آبزی‌پروری سودآور اما مهجور... ‌ /گ

‌وی با بیان اینکه 220 مرکز پرورش ماهی سردآبی در استان وجود دارد،‌ عنوان می‌کند: در 91 مرکز منبع تامین‌کننده آب استخرهای پرورش ماهی رودخانه‌ها، قنات و چشمه‌ها بوده و 127 مرکز نیز با آب چاه کشاورزی تغذیه می‌شوند.

‌وی گفت: استان در پرورش ماهی سردآبی دارای رتبه نهم کشوری است و نکته قابل توجه در مورد ماهی‌های سردآبی اینکه نگهداری آن‌ها در دمای زیر 18 درجه سانتی‌گراد بوده و اکثرا به صورت لایه‌ای تولید می‌شوند که وزن بازاری آن‌ها به طور متوسط 600 گرم است.

این کارشناس مسئول تولید و پرورش ماهی خراسان رضوی در استخرهای پرورش ماهی هیچگونه مصرف آبی و جود ندارد، بلکه در این استخرها تنها گذر آب اتفاق می‌افتد و با همین روش در سال جاری 4800 تن ماهی سردآبی در استان تولید شده است.

‌عزتی اصل در خصوص ماهی گرم‌آبی نیز می‌گوید: 962 مرکز گرم آبی در استان داشته که 11 مرکز آن به صورت استخر خاکی، 924 استخر ذخیره و 37 مورد نیز منابع آبی مانند سدها هستند.

وی با بیان اینکه خراسان رضوی استانی گرم و خشک است، تصریح می‌کند: به دلیل اهمیت و ارزش آب، بالا بودن میزان نفوذپذیری و هدررفت آبی از استخر خاکی، برای پرورش ماهی گرم‌آبی استفاده می‌شود که خوشبختانه شیوه پرورش این نوع ماهی از شکل سنتی خارج شده و به شکل استخر ذخیره و مزرعه درآمده است.
عزتی‌ اصل با اشاره به اینکه در حوزه‌های ماهی گرم‌آبی توسعه نداشتیم، عنوان می‌کند: استخر ذخیره کشاورزی در استان زیاد است و بیشتر انرژی کشاورزان صرف پرورش این نوع ماهی می‌شود.

این کارشناس مسئول تولید و پرورش ماهی خراسان رضوی ادامه داد: به طور کلی مساحت استخرهای پرورش ماهی گرم آبی استان 5704 هکتار بوده و حجم تولید این نوع ماهی نیز 1264 تن است که به طور میانگین کل میزان تولید ماهی گرم‌آبی و سردآبی استان در سال گذشته 5870 تن اعلام شده است.

به 80 درصد طرح‌ها تسهیلات بانکی اختصاص می‌یابد

این کارشناس مسئول تولید و پرورش ماهی استان توانایی اشتغال‌پذیری این صنعت را به ازای هر پنج تن تولید ماهی، یک نفر می‌داند و اظهار می‌کند: برای متقاضیان پرورش ماهی پس از بررسی‌ موقعیت در نظر گرفته شده موافقت اصولی توسط سازمان صادر می‌شود و پس اخذ استعلام از سازمان‌های مربوطه نقشه و طرح کار تهیه شده و به 70 تا 80 درصد طرح‌ها تسهیلات بانکی اختصاص می‌یابد.

وی در خصوص چگونگی تکثیر ماهی‌ها نیز گفت: برای تخم ماهی چشم‌زده دمای آب باید بین 13 تا 14 درجه سانتیگراد باشد و زمان تکثیر ماهی‌ها در استان از آذر تا بهمن ماه است.

عزتی اصل با بیان اینکه در استان 21 مرکز حدواسط برای تبدیل تخم چشم‌زده به بچه ماهی وجود دارد، تصریح می‌کند: میزان بچه ماهی تولید شده در ایران 7 میلیون بوده که به دلیل کم‌بودن این میزان تخم چشم‌زده از کشورهای دانمارک، آمریکو... وارد ایران می‌شود و نژاد ماهی فرانسه برتری دارد.

وی متوسط زمان رشد متناسب یک ماهی را برای فروش 6 ماه دانست و خاطرنشان می‌کند: خوشبختانه دانش این رشته در استان بومی شده و در حال حاضر به دنبال ارتقای تکنولوژی آن هستیم.

