اما و اگرهای بی پایان دریاچه چیتگر /گ

دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) که عنوان ریه تهرانی ها را به خود اختصاص داده، گفته می شود به علت پیش بینی نشدن تمهیدات لازم، احداث نشدن تصفیه خانه و گندیده شدن آب آن و .... مشکلات زیست محیطی را فراهم آورده است.

این دریاچه با مساحت حدود 355 هکتار و گنجایش 35 میلیون مترمکعب آب در طرح جامع و طرح تفصیلی مصوب منطقه 22 گنجانده شد تا به عنوان یک وسعت بزرگ آبی سفره های زیرزمینی تهران را در غرب سیراب کند.

این در حالی است که نه تنها سفره های زیر زمینی سیراب نشده بلکه میزان قابل توجهی از آب منتقل شده از دریاچه کن به دریاچه شهدای خلیج فارس گندیده و بوی نامطبوع آن فضا را آلوده و باعث آزار شهروندان شده است.

اجرای ضرب الاجلی و بدون مطالعه پروژه دریاچه شهدای خلیج فارس نه فقط 110 میلیارد تومان برای دولت هزینه دربرداشته باز هم دولت باید معادل همین هزینه را برای جبران و رفع نقایص آن هزینه کند.

خبرنگار ایرنا برای جویا شدن نظر ساکنان منطقه 22 تهران در خصوص چالش های دریاچه شهدای خلیج فارس با چند نفر از آنان به گفت و گو نشست.

ˈزهرا حˈ یکی از ساکنان منطقه 22 تهران در خصوص دریاچه چیتگر به خبرنگار ایرنا گفت: پارک و دریاچه شهدای خلیج فارس (چیتگر) محل مناسبی برای تفریح است و بیشتر اوقات فرزندان خود را برای تفریح به آنجا می بریم، ولی این روزها با گرم شدن هوا از دریاچه بوی نامطبوع به مشام می رسد.

ˈمریم.شˈ یکی دیگر از ساکنان منطقه 22 نیز گفت: من زیاد فرصت نمی کنم به پارک و دریاچه خلیج فارس بروم، ولی چند بار رفته ام و از فضای این تفرجگاه لذت برده ام.

وی افزود: مدتی قبل مشاوران املاک این منطقه برای اینکه قیمت های خانه کاهش یابد، می گفتند: آب دریاچه به زیر خانه ها نفوذ می کند و باعث خراب شدن خانه ها می شود.

همچنین ˈف. طاهرزادهˈ در این خصوص گفت: من روزهایی که هوا خنک است به دریاچه می روم و تاکنون بوی تعفن از این دریاچه استشمام نکرده ام ولی از همسایه ها شنیده ام در روزهایی که هوا گرم است از دریاچه بوی نامطبوعی به مشام می رسد.

وی ادامه داد: وجود این دریاچه یکسری محاسن و معایب دارد که یکی از معایب آن شلوغ شدن این منطقه و سلب شدن آرامش از مردم است که باید از قبل برای این موضوع چاره اندیشی می شد.

ˈلیلا.مˈ یکی دیگر از ساکنان این منطقه گفت: من برخی اوقات برای پیاده روی به کنار دریاچه می روم، ولی تاکنون از دریاچه بوی بدی حس نکرده ام ولی چند شب قبل که با ماشین از کنار دریاچه رد می شدیم بوی نامطلوبی مشام ما را آزار داد و به قول پسرم همسایه ها می گویند آب دریاچه گندیده و این بوی تعفن از دریاچه است.

ˈحسین. صˈ نیز یکی دیگر ازساکنان منطقه 22 که کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست نیزهست، اظهارکرد: این دریاچه جزو دریاچه های مصنویی است و دارای اکوسیستم پویاست و آب آن از دریاچه کن تامین می شود و دارای دستگاه تصفیه است.

