۲۰ روز دیگر تکلیف دریاچه ارومیه روشن می‌شود

بسیاری از کارشناسان معتقدند که «دریاچه ارومیه خشک نشد خشکانده شد». بررسی روند خشک شدن دریاچه ارومیه هم این گفته را تأیید می‌کند. یافته‌های علمی نشان می‌دهد نه تغییر اقلیم و نه خشکسالی در خشک شدن دریاچه ارومیه سهم چندانی نداشته‌اند بلکه آنچه باعث بروز وضعیت اسفبار دریاچه ارومیه شده، عوامل متعددی بوده که از آن جمله عبارتند از: احداث سدهای متعددی که بدون ارزیابی زیست‌محیطی در حوضه آبخیز ارومیه احداث شد، الگوی کشت غلط به‌ویژه تبدیل باغ‌های انگور (که به آب اندک نیاز دارد) به باغ‌های سیب (که به آب فراوان نیاز دارد)، استفاده از آبیاری سنتی و تعلل در جایگزین کردن آبیاری مدرن و در نتیجه هدر رفتن 65درصد آب در بخش کشاورزی و سرانجام حفر چاه‌های غیرمجاز.

البته طی همه این سال‌ها که ارومیه گام به گام به سمت خشک شدن پیش می‌رفت کارشناسان و منتقدان محیط‌زیست و منابع طبیعی بارها نسبت به عواقب مدیریت غلط منابع آبی، آبیاری سنتی و کشت ناسازگار با زیست‌بوم‌های ارومیه هشدار دادند اما این هشدارها همواره نادیده گرفته شد؛ همچنان که هنوز هم برخی بر اجرای راهکارهایی توصیه می‌کنند که پیامد فاجعه بار دارد؛ اصرار بر انتقال آب خزر به دریاچه ارومیه ازجمله این راهکارهاست. مطرح شدن گزینه انتقال آب خزر به ارومیه اکنون به یکی از نگرانی‌های جدی منتقدان محیط‌زیست تبدیل شده است تا آنجا که طی روزهای اخیر شماری از کارشناسان نسبت به پیامدهای فاجعه بار این طرح هشدار داده‌اند.

مهم‌ترین پیامدهای انتقال آب خزر به ارومیه

بررسی‌ها نشان می‌دهد درصورت انتقال آب خزر به ارومیه، نه‌تنها مشکل دریاچه ارومیه برطرف نمی‌شود که این دریاچه را با معضلات جدی مواجه می‌سازد. نخستین خطر انتقال آب خزر به ارومیه، انتقال گونه‌های زیستی مهاجم به ارومیه است ضمن آنکه انتقال آب خزر به ارومیه خلاف کنوانسیون‌های جهانی ازجمله کنوانسیون تنوع زیستی است.

انتقال آب خزر به ارومیه نه‌تنها باعث خسارات زیست‌محیطی در مقصد می‌شود که خسارات فراوانی به زیست‌بوم‌های خزر وارد می‌کند. خطر دیگر اجرای این طرح، انتقال آلودگی‌های نفتی و فلزات سنگین ازخزر به ارومیه است کما اینکه در حال حاضر، بخش عمده‌ای از معضلات زیست‌محیطی دریای خزر ناشی از همین آلودگی‌هاست.

درصورت اجرایی‌شدن این طرح، بخش وسیعی از جنگل‌ها و مراتع به‌ویژه جنگل‌های هیرکانی تخریب می‌شود علاوه براین، در مسیر انتقال آب، تعارضات زیادی با جوامع بومی و کشاورزی وجود دارد که اجرای طرح را با مشکل جدی مواجه می‌کند.

طرح انتقال آب خزر به ارومیه نیاز به انرژی فراوانی دارد این درحالی است که مصرف بالای انرژی باعث افزایش گرمای جهانی می‌شود. از آنجا که آب خزر آلوده به فاضلاب است ورود آب آلوده به دریاچه ارومیه باعث رشد جلبک‌ها می‌شود. این جلبک‌ها ازیک سو، مانع رسیدن اکسیژن به سایر آبزیان و از سوی دیگر، باعث ایجاد تعفن شدید می‌شوند. سرانجام اینکه اجرای این طرح هزینه بسیار سنگینی دارد که با اقتصاد مقاومتی هم در تضاد است.

سدسازی ممنوع

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه علاوه بر آنکه از ارائه راهکارهای اجرایی به دولت خبر داده، خبرهای دیگری هم دارد. آنطور که در گزارش ایلنا آمده، عیسی کلانتری با بیان اینکه نزدیک به ۵‌ماه است ستاد احیای دریاچه ارومیه کار خود را آغاز کرده، می‌گوید پس از جمع‌بندی تمامی اطلاعات و استفاده از تجارب متخصصان داخلی و خارجی (ایرانی و غیرایرانی) به ۱+۱۹ مصوبه دست یافتیم که این مصوبات برای تصمیم‌گیری نهایی به هیأت دولت ارائه خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه کارگروهی با همکاری استادان دانشگاه صنعتی شریف تشکیل شد که بدون هیچ چشمداشتی تمام توان خود را برای سامان‌بخشی وضعیت دریاچه و ارائه راهکارهای عملی به‌کار گرفتند گفته که وظیفه این کارگروه نظارت بر نهادهایی است که برای نجات دریاچه ارومیه مسئولیت دارند. برای مثال، آب رودخانه زاب بایستی تا سال ۱۳۹۸ به دریاچه ارومیه وارد شود و وزارت نیرو مسئول آن بوده و موظف است این کار را انجام دهد. همچنین باید فعالیت‌های سد‌سازی که در مرحله اجرا یا در دست مطالعه قرار دارند متوقف شود.
منبع:روزنامه همشهری