نجات دریاچه ارومیه، نجات خاورمیانه /گ

دسته های فلامینگوها، پلیکان ها، و آهوهای کوهی زرد که روزگاری مناطق اطراف این دریاچه، محل زیستگاهشان بود نیز برای گردشگران جالب بودند.

اما امروز، دریاچه ارومیه تنها سایه آن چیزی است که قبلا بود. ده ها سال مدیریت ضعیف آب، سیاست های کشاورزی تهاجمی و خشکسالی تقریبا به نابودی کامل این دریاچه منتهی شده است. بر اساس برنامه توسعه سازمان ملل، دو سوم این دریاچه در مقایسه با سال 1997 از بین رفته است.

قایق های پوسیده اینک در بستر این دریاچه که یک نمکزار وسیع است، رها شده اند. مدت ها است گردشگری در اینجا دیده نمی شود، درست مانند حیواناتی که روزی این دریاچه خانه آنها بود، اکنون از آنها نیز خبری نیست.

گری لوییس هماهنگ کننده سازمان ملل در ایران گفت: مثل این است که از یک سیاره دیگر به صحنه نگاه می کنی، یک منطقه سفید رنگ بزرگ. من دیدم تراکتورها از بستر بی جان دریاچه نمک برمی دارند.

وی افزود: این نمونه ای است که نشان می دهد، چقدر انسان سریع می تواند چیزی را از بین ببرد.

این مشکلی است که حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی، رییس جمهوری ایران از آن آگاه است و قصد حل آن را دارد. رییس جمهوری ایران ماه گذشته، با صرف 500 میلیون دلار فقط برای سال نخست، با یک برنامه 10 ساله موافقت کرد. کل هزینه این برنامه 10 ساله 5 میلیارد دلار است.

روحانی در یک سخنرانی در ماه ژانویه (بهمن سال 92) اظهار داشت: اگر این دریاچه خشک شود، تهدید آن قابل مقایسه با هیچ تهدید دیگری نیست.

این سخنی بی اساس نیست، به گفته کارشناسان، ایران در آستانه بحران آب قرار دارد.

هماهنگ کننده سازمان ملل در ایران گفت: در سال 1956، سرانه آب در دسترس در ایران، هفت هزار متر مکعب بود. اما امروز این رقم یک هزار و 900 متر مکعب است.

لوییس افزود: در سال 2020 احتمالا سرانه آب در دسترس در ایران یک هزار و 300 متر مکعب خواهد بود.

وی بر این باور است، باید الگوی مصرف آب جمعیت رو به رشد ایران که در دهه آینده به 90 میلیون نفر خواهد رسید، اصلاح شود.

لوییس گفت: کمبود آب نه فقط در دریاجه ارومیه بلکه در سراسر ایران مشاهده می شود. تالاب هامون واقع در شرق ایران که اینک خشک شده است، روزی مرغزارهای اطراف آن محل زندگی روستاییانی بود که شغل اصلی ساکنان آن ماهیگیری بود.

لوییس ادامه داد: فقط در سال 2012، بحران آب در تالاب هامون موجب مهاجرت 600 هزار نفر به مناطق شمالی ایران شد که به این افراد اصطلاحا پناهجوی زیست محیطی گفته می شود.

لوییس نگران است اگر کمبود آب به جای اینکه یک مشکل قلمداد شود به یک هنجار تبدیل شود، نه فقط روی اقتصاد و بهداشت عمومی در ایران اثر خواهد گذاشت بلکه تاثیر غیر مستقیم آن شروع به تهدید خاورمیانه خواهد کرد.

وی افزود: مردم زمانی که مهاجرت می کنند و به کشورهای همسایه پناه می برند آسیب پذیر هستند و برای امنیت اقتصادی مردم آن کشورها نیز تهدید محسوب می شوند.

این کارشناس سازمان ملل افزود: با اضافه کردن تفاوت های قومی یا زبانی، مهاجرت های زیست محیطی می توانند منبع اختلاف و درگیری باشند.

**نگاه متفاوت دولت جدید

ایران منابع بیشتری برای حل این مشکل اختصاص می دهد. در ماه مارس (اسفندماه سال گذشته) سازمان محیط زیست ایران به اتفاق برنامه توسعه سازمان ملل، کنفرانسی برگزار کرد که در آن صدها کارشناس از سراسر جهان به بررسی این مساله پرداختند که چطور می توان مشکل کمبود آب در ایران را حل کرد؟ در این کنفرانس، 24 پروژه به تصویب رسید.

پروفسور ناصر آق از موسسه تحقیقات آرتمیا و آبزیان دانشگاه ارومیه و از اعضای کمیته هدایت کننده برنامه احیای دریاچه ارومیه گفت: وقتی روحانی قدرت را تحویل گرفت در نخستین نشست هیات دولت دستور داد، یک گروه ویژه برای نجات دریاچه ارومیه و دیگر تالاب های در حال نابودی تشکیل شود.

پروفسور آق افزود: ماموریت نجات دریاچه ارومیه دشوار است و حتی با 10 سال کار نیز این دریاچه فقط نصف اندازه قبلی خود احیا خواهد شد.

وی ادامه داد: فقط یک برنامه نمی تواند به احیای دریاچه ارومیه کمک کند، کارهای بسیار دیگری نیز باید به طور همزمان صورت پذیرد.

اختصاص مقدار زیادی اعتبار و نیروی کار به برنامه یاد شده نشان می دهد که هیات دولت جدید به طور چشمگیری در صدد حل مشکل است و می خواهد مشکل برطرف شود.

سابقه اقدامات مثبت زیست محیطی در ایران نسبتا ضعیف است. بر اساس اعلام مدیریت اطلاعات انرژی آمریکا ، این کشور نهمین تولید کننده گازهای گلخانه ای در جهان است و کشوری است که هشتمین شهر آلوده جهان در آن قرار دارد.

پروفسور آق گفت: دولت قبلی می گفت ما باید دریاچه ارومیه را نجات دهیم و حتی یک کمیته ملی تشکیل داد، وزرا گرد هم می آمدند اما بودجه ای وجود نداشت و بدون بودجه هم نمی توان کاری انجام داد.

وی اضافه کرد: دولت جدید خیلی متفاوت است. بودجه هنگفتی به این منظور اختصاص داده است و بنابراین واقعا می تواند به نجات دریاچه ارومیه کمک کند
منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی