دومین رودخانه حفاظت شده مازندران در انتظار ناجی /گ

این رودخانه از بلندترین کوه های منطقه البرز مرکزی مانند تخت سلیمان، علم کوه و سیاه کمان سرچشمه می گیرد و پس از عبور از مناطق روستایی و شهری کلاردشت و چالوس به دریای خزر می ریزد.

سردابرود که در سال 1346 در شورای عالی حفاظت محیط زیست به عنوان رودخانه حفاظت شده به ثبت رسید ، درگذشته زیستگاه گونه های ارزشمندی نظیر قزل آلای خال قرمز ، قزل آلای رنگین کمان ، ماهی خیاطه (لپه)، سس ماهی (لب پهن یا برزم) و ماهی سر مخروطی سیاه فلس (سگ ماهی، عروس ماهی یا مار ماهی) بوده است.

کارشناسان معتقدند رودخانه حفاظت شده سردابرود با توجه به اهمیتی که به لحاظ برخورداری از تنوع زیستی و اکوسیستم طبیعی دارد درصورت اعمال مدیریت صحیح به جای آن که به محلی برای تخلیه زباله و فاضلاب تبدیل شود، می توانست یکی از اصلی ترین جاذبه های توریستی و گردشگری باشد و درآمدهای قابل توجهی را نصیب مردم منطقه کند.

پنج رودخانه در سراسر ایران به عنوان مهم ترین رودخانه های کشور تحت عنوان حفاظت شده در شورای عالی محیط زیست به ثبت رسیدند که یکی از آن ها سردآبرود است.

به گفته کارشناسان، متخصصان و صاحب نظران مهم ترین عواملی که این رودخانه را با تهدید جدی زیست محیطی مواجه کرده، ساخت و سازهای غیرمجاز در حریم کمی و کیفی و برداشت بی رویه شن و ماسه از بستر ، فعالیت واحدهای تولیدی شن و ماسه، ایجاد استخرهای پرورش ماهی، هدایت فاضلاب های خانگی، صنعتی ، تجاری و سموم کشاورزی به آن و نیز سرازیر شدن شیرابه زباله های انباشته شده شهری و روستایی به داخل رودخانه است.

اگرچه شورای عالی محیط زیست در گذشته نهادهایی مانند سازمان های حفاظت محیط زیست ، میراث فرهنگی و گردشگری، نمایندگان وزارتخانه های نیرو، صنعت و معدن و جهاد کشاورزی و همچنین شهرداری ها و فرمانداری های کشور را ملزم به اجرای طرح پالایش رودخانه ها کرده بود ، اما بهبود پیدا نکردن و حتی بدتر شدن وضعیت بعضی از رودخانه ها نشان می دهد که مصوبات این شورا بدرستی اجرا نشده است.

بر اساس مصوبات شورای عالی محیط زیست قرار بود رستوران های بین راهی بویژه در حاشیه رودخانه ها ملزم به ایجاد چاهک های غیر قابل نفوذ (سپتینگ) و در صورت امکان تصفیه فاضلاب به شیوه صنعتی شدند و حتی تاکید شده بود که اگر امکان تصفیه فاضلاب وجود نداشته باشد،محل هایی برای تخلیه و دور ریز محتویات چاهک مشخص شده و نظارت شود.

نظارت بر پالایش آب استخرهای پرورش ماهی با استفاده از تکنولوژی نانو یا راهکارهای علمی دیگر نیز از دیگر مفاد این مصوبه بود که در صورت اجرا باعث جلوگیری از آلودگی آب رودخانه های کشور از جمله سردآبرود می شد.

قرار بود در بخش کشاورزی نیز با بهره گرفتن از تکنولوژی نانو از کودهای ارگانیک به جای سم و کودهای شیمایی استفاده شود.

