تالاب انزلی؛ گهواره ارزشمند تنوع زیستی کشور /گ

تالاب انزلی به دلیل موقعیت جغرافیایی از نظر میزان بالای رطوبت و آب با هیچ یک از تالاب‌های ایران قابل مقایسه نیست، اما به دلیل ورود انواع فاضلاب‌های خانگی، صنعتی، کشاورزی و دیگر عوامل موجب شده که این اکوسیستم ارزشمند گیلان وضعیت مطلوبی نداشته باشد.

تقریباً فاضلاب تمام خانه‌های مسکونی و اغلب کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی واقع در اطراف تالاب به درون آن و یا به داخل رودخانه‌هایی که به تالاب می‌ریزند، سرازیر می‌شوند.

بزرگترین زایشگاه ماهی فلس‌دار در معرض خطر است

طبق نظر موسسه ‌استاندارد در صورتی‌که مقدار آمونیاک از ۵ درصد بیشتر و زباله‌ها و زواید این ناحیه به داخل مرداب ریخته شود، تردیدی نیست که با آلوده شدن بیش از پیش آب‌های مرداب که محیط آن در گذشته به منزله بزرگترین زایشگاه و پرورش انواع ماهی فلس دار از جمله ماهی سفید به شمار می‌رفت، باقی‌مانده ‌منابع آبزی مرداب هم در معرض خطر انهدام قطعی قرار خواهد گرفت.

از دیگر دلایلی که موجب تهدید تالاب انزلی شده، افزایش سطح رسوب‌ها که باعث کاهش عمق این تالاب شده و هم‌چنین تغییر کاربری زمین‌ها و تبدیل بخشی از «اراضی حاشیه تالاب» به زمین‌های کشاورزی است. در همین حال فاضلاب گوهررود و زرجوب بعد از ریخته‌شدن به رودخانه پیربازار، راهی تالاب انزلی می‌شود که وضعیت آلودگی مرداب انزلی را تشدید می‌کند.

عمق تالاب انزلی کاهش یافته است

در فروردین ۱۳۹۴، مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان، از کاهش عمق به این تالاب به کمتر از یک متر خبر داد و دلیل آن را ورود سالانه‌ 250 هزار متر مکعب، رسوبات طبیعی و خانگی و صنعتی دانست که از ۱۰ رودخانه و ۵ شهرستان، به آن محل وارد می‌شود و نقش مهمی در خشک شدن این تالاب ایفا می‌کند.

به گزارش گروه دریافت خبر ایسنا، عبدلی کارشناس ارشد محیط زیست تالاب‌های کشور گفت: تالاب‌های کشور به دلایل مختلف اعم از تغییرات اقلیمی، مقتضیات توسعه یافتگی، برخی سوء مدیریت‌ها و یا سیاست‌گذاری‌های نادرست در گذشته و حال‌ متحمل آسیب‌های جدی شده‌اند.

تالاب انزلی گهواره ارزشمند تنوع زیستی کشور

وی افزود: نظر به اهمیت حفظ این گهواره‌ ارزشمند تنوع زیستی، لازم است که ضمن اجرای دقیق آمایش سرزمینی و کاربست کامل قوانین، تمامی نهادهای مسئول نیز این موضوع را مورد اهتمام قرار دهند و علاوه بر آن، فرهنگ سازی لازم صورت بگیرد.

عبدلی با اشاره به اینکه مسئله تالاب‌ها بسیار پیچیده است، اما ما به آن بسیار ساده نگاه می‌کنیم، تصریح کرد: ساده کردن مسئله برای فهم نشان از سادگی مسئله نیست. در واقع مسئله خیلی پیچیده است، اما متاسفانه خیلی وقت‌ها ساده به آن نگاه می‌کنیم و نمی‌خواهیم بپذیریم که مدیریت در رودخانه‌ها و تالاب‌ها نشانه‌ای از نحوه مدیریت ما در بخش‌های دیگر است. متاسفانه در این بخش استانداری، جهاد کشاورزی، وزارت نیرو و محیط زیست کارها را به درستی انجام نمی‌دهند و چون مسئله بزرگ است، هر کدام مشکل را بر دوش دیگری می‌اندازد.

