جاده های آنتنی بلای جان تالاب هورالعظیم /گ

جاده های آنتنی بلای جان تالاب هورالعظیم
هم اکنون در حوضه تالاب هورالعظیم یا هورالهویزه 94 حلقه چاه وجود دارد که راه دسترسی به آنها از طریق جاده های باریکی است که از جاده اصلی وسط تالاب منشعب می شوند. این جاده ها به جاده های « آنتنی» معروف هستند
بسیاری از کارشناسان زیست محیطی براین باورند که موضوعاتی همچون اکتشاف نفت ، دفع پسماند و به ویژه احداث جاده اصلی و جاده های آنتنی موجب شده است که این روزها تالاب هورالعظیم با مشکلات زیست محیطی فراوانی مواجه باشد .

کارشناسان می گویند که جاده های آنتنی موجب شده است این حوضه به صورت بریده بریده در آید که این موضوع چرخش طبیعی آب را دچار اخلال کرده است.

***تالاب هور العظیم یادآور هشت سال دفاع مقدس

تالاب بزرگ هویزه یا هورالعظیم در غرب استان خوزستان در انتهای رود کرخه و در منطقه مرزی دشت آزادگان قرار دارد. در حاشیه تالاب شهرستان های بستان ، هویزه و سوسنگرد قرار دارد .

وسعت تالاب بیش از 500 هزار هکتار است که حدود یک سوم آن در ایران و دو سوم آن در عراق قرار دارد.

تالاب هورالعظیم بر اثر پیوند بین آبهای دو رودخانه کرخه و دجله به وجود آمده است و علاوه بر آن آب مورد نیاز تالاب از رودخانه های نیسان ، سابله و بستان و نهرهای انشعابی از این رودخانه ها تامین می شود.

این تالاب یکی از بخش هایی است که میراث دار دوران هشت سال دفاع مقدس است. در مسیر منتهی به تالاب تانک های سوخته که خاطراتی از دوران جنگ را زنده می کنند به چشم می خورد، وقتی وارد تالاب و میدان جنگ می شوی دکل های دیده بانی که زمانی جان پناه سربازان بودند با قامتی افراشته خاطره شجاعت جوانان ایرانی را در دل خود نگه داشته اند.

وقتی پا بر روی این خاک مقدس می گذاری و به گذشته گوش فرا می دهی صدای سفیر گلوله ها ، انفجار بمب ها و شهادتین جوانانی که با شجاعت جنگیدند تا از مرز و ناموس خود دفاع کنند شنیده می شود.

نی های خشک شده که شاهدان قامت برافراشته جانفشانی های جوانان ایرانی هستند با مشقت و با وجود آب کم تالاب همچنان مصر بر زنده بودن هستند تا خاطرات دوران جنگ را به گوش نسل های بعدی برسانند.

زمانی که جنگ تحمیلی به پایان رسید زمان جهاد و توسعه فرا رسید در این جا بود که زنگ خطر برای محیط زیست منطقه به صدا درآمد .

اکنون جاده ˈ شط علی ˈ که در گذشته یک جاده روستایی به همین نام بود امروز توسط شرکت نفت به یک جاده پهن و اتوبان مانند تبدیل شده است به طوری که 4 خودرو به راحتی از کنار هم در آن عبور می کنند.

اغلب افراد بومی حاضر در منطقه براین باورند که احداث این جاده پهن و عریض نیاز منطقه نبوده است و مسیر محلی قبلی برای تردد کامیون های شرکت نفت کافی بود .

به هر شکل امروزه جاده شط علی تالاب هورالعظیم را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرده است و این جاده مانع رسیدن آب به بخش جنوبی تالاب می شود به طوری که بخش شمالی دارای آب اما بخش جنوبی بدون آب است .