رییس شورای اسلامی شهرستان کلاردشت در این باره به خبرنگار ایرنا گفت که حل مشکلات رودخانه سردآبرود نیازمند عزم ملی است و باید ردیف بودجه ای ملی برای حل مشکلات آن که با معضلات شدید زیست محیطی رو به روست در نظر گرفته شود.

بهروز نمدسو گفت : رودخانه حفاظت شده سردآبرود با اهمیتی که به لحاظ زیست محیطی در منطقه دارد به علت کم توجهی و نبود نظارت کافی به عنوان معضل جدی درمنطقه مطرح است.

وی افزود : ساخت و سازها در حریم رودخانه نیز خطراتی را در پی دارد که از آن جمله می توان به طغیان رودخانه در سال 90 و 94 اشاره کرد که بر اثر سیل ناشی ازطغیان، خسارات هنگفتی به مردم منطقه وارد شد و شهرداری بناچار بسیاری از اعتبارات خود را که باید در آبادانی و توسعه شهر هزینه می کرد، برای ساماندهی این رودخانه هزینه کرد.

رییس اداره منابع طبیعی کلاردشت نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بر اساس اسناد موجود بیشتر ساخت و سازها در حریم رودخانه سردآبرود مربوط به دو دهه گذشته است و اکنون پرونده های افراد متخلف در محاکم قضایی در حال رسیدگی است.

مجید یحیی زاده افزود: پرونده های مربوط به ساخت و سازهای غیرمجاز در کمیسیون اصل 90 مجلس نیز مطرح است که امیدواریم با عزم ملی این مشکل برطرف شود.

بیشترین ساخت و سازهای غیرمجاز حاشیه این رودخانه اکنون از امکاناتی نظیر آب ، برق ، گاز و تلفن برخوردارند.

مدیرآموزش و پژوهش اداره کل محیط زیست مازنداران در این باره گفت : حدود 100 پرونده در خصوص آلودگی های زیست محیطی و ساخت و سازهای غیرمجاز در حاشیه رودخانه سردآبرود درمراجع قضایی در حال رسیدگی است.

کامران نصیر احمدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : نسل گونه های ارزشمندی از آبزیان از جمله قزل آلای خال قرمز و رنگین کمان که در گذشته در رودخانه سردآبرود زندگی می کردند اکنون به دلیل ساخت و سازهای غیرمجاز و آلایندهای زیست محیطی، منقرض شده اند، که بسیارتاسف بار است.

وی با اشاره به توصیه های اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر حفاظت از محیط زیست و برخورد جدی با متخلفان ، اظهارداشت : همسو با اظهارات ولی فقیه ، مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز این موضوع را با جدیت پی گیری کرده و امیدوارم این مهم در قالب دستورالعمل به نهادهای ذیربط ابلاغ شود تا هرچه زودتر با معضلاتی که از سال ها پیش این رودخانه را با تهدید زیست محیطی مواجه کرده است ، برخورد کنند.

مدیرآموزش و پژوهش اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران با تاکید به اینکه تا پایان امسال تمامی واحد های مسکونی بدون مجوز در حاشیه رودخانه سردآبرود تخریب خواهند شد ، از استعلام نگرفتن برخی نهادهای منطقه برای صدور مجوز به متقاضیان ساخت در حاشیه این رودخانه انتقاد کرد.

علیرضا ذکائیان بخشدار کلاردشت نیز با اشاره به قدمت پنج هزارساله این شهرستان گفت : رودخانه سردابرود به علت وجود یخچال های بالادستی در هرچند سال طغیان می کند و تاکنون خسارت های جبران ناپذیری نیز براثر سیل به شهروندان و روستاییان این منطقه وارد کرده است.

وی افزود : مهم ترین عاملی که سبب ساخت وسازهای غیرمجاز در این منطقه شده و بنوعی این رودخانه را نیز با معضلات زیست محیطی مواجه کرده ، نبود فضای کسب و کار بوده است.