وی افزود: من تاکنون بوی نامطلوبی از این دریاچه استشمام نکرده ام
این کارشناس ارشد مدیریت محیط زیست ادامه داد: اگرهم بویی از این دریاچه به مشام می رسد بوی ماهی و به علت تبخیرهای آب است.

وی اضافه کرد: هر دریاچه ای مستعد گرفتن قورباغه است و من دیده ام شهرداری برای از بین بردن این قورباغه ها ماهی اسکار به دریا ریخته است .

همچنین زهرا. ح یکی دیگر از ساکنان این منطقه گفت: از زمانی که دریاچه شهدای خلیج فارس در این منطقه ایجاد شد در یک مقطع زمانی قیمت های خانه های نزدیک به دریاچه به صورت نجومی بالا رفت.

وی افزود: من در روزهای گرم نیز برای تفریح به کنار دریاچه می روم و تاکنون هیچ بوی نامطبوعی حس نکردم ولی برخی افراد برای کاهش قیمت خانه ها به دنبال شایعه پراکنی هستند.

سید علی نقیمی یکی از مشاوران املاک منطقه 22 تهران نیز در خصوص قیمت املاک در این منطقه می گوید: آب این رودخانه راکد نیست و من و خانواده ام مدام به پارک و دریاچه چیتگر می رویم و تاکنون هیچ بوی نامطبوعی از این دریاچه استشمام نکرده ایم.

وی افزود: این دریاچه تنها مکان مناسبی برای اوقات فراغت ساکنان این منطقه به شمار می رود و حتی موجب بالا رفتن قیمت املاک این منطقه نیزشده است.

نقیمی ادامه داد: قیمت خانه های نزدیک به دریاچه در این منطقه بعد از احداث دریاچه شهدای خلیج فارس سه برابر شده است.

همچنین حسین عباسی یکی دیگر از مشاوران املاک منطقه 22 تهران در این خصوص استشمام بوی نامطبوع و وجود پشه از دریاچه را شایع خواند که برای کاهش قیمت ها مطرح می شود.

وی افزود: قیمت املاک منطقه 22 تهران با بهره برداری از این دریاچه افزایش یافته است.

رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهرتهران درخصوص مسایل فنی دریاچه شهدای خلیج فارس به خبرنگار ایرنا گفت: قبلا یکسری مطالعات بر روی این دریاچه صورت گرفته، اما برای این دریاچه از نظر اکولوژی کار مؤثری انجام نشده و آثار و عواقب زیست محیطی آن نیز در نظرگرفته نشده است..

محمد حقانی مهمترین چالش پیش روی این دریاچه را بوی نامطبوع و وجود حشرات از جمله پشه اعلام کرد.

وی راکد ماندن آب و نداشتن منابع و منشا تغذیه طبیعی و مصنوعی را عاملی در گندیدن شدن آب عنوان کرد و افزود: به نظر می رسد بوی تعفن دریاچه به علت کمبود اکسیژن ناشی ازعدم هوادهی و جریان آب است.

حقانی ادامه داد: متأسفانه برخی اوقات مسوولان طرحی را بدون مطالعه جامع و کافی انجام می دهند و بعد از مواجه شدن با مشکلات به فکر رفع آن می افتند که این امرهزینه های زیادی را به مسوولان تحمیل می کند.

رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران اضافه کرد: زمانی که آب در یک نقطه راکد باشد، میکروارگانیسم ها در آن جمع می شوند، در بستر آن جلبک به وجود می آیند و در نهایت بوی گندیدگی و تعفن از بستر دریاچه و رودخانه ها به مشام می رسد.
حقانی افزود: با نشست رسوبات و گرد و غبار در کف دریاچه در آینده معضلات و مشکلات دیگری نیز علاوه بر وضع موجود حاصل می شود که بر طرف کردن آن به مراتب سخت تر می شود.