سید عادل مولا معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان خوزستان در این مورد به خبرنگار علمی ایرنا گفت : زمانی که شرکت چینی برای انعقاد قرار داد با شرکت نفت ایران حاضر شد بستر خشک تالاب را دید و طرف چینی بر همین اساس قرارداد را امضا کرد اکنون اگر بخواهد در زمین پرآب حفاری کند ، هزینه چند برابر خواهد شد از این رو شرکت نفت با احداث این جاده مانع از عبور آب به بخش جنوبی تالاب که تاسیسات نفتی در آن قرار دارد، شده است.

وی افزود : در سال های اخیر با پافشاری دوستداران محیط زیست و اداره کل محیط زیست استان، یک دایک ( سد بند ) در بین دو بخش شمالی و جنوبی تالاب احداث شد که دارای دریچه های متعددی است که با باز کردن آنها آب به بخش جنوبی تالاب می رسد اما شرکت نفت از بازکردن این دریچه ها خودداری می کند.در حال حاضر نیز تنها یکی از دریچه های دایک باز است .

وی در مورد جاده های آنتنی گفت : بیش از 90 حلقه چاه در تالاب هورالعظیم وجود دارد که برخی از آنها فعال نیستند .برای دسترسی به هر کدام از چاهها یک جاده احداث شده است که ابتدای این جاده به جاده شط علی متصل است از این رو این جاده ها در پهنه تالاب مانند آنتن شده اند از این رو به جاده های آنتنی معروفند.این جاده ها نیز در جریان عبور آب اخلال ایجاد کردند.

وی خاطرنشان کرد : هر کدام از این چاهها یک مشعل دارند که گاز اضافی چاه از طریق آن سوزانده می شود که این مشعل ها نیز موجب آلودگی هوا می شوند.

*** گیاهان و جانوران تالاب

گیاهان کفزی هور شامل نی ، جگن ( چولان ) ، لوئی ، بردی ، تیره تیزک گیاهان شناور است همچنین گونه هایی از گیاهان هستند که ریشه در آب دارند و به صورت شناور در سطح آب یا بخشی از آب زندگی می کنند مانند گیاهان قهوه ای سبزینه دار، تیره گل میمونی و گیاهان سواحل هور و مجموع گیاهانی که در خشکی های اطراف و سواحل هور هستند شامل کاگله ، کاهو وحشی ، سورمه صحرایی.

ماهیان هور بیش از 20 گونه هستند که اغلب آنها شیلاتی و قابل صید هستند . ماهیان هور عبارتند از ماهی بنی ، شیربت ، گتان ، برزم ، حمری ، شلج ، بیاح ، هامور معمولی ، کپور نقره ای ، کپور سرگنده و آمور سفید.

تالاب هورالعظیم محل زمستان گذرانی بسیاری از پرندگان آبزی و کنار آبزی از قبیل اردک ها، غاز خاکستری ، چنگر، انواع آبچلیک است و 5 گونه کمیاب پرندگان مانند میوه خور، اکراس آفریقایی، عروس غاز ، غاز پیشانی سفید کوچک و اردک مرمری نیز دراین تالاب وجود دارد.

از پستانداران تالاب انواع موش ، خرگوش ، انواع گرگ ، شغال ، روباه ، موش خرما ، کفتار ، گربه جنگلی ، گراز و سمور آبی ( شنگ ) است.

معاون محیط طبیعی اداره کل محیط زیست استان خوزستان درباره تالاب هورالعظیم گفت: احداث جاده ها، دفع پسماندهای حفاری چاه های نفت در حوضه تالاب هورالعظیم عمده مشکلات این حوضه آبی است.

وی اظهار داشت: وسعت این تالاب بیش از 500 هزار هکتار است که حدود دو سوم از سطح آن در عراق و یک سوم آن در ایران است.این تالاب دارای تنوع زیستی و تراکم پرندگان مهاجر است؛ همچنین دارای منابع زیرزمینی غنی نفت و گاز نیز هست که این مساله موجب شده فعالیت های صنعتی زیادی در آن انجام شود.