‌وی افزود: در حوضه دریای خزر صنعت شیلات بسیار فعال است، زمانی در دریای خزر 300 تن خاویار و هزاران تن ماهی سفید و آزاد و غیره برداشت می‌شد، اما به دلیل برداشت بیش از حد و احداث سد روی رودخانه ولگا که محل تولیدمثل ماهیان خاویاری بود، تولید 300 تن خاویار دریای خزر در کمتر از 20 سال به صفر رسید، زیرا برای تغییر نوع کشت و محصول در منطقه روی این رودخانه سد زدند و در نتیجه مانع از مهاجرت ماهیان به رودخانه شدند.

باید به اکوسیستم تالاب انزلی توجه می کردیم

این استاد دانشگاه یادآور شد: تغییر الگوی جهاد کشاورزی در نوع کشت هم در از بین رفتن تالاب‌ها موثر بوده است. برای توسعه کشاورزی، سازمان جهاد کشاورزی اقدام به تغییر نوع کشت و محصول در برخی از نقاط کشور کرده و در برخی از مناطق کشور کشت برنج را رونق داده است که نیاز به آب بسیار دارد، همچنین در اوج گرما و تبخیر اقدام به سد سازی کرده‌ایم و آب پشت سد‌ها را به مزارع برنج اختصاص داده‌ایم، از سهم تالاب و رودخانه‌ها زدیم و آب را به مزارع برنج دادیم.

عبدلی افزود: برای حفظ حداقل تالاب‌ها و حداقل تنوع زیستی ماهی‌های دریای خزر که نیاز امرار معاش صیادان است، باید به اکوسیستم تالاب‌ها توجه می‌کردیم، متاسفانه بی توجهی به اکوسیستم تالاب‌ها موجب افزایش فیتو پلانکتون‌ها، شانه دارها و شکوفایی جلبک و بوی تعفن در دریای خزر هستیم و همه این‌ها ناشی از برهم زدن زمینه خدماتی است که اکوسیستم به صورت خدادادی به ما می‌داد، اما با اعمال و رفتارمان آن را از بین بردیم.

این کارشناس وجود گونه‌های ماهیان مهاجم را مشکل بزرگ دیگر تالاب‌های کشور دانست و گفت: انتقال گونه‌های ماهیان مهاجم در برخی مواقع توسط افراد و در برخی موارد توسط شیلات انجام می‌شود، به طور مثال در تالاب شادگان وجود ماهی تیلاپیا تالاب را با مشکل مواجه کرده است. گونه‌های مهاجمی هم که در تالاب‌ها آمده‌اند، امکان حذف و کنترل‌شان به راحتی وجود نخواهد داشت.

سنبل آبی از مشکلات مهم تالاب انزلی است

عبدلی همچنین با اشاره به این که بخشی از مشکلات تالاب‌ها در لایه‌های زیرین آب است، افزود: وجود آزولا و سنبل آبی در تالاب انزلی و در تالاب‌های استان گلستان از گونه‌های مهاجم ماهیان غیربومی در زیر آب است، متاسفانه شیلات با ماهی ریزی پرحجم در این مناطق، موجب گسترش این مشکلات شده است.

وی همچنین با اشاره به این که بخشی از مشکلات تالاب‌ها در لایه‌های زیرین آب است، افزود: وجود آزولا و سنبل آبی در تالاب انزلی و در تالاب‌های استان گلستان از گونه‌های مهاجم ماهیان غیربومی در زیر آب است، متاسفانه شیلات با ماهی‌ریزی پرحجم در این مناطق، موجب گسترش این مشکلات شده است.

باید از اوضاع تالاب انزلی درس گرفته شود

کارشناس محیط زیست کشور با بیان این که با وجود تمام این مشکلات، اما برخی افراد به تولید ماهی تیلاپیا در مناطق مرکزی کشور اصرار دارند، گفت: متاسفانه برخی افراد اعتقادی به علم، اکولوژی و اکوسیستم ندارند، وضعیت تالاب انزلی یک نمونه بارز است و باید از این اوضاع درس عبرت بگیریم.

منبع : ایسنا