وی ادامه داد: راهکارهای متفاوتی توسط کارشناسان محیط زیست برای رفع مشکلات اکولوژیکی دریاچه مطرح شده نظیر وارد کردن نوعی از ماهی ها مانند ماهی کپور یا ماهی کامبوزیا به داخل دریاچه برای مبارزه با بوی بد و کنترل پشه های دریاچه چرا که اینگونه ماهی ها در مقابل کمبود اکسیژن مقاومت زیادی دارند و بهترین راه حل برای از بین بردن میکرو ارگانیسم های کاهنده اکسیژن در محیط دریاچه می تواند باشد.

حقانی با بیان اینکه اینگونه ماهی ها از لاروهای داخل آب و پشه تغذیه می کنند، اضافه کرد: در دنیا از این ماهی ها برای کنترل جمعیت حشرات و پشه ها و جلوگیری از تجمع رسوبات در کف دریاچه، تلاطم و هوادهی در آب استفاده می کنند.

رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران تصریح کرد: به هرحال کارشناسان استفاده از گونه های مختلف ماهی را پیشنهاد داده اند و چنین کاری را راه حل علمی و قابل اجرا دانسته اند اما از آنجا که آب راکد است زنده ماندن ماهی را پس از مدتی به دلیل کمبود اکسیژن کافی مورد تردید قرار می دهد و معتقدند این روش نیز کاربرد لازم را ندارد.

حقانی افزود: استفاده از موتور جت ها و فواره در داخل دریاچه چیتگر نیز برای تامین اکسیژن دریاچه پیشنهاد شده که البته اینگونه روش ها هزینه های میلیاردی دارد و مانند بسیاری از طرح های بدون مطالعه باید معادل هزینه خود پروژه مجدداً برای جبران نقایص هزینه شود.

وی کاشت نی و ایجاد نیزار در دریاچه را یکی دیگر از راهکار های ارایه شده از سوی کارشناسان محیط زیست برای ایجاد تهویه و جذب پشه ها اعلام کرد و افزود: متأسفانه به دلیل بستر مصنوعی، بتنی و پلاستیکی کف دریاچه این روش نیز امکان پذیر نیست اما می توان با ایجاد بستر گلی در کف، از نیزار استفاده کرد، ولی تبدیل بستر موجود به بستر گلی منجر به نشست آب در لایه های زیرین و ایجاد خطرات احتمالی برای ساختمان های اطراف دریاچه خواهد شد.

رییس کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهرتهران ادامه داد: با کاشت نیزار در بخشی از دریاچه فضای آن گرفته می شود و در طولانی مدت نیزارهای کاشته شده گسترش یافته و تمامی فضای دریاچه را می گیرد که این با هدف نهایی در ایجاد یک دریاچه تفریحی منافات دارد هرچند وجود نیزار درکنترل حشرات و پشه بسیار موثر است.

حقانی تصریح کرد: وزارت نیرو از ابتدا با احداث این دریاچه به دلیل نداشتن آب مورد نیاز مخالف بود زیرا توان تأمین این حق آبه را ندارد.

وی افزود: پیشنهاد فعلی در جهت بهبود وضعیت فعلی، استفاده از جریان آب در بالادست و خروجی و استفاده مجدد آن در قسمت های پایین دست است تا با گردش و جریان آب از راکد شدن و گندیدگی آب جلوگیری شود ضمن اینکه نباید اجازه داد فاضلاب های آلوده به هرشکل و ترتیبی وارد جریان گردش آب دریاچه شود.

حقانی استفاده از فواره و ... را تا حدودی در زیبایی و غنی سازی اکسیژن آب دریاچه موثر دانست و افزود: باید دقت شود که نظافت دریاچه به منظور جلوگیری از آلودگی آن امر بسیاری مهم و ضروری است.

مسوول بیماری های واگیر مرکز بهداشت غرب تهران نیز در این خصوص گفت: به دلیل ابتلای چند تن از ساکنان و مسافران به بیماری مالاریای مثبت به علت پشه، 27 اردیبهشت 93 گروهی از کارشناسان مرکز بهداشت غرب برای نمونه برداری آب به دریاچه خلیج فارس اعزام و از قسمت های مختلف آن نمونه برداری کردند.