وی افزود: فلامینگو، طاووسک، آبچلیک، چوب پا، چنگر، باکلان مارگردن، باکلان کوچک، اردک سرسفید، غول حواصیل، پلیکان پا خاکستری، اردک سر حنایی، اردک سر مرمری، اردک سرسبز و گیلار از جمله پرندگان این تالاب هستند.

به گفته وی با توجه به بارندگی های اخیر و پرآبی تالاب، تراکم پرندگان بسیار چشمگیر بوده است.

وی ادامه داد: در هشت سال گذشته تالاب از نظر میزان آب ورودی دچار مشکلاتی شده بود که اکنون با تمهیدات اندیشیده شده این مشکلات تا حدودی برطرف شده است. اگر الزامات زیست محیطی در فعالیت های صورت گرفته در این تالاب رعایت شود، قطعا مشکلی پیش نخواهد آمد؛ اما متاسفانه جاده های احداث شده در این تالاب، این حوضه آبی را به صورت بریده بریده در آورده که این موضوع چرخش طبیعی آب را دچار اخلال کرده است.

*** لزوم توجه وزارتخانه های نفت و نیرو به حفاظت از تالاب هورالعظیم

محسن سلیمانی روزبهانی مدیرملی حفاظت از تالاب های ایران بر لزوم توجه وزارتخانه های نفت و نیرو از تالاب هور العظیم تاکید کرد و گفت: وزارتخانه های نیرو و نفت بر حفاظت و آبرسانی به تالاب هورالعظیم توجه کنند تا بخش جنوبی تالاب نیز مانند بخش شمالی پر آب شود.

وی گفت : باید در اجرای پروژه های توسعه ای در کشور ملاحظات زیست محیطی مدنظر قرار گیرد.داشتن توسعه پایدار نیازمند صرف هزینه است و نباید داشته های خود مانند محیط زیست را فدای توسعه کنیم بلکه باید با برنامه ریزی علمی و عملی هر دو را کنار هم داشته باشیم.

سلیمانی تاکید کرد: تنها راهکار نجات بخش جنوبی تالاب هورالعظیم این است که آب از بخش شمالی به آن منتقل شود که این کار با همکاری و تعامل دو وزارتخانه نفت و نیرو میسر است.

سلیمانی همچنین در مورد تامین حقآبه تالاب هورالعظیم از سوی کشورعراق اظهار داشت : ایران از کشور عراق حقآبه ای نمی خواهد؛ بلکه عراق درخواست تامین حقآبه از ایران را دارد.

وی گفت: تالاب هورالعظیم در سایت طرح حفاظت از تالاب های ایران قرار ندارد اما تغییر کاربری و توجه نکردن به ملاحظات زیست محیطی در اکتشاف و حفاری چاه های نفت آسیب زیادی به تالاب وارد کرده است، همچنین احداث جاده باعث دو تکه شدن تالاب شده که این مساله چرخش طبیعی آب در تالاب را مختل کرده است.

وی تاکید کرد: باید منابع آب این حوضه آبی مدیریت صحیحی داشته باشد تا شاهد سر سبز شدن بخش جنوبی آن مانند بخش شمالی باشیم.

مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب های ایران گفت: موضوع مهم دیگری باید به آن اشاره کنیم این است که یک برنامه جامع مدیریتی برای تالاب هورالعظیم وجود ندارد. در این برنامه می توان همکاری بین المللی با کشور همسایه، تامین حقآبه، نیازهای جوامع انسانی، تغییر کاربری اراضی و راهکارهای رفع مشکلات را تدوین کرد.

سلیمانی گفت :تالاب هورالعظیم در تدوین برنامه جامع مدیریتی باید جزو اولویت های کشور قرار گیرد و می توان با کمک دست اندرکاران مختلف از جمله شرکت نفت ، وزارت نیرو ، سازمان محیط زیست و دیگر نهادها برنامه جامع مدیریتی این تالاب را تدوین و اجرا کرد
منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی