استان مازندران را 2 میلیارد و 481 میلیون متر مکعب اعلام کرد و گفت : این رقم در مقایسه با مدت مشابه پارسال کاهش 20 تا 40 درصدی را نشان می‌دهد.
یخکشی با اعلام اینکه بخش مرکزی مربوط به رودخانه هراز و منطقه شرق مربوط به حوزه نکارود با 25 درصد کاهش بارندگی مواجه بودند افزود : بیشترین کاهش روان آب مربوط به رودخانه‌های تالار و چالوس با 51 و 48 درصد بوده است.
وی با بیان اینکه آمـار دقیق تولید شن و ماسه در استان مشخص نیست گفت : براساس برآوردهای اولیه از 13 میلیون متر مکعب بـرداشت سالانه شن و مـاسه از بستر رودخانه های مـازندران فقـط 4 میلیون مترمکعب آن دارای مجوز است.
پـور غـلام رئیس پژوهشکده اکولوژی آبزیان دریای خزر هم با هشدار جدی درباره برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر رودخانه های استان اعلام کرد زیست بوم رودخانه تخریب شده و مهاجرت آبزیان 80 درصد و غذای آنها 75 درصد کاهش یافته است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران با بیان اینکه به دلیل مشکلات زیست محیطی ، تکثیر طبیعی انواع ماهیان دریایی در رودخانه‌های شیلاتی منتهی به دریای خزر نیز صورت نمی‌گیرد با ابراز نگرانی از روند رو به رشد آلودگی شریانهای آبی استان گفت : طرح مهندسی رودخانه‌های استان در حال اجراست اما به علت ناهماهنگی مسئولان و کمبود اعتبارات به کندی پیش می‌رود.
مقدس ، پایش رودخانه‌ها را از دیگر اقدامات محیط زیست برای جلوگیری از آلودگی عنوان کرد و افزود : با نصب دستگاه ، پایش رودخانه‌های هراز و تجن انجام می‌شود و مقرر شد تا سه رودخانه شیلاتی دیگر استان نیز به این دستگاه مجهز شوند.
با توجه به گفته های مسئولان و کارشناسان می توان گفت ساخت کارخانه های بازیافت و کمپوست زباله در مناطق شهری و روستایی ، سیستم تصفیه فاضلاب ، تغییر الگوی مصرف سموم و کودهای شیمیایی در مزارع و باغ ها و گرایش به سمت مبارزه بیولوژیک با آفات ، برخورد جدی با قاچاقچیان شن و ماسه ، ارزیابی زیست محیطی و رعایت ملاحظات منطقه ای و اکولوژیک در اجرای طرح های عمرانی و صنعتی از مهم ترین راهکارهایی است که می توان برای نجات رودخانه های استان به کار گرفت