کیوان یدالهی افزود: نمونه های آبی که از دریاچه خلیج فارس گرفته شده بود توسط اساتید انگل شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران از لحاظ لارو مالاریا مورد بررسی قرار گرفت که خوشبختانه در این آزمایش ها مورد مشکوکی از لارو مالاریا یافت نشد.

وی ادامه داد: کارشناسان مرکز بهداشت غرب تهران هفته آینده دوباره برای نمونه برداری آب این دریاچه به محل اعزام می شوند و نمونه های آب از نظر شیمیایی و میکروبی و لارو (نخم انواع پشه ها) مورد آزمایش و مورد قرار می گیرد.

یداللهی ادامه داد: خبرهایی نیز در مورد زخم شدن بدن ماهی ها شنیده شد و برای بررسی علت این موضوع نیز از ماهی ها نمونه برداری می شود و نمونه ها مورد آزمایش قرار می گیرند.

وی اضافه کرد:بوی تعفن آب نیز ممکن است به دلیل وجود آبزیان و راکد بودن آب باشد.

در حالی که تلاش های خبرنگار ایرنا برای دریافت نظرات مسوولان شهرداری تا زمان مخابره این گزارش بی نتیجه مانده است ولی قبل از مخابره این گزارش خبری تحت عنوان ˈتصفیه آب رودخانه جهت ورود به دریاچه چیتگر الزامی نیستˈ از سوی روابط عمومی شهرداری تهران به دفتر خبرگزاری ایرنا واصل شد.

دانشیار انستیتو آب و انرژی دانشگاه صنعتی شریف درخصوص کیفیت آب دریاچه شهدای خلیج فارس تاکید دارد که ساخت تصفیه خانه به هیچ عنوان برای دریاچه شهدای خلیج فارس ضرورت ندارد.

این مقام دانشگاه صنعتی شریف افزوده است: به عنوان کارشناس مطمئنم اکنون آب نه بو دارد و نه مساله پشه نگران کننده است، زیرا برای هر بار نمونه برداری از آب چندین ساعت بر روی دریاچه بوده ام.

به گزارش ایرنا از روابط عمومی شهرداری تهران، دادوش هاشمیان درباره دریاچه چیتگر گفته است: مسائل پیرامون این دریاچه از شایعات تا واقعیت فاصله زیادی دارد که البته مسوولان برای حل مشکلات تلاش کرده اند.

وی درباره کیفیت آب دریاچه شهدای خلیج فارس بیان کرد: هر پروژه ای که اجرا می شود آثار و تبعات زیست محیطی دارد که برخی از این آثار مثبت و برخی می تواند منفی باشد.

مجری طرح پایش کیفیت آب دریاچه چیتگر در سال های 91 و 92 با تاکید بر اینکه وجود منابع آبی نزدیک مراکز مسکونی چیز عجیبی نیست، تصریح کرد: در تمامی دنیا چنین طرح های نزدیک مناطق مسکونی وجود داشته و دارد .

وی اظهار کرد: در دنیا مردم بطور کامل با این طرح ها سازگار شده اند و از نزدیک بودن به چنین طرح هایی شکایت ندارند.

هاشمیان درباره وضعیت آب و هوای منطقه نیز خاطرنشان کرد: این موضوع می تواند توسط سازمان هواشناسی مورد توجه و اندازه گیری قرار گیرد و به خواست شهرداری رطوبت هوای تهران به طور کامل قابل اندازه گیری است.

وی افزود: هم اینک هوای این منطقه از خشکی خارج شده و درصد رطوبت مطلوبی به واسطه دریاچه ایجاد می شود که البته میزان آن به اندازه رطوبت شرجی جنوب خوزستان نیست، اما هواشناسی بهتر می تواند نتیجه قطعی را در این باره اعلام کند.

