وضعیت بحرانیِ تالاب انزلی /گ

سال های متمادی است که انواع فاضلاب های صنعتی ، بیمارستانی و خانگی و سموم کشاورزی به رودخانه های منتهی به تالاب یعنی شریان های حیات آن می ریزد.
از سویی دل دریایی تالاب انزلی از حجم عظیم گل و لای و رسوبات و زباله ها گرفته است. به همه اینها اضافه کنید دسته گل هایی که به شکل سنبل آبی ، آزولا و گیاهان و آبزیان غیربومی در این تالاب به آب داده شد و آنها را به صورت مهاجمی برای این محیط طبیعی در آورد.

*احیاء ناموفق

معاون تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست کشور در مصاحبه ای با خبرگزاری ایرنا به مناسبت در پیش بودن روز جهانی تالاب ها گفت : ارزیابی های اخیر نشان دهنده اثر بخشی اندک اقدامات صورت گرفته برای احیای تالاب انزلی است.
مسعود باقرزاده کریمی هشدار داد : تخریب ها از اقدامات و اصلاحات پیشی گرفته و احتمال می رود درصورت بارش های بهار آینده، سیلاب شهر انزلی را تهدید کند.

این مسئول اقدامات و لایروبی هایی که در این مدت تحت نام احیای تالاب صورت گرفته را بی تاثیر می داند.
باقرزاده اذعان کرد : لایروبی ها و اقداماتی که طی شش سال گذشته در تالاب انزلی انجام شده بدون مطالعه و نظارت بوده و اکنون وضع تالاب بحرانی است.
وی یاداور شد : از سال 87 که احیاء تالاب مصوب شد حدود150 میلیارد ریال از طریق استانداری در اختیار جهاد کشاورزی برای عملیات احیاء قرار داده شد و اداره محیط زیست ناظر بود.

اما نقش سازمان حفاظت محیط زیست که در اصل باید مسئولیت این مهم را عهده دار می شد، چه بوده است .
باقرزاده در همین زمینه، اقدامات سازمان حفاظ محیط زیست را اجرای پروژه های کوچکی نظیر جلب مشارکت جوامع محلی ، پایش و مدیریت تالاب عنوان کرد.
این مسئول با تاکید بر لزوم هماهنگی بیشتر در هزینه کرد اعتبارات در راستای یک برنامه جامع واحد گفت: طبق تفاهمنامه اخیر بین سازمان محیط زیست و استانداری گیلان مقرر شد این هزینه کردها از یک مسیر و در قالب برنامه جایکا (آزانس همکاری های بین المللی ژاپن) صورت پذیرد.

*چه باید کرد

حال بار دیگر این سئوال پیش می آید که در این اوضاع بحرانی برای کمک به احیای تالاب انزلی چه باید کرد؟
معاون تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست کشور تاکید کرد: برای نجات جان تالاب باید از ورود رسوبات، زباله ها و فاضلاب ها هرچه سریع تر جلوگیری شود .
امری که نه تنها مسئولان بلکه مردم