این کارشناس مسئول تولید و پرورش ماهی استان با تاکید بر اینکه احداث استخر در یک منطقه باید حدفاصل مشخصی از سایر استخرها داشته باشد، اظهار می‌کند: در ابتدا رودخانه‌ها بررسی می‌شوند و این بدین معناست که چند استخر نمی‌توانند به دنبال هم تاسیس شوند، چراکه آب نیازمند پالایش است.

سرانه مصرف ماهی در استان

وی تصریح می‌کند: ماهی به عنوان یک ماده خوراکی با ارزش غذایی بالا همواره در اکثر کشورهای دنیا از اقبال خوبی برخوردار است و در ایران نیز به رغم عدم فرهنگ لازم برای استفاده از آن طی سالیان گذشته، هم‌اکنون از وضعیت بهتری برخوردار بوده، به طوری که سرانه مصرف ماهی در استان به 6 کیلو رسیده است، البته این میزان باید به 17 تا 18 کیلو برسد، اما خوشبختانه فرهنگ استفاده از ماهی بین مردم جا افتاده، به طوری که برای تامین نیاز بازار ماهی از استان‌های دیگر نیز وارد می‌شود.

‌عزتی اصل در ادامه این گفت‌وگو که در راه رسیدن به یکی از استخرهای ماهی استان صورت می‌گیرد، بیان می‌کند: رشد افقی سازمان جهادکشاورزی کند شده و رشد عمودی آن که مربوط به مکانیزاسیون است مطرح است، تمام تلاش سازمان در راستای ارتقای این رشد است، چرا که با مکانیزه شدن حجم تولید نیز افزایش می‌یابد.

وی گفت: پس از پشت سرگذاشتن شهرستان چناران در پیچ فرعی و گذر از جاده سنگلاخ و کوه‌های سربه فلک کشیده به اولین استخر پرورش ماهی مدنظرمان می‌رسیم؛ این استخر در امتداد روستای امام‌زاده قرار داشته و ماهی‌ها طی سه مرحله در آنجا نگه‌داری می‌شوند، اولین چیزی که در آن محوطه نظرم را جلب می‌کند، وجود پمپ‌هایی است که با استفاده از نیروی برق هوا را به داخل آب برمی‌گرداند و منظره آب‌نما مانندی را به وجود آورده است.

این کارشناس مسئول تولید و پرورش ماهی خراسان رضوی گفت: در این استخر سالانه 20 تن ماهی قزل‌آلا پرورش یافته و به فروش می‌رسند که البته کارشناس مسئول آن حجم واقعی تولید را در این استخر تا 40 تن نیز بیان می‌کند.

تعرفه‌های برق در خراسان‌رضوی دو برابر استان‌های دیگر است

‌به سراغ یکی از کارگران استخر پرورش ماهی می‌روم، در خصوص تعداد افراد مشغول به کار در استخر، می‌گوید: در حال حاضر سه نفر در این مرکز مشغول به فعالیت هستند.

‌وی با بیان اینکه این استخر فعالیت خود را از هشت سال پیش آغاز کرده است، اظهار می‌کند: بحث خشکسالی و بالا بودن تعرفه‌های برق که متاسفانه دو برابر استان‌های دیگر است، باعث افزایش قیمت تمام شده ماهی شده و سود کمتری را عاید آبزی‌پرور می‌کند.

‌این کارگر استخر با گلایه از اینکه برق در صورت مصرف نکردن نیز هزینه‌های بالایی را در پی دارد، عنوان می‌کند: اخذ مالیات بر ارزش افزوده توسط سازمان آب نیز هزینه آب‌بها را افزایش می‌دهد.

اصرار به حضور کارشناسان غیر متخصص!

وی در ادامه می‌گوید: اجبار سازمان دامپزشکی برای حضور دامپزشک در استخرها در حالی‌که تخصصی در زمینه بیماری‌های ماهی ندارند نیز به مشکلات ما افزوده است.

این کارگر استخر موعد هر فروش را سه تا چهار ماه اعلام و عنوان می‌کند: به دلیل اینکه در این استخر، ماهی به صورت لایه‌ای پرورش می‌یابد، در تمام طول سال ماهی برای فروش داریم و اگر هیچ حادثه و تلفاتی نداشته باشیم، سود خالص ما حدود 2000 و 3000 تومان خواهد بود.