ذکائیان تهیه طرح جامع مطالعاتی رودخانه سرد آبرود و شناسایی نقاط آسیب پذیر را بسیار ضروری دانست و برای تحقق این مهم از مسوولان استانی خواستار حمایت همه جانبه شد.

عضو سابق شورای شهر و مشاور فرماندارکلاردشت نیز گفت : این رودخانه از این که با معضلات زیست محیطی مواجه بوده موضوع تازه ای نیست که مسوولان استانی و کشوری ندانند و سال هاست که نسبت به نابودی این رودخانه هشدار داده شده منتهی تاکنون این پیگیری ها نتیجه بخش نبوده است.

جعفر رستمی فرد افزود : با این که تعداد زیادی از پرونده های متخلفان به مراجع قضایی از سال های پیش تسلیم شده اما هنوز برای برخورد با این افراد اقدام اساسی صورت نگرفته است.

وی به حضور رییس مجلس شورای اسلامی در سال های گذشته به منطقه اشاره کرد و گفت : آقای لاریجانی نیز به بررسی علل و عوامل تهدید کننده این رودخانه تاکید فراوانی داشت و حتی نسبت به تهیه طرحی مطالعاتی جامع و مدون با هدف تهیه نقشه جامع کلاردشت که دورنمای این شهرستان را برای 15 سال آینده تبیین کند به مسوولان نهادهای ذیربط اعلام کرده بود که این مهم نیز محقق نشد.

وی حریم کمی و کیفی این رودخانه را حدود 200 متر اعلام کرد و اظهارداشت : با وضعیت موجود باید برابر قانون تمامی سازه های ایجاد شده دارای مجوز و بدون مجوز در حریم این رودخانه تخریب شوند.

فرماندارچالوس نیز نسبت به روند پرشتاب آلودگی و تخریب رودخانه سردآبرود توسط افراد سودجو هشدار داد و خواستار برخورد قاطع با متخلفان آلوده سازی این رودخانه ها شده است.

محمدناصر زندی به خبرنگار ایرنا گفت : آلودگی زیست محیطی رودخانه حفاظت شده سردآبرود که یکی از علت هایش فعالیت غیر استاندارد تعدادی معدن غیرمجاز در حاشیه آن است سبب آسیب های جدی و حتی غیر قابل بازگشت به طبیعت و حتی اراضی کشاورزی پایین دست شده که جای بسی نگرانی است.

وی افزود : در سال های گذشته در رودخانه سردآبرود شاهد زیست انواع گونه های ارزشمند ماهی بودیم و حتی مردم نیز براحتی از آب این رودخانه برای زمین های کشاورزی استفاده می کردند اما با گل آلود شدن آن ضربه سنگینی به منطقه وارد شده است.

زندی با اشاره به ورود حجم انبوه گردشگران از سراسر کشور و حتی کشورهای دیگر به چالوس گفت : گل آلود بودن روخانه سردآبرود و چالوس که جزو رودخانه های حفاظت شده در شمال کشور هستند یک معضل و دغدغه ملی است که علاوه بر آلودگی منطقه و دریا موجب کاهش استقبال گردشگران خواهد شد و بر این اساس ادامه این روند غیرقابل پذیرش است.

فرماندار چالوس با اشاره به اهمیت و جایگاه محیط زیست در دولت تدبیر و امید بر ضرورت احیای این رودخانه های حفاظت شده تاکید کرد و افزود: شرکت های شن و ماسه که در حاشیه این رودخانه وجود دارند باید اقدام به نصب دستگاه تصفیه برای جلوگیری از گل آلود شدن آب روخانه کنند.

شهرستان کلاردشت با جمعیتی دست کم 20 هزار نفر جمعیت ثابت و 30 هزار نفر جمعیت متغیردرغرب مازندران واقع است.

استان مازندران دارای ۱۴۰ رودخانه است که از این تعداد ۶۳ رودخانه از اهمیت بالایی برخوردار است. ک/4

گزارش : مهراب زکی پور
منبع: ایرنا