مجری طرح پایش کیفیت آب دریاچه چیتگر با بیان اینکه به اعتقاد مشاور مبنی بر احداث یک واحد تصفیه خانه بزرگ گفت: در این صورت آب دریاچه چیتگر با هدف کاهش غلظت فسفات، تصفیه و به دریاچه ریخته می شود.

هاشمیان خاطر نشان کرد: به نظر مشاور طرح اگر غلظت فسفات را کاهش ندهیم بتدریج در اثر ماندن در دریاچه و جذب نور، آب سبز رنگ و جلبکی شده و ایجاد بو می کند.

استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: نتایج گزارش های ما نشان می دهد دریاچه به لحاظ بیولوژیکی به تعادل رسیده و جلبک تولیدی توسط ماهی ها خورده و ماهی تکثیر شده نیز طعمه پرندگان مهاجر می شود و با این فرآیندهای طبیعی کیفیت آب در حد مطلوب باقی خواهد ماند.

هاشمیان افزود: به عبارتی بعضی ها معتقدند تصفیه آب رودخانه جهت ورود به دریاچه الزامی نیست، اما مفید است.

وی با بیان اینکه نگرانی ها در خصوص ورود رطوبت به پی ساختمان ها بی مورد است، خاطر نشان کرد: در همه جا بخشی از باران به زمین نفوذ می کند اما آب بند شدن کف دریاچه دلایل دیگری داشته است به طوری که می توان گفت به دلیل محدودیت آب در تهران کف دریاچه آب بند شده و حتی از وسعت آن هم کم شده است تا از طریق فرار کنترل نشده آب ، تامین نیاز آبی از حد معمول فراتر نرود.

وی با تاکید بر اینکه بحث ورود رطوبت به ساختمان ها به هیچ وجه مطرح نیست، افزود: این منطقه حتی نیاز دارد به صورت مصنوعی در فصول بی آبی، آب به زمین تزریق شود و این نیاز منطقه است.

این استاد دانشگاه شریف تصریح کرد: اگر دریاچه چیتگر به مردم منطقه اختصاص پیدا می کرد شاید هیچ شکایتی صورت نمی گرفت، هرچقدر جمعیت بازدیدکننده بیشتر شود طبیعی است ساکنان بومی منطقه ناراضی باشند.

هاشمیان اظهارکرد: در بررسی اثرات زیست محیطی باید نفع و ضرر احداث یک پروژه را بررسی کرد و از افراد منتفع عوارض بگیریم تا جبران زیان افراد ناراضی شود.

وی ادامه داد: قبل از احداث دریاچه قیمت زمین در منطقه کم بوده و بعد از آن بالا رفته است، اما ساکنان جدید هزینه بیشتری پرداخته اند، در حالی که ساکنان قبلی این هزینه را نپرداخته اند و با هزینه دولت(احداث دریاچه) سود مناسبی را کسب کرده اند، اگر به این نکات توجه شود به طور حتم میزان شکایات کاهش پیدا می کند.

آنچه مسلم است در این فرآیند توجه به مسائل زیست محیطی خود عامل مهمی در اجرای اینگونه طرح ها است! چرا که دولت برای احداث آن هزینه های سنگینی را متحمل می شود، ولی اینکه احداث این پروژه به واقع مشکلاتی در بر دارد یا خیر باید از سوی مسوولان شهرداری منطقه و تهران پاسخ داده شود که به دلیل عدم پاسخگویی در این باره برخی نکات مبهم مانده است.

احداث این دریاچه با توجه به توضیحات ارائه شده فوائد اقتصادی و زیست محیطی بسیاری برای مردم و منطقه داشته، که توجه به این نکات بر اثرات منفی آن ارجحیت دارد، که شاید نیازمند مقایسه ای منصفانه تر از سوی اهالی است.

گزارش از راضیه زمانی دهکردی
منبع : خبرگزاری جمهوری اسلامی