‌وی در خصوص اخذ وام‌های تسهیلاتی نیز می‌گوید: در ابتدای امر وامی دریافت کردیم که با سود 14 درصد پرداخت شد.
در این استخر پرورش ماهی سه حوضچه به صورت پلکانی و یکی پس از دیگری قرار گرفته بود و آب رودخانه از هر سه استخر عبور کرده و در نهایت به استخر آخر می‌رسد، بوی ماهی مشام ادم را می‌آزارد.

پس از بازدید از این استخر راهی دومین استخر در این منطقه می‌شویم، مسیر جاده علی‌رغم خاکی بودن به دلیل جاذبه‌های طبیعی فراوان همچون رودخانه، کوه‌ها با طرح‌های عجیب و غریب آدم را مجذوب خود می‌کند.

پس از رسیدن به استخر پرورش ماهی در منطقه منیژگان با محوطه وسیعی از استخرهای پی‌درپی که محل نگه‌داری ماهی قزل‌آلا در مراحل مختلف است، روبه‌رو شدیم.

در این استخر که بسیار بزرگتر از استخر قبل است، ماهی‌ها طی چهار مرحله نگه‌داری می‌شوند که به دلیل جابه‌جا کردن ساختمان پرورش تخم چشم‌زده به منطقه دیگر تعداد این مراحل به سه کاهش یافته است.

واردات غذاهای فاسد ماهی به استان

حمزه‌علی بارویی صاحب استخر منیژگان نیز با بیان اینکه تولید سالانه این استخر 50 تا 60 تن ماهی قزل‌آلاست، اظهار می‌کند: دو کارگر مستقیم و دو نفر نیز به عنوان مسئول در این استخر مشغول به فعالیت هستند.

‌وی زیربنای استخر را 700 تا 800 متر دانسته و عنوان می‌کند: در ابتدای احداث این استخر وام 60 میلیون تومانی دریافت کردیم و در حال حاضر مشکل خاصی نداریم.

بارویی با اشاره به اینکه 14 سال مشغول به فعالیت دراین صنعت است، خاطرنشان می‌کند: گران شدن غذای ماهی باعث ضعیف شدن بازار و کاهش قدرت خرید مردم شده است.

‌وی در خصوص سن ماهی‌های تولیدی خود نیز، می‌گوید: هم اکنون ماهی 12 ماهه نیز در استخر داریم که وزن آن به دو کیلو نیز می‌رسد، اما رشد واقعی ماهی تا 700الی 800 گرم است.

صاحب این استخر پرورش ماهی با بیان اینکه تخم چشم‌زده ماهی را در شرایط فعلی وارد می‌کنند، اظهار کرد: بحث تکنولوژی به خصوص در استان ضعیف بوده و اگر هم باشد ناقص و معیوب است.

‌وی در ادامه خاطرنشان می‌کند: متاسفانه در استان دامپزشکی منسجمی وجود ندارد و نبود کارخانه خوراک ماهی در استان و واردات آن از سایر استان‌ها مشکلات زیادی همچون ورود غذای فاسد با خود به همراه داشته است.

‌بارویی عدم حمایت دولت از پرورش‌دهندگان ماهی را مشکل اصلی دانست و عنوان می‌کند: صنعت آبزی‌پروری به دلیل حاشیه‌کاری از تولید و یا واردات بچه ماهی گرفته تا ماهی کامل شاخه‌های زیادی دارد و به راحتی اشتغال ایجاد می‌کند.
وی با تاکید بر اینکه تسهیلات پرداختی به پرورش‌دهندگان ماهی کافی نیست، گفت: هرگاه بیماری بین ماهی‌ها پخش می‌شود به پرورش دهندگان وامی تعلق می‌گیرد.

‌صاحب استخر در ادامه اظهار می‌کند: نوع فروش ماهی ما به صورت عرضه مستقیم و یا عرضه در بازار فروش است.

‌پرورش ماهی که طی چند سال اخیر به عنوان یک شغل مطرح شده و به عنوان یک صنعت بسیار مهم نیازمند توجه ویژه است و پرورش ماهی با توجه به تغییر اقلیم و افزایش خشکسالی نیازمند تغییر ساز و کارهاست.

‌استفاده از آب‌های ذخیره کشاورزی، افزایش مکانیزاسیون و بهبود تولید ماهی، افزایش تولید در واحد سطح، استفاده حداکثری از منابع برای پرورش ماهی و بسیاری از موارد دیگر از جمله مسائلی است که نیازمند توجه و برنامه‌ریزی منسجم مسئولان است.

‌گزارش از: مریم اصیل
منبع: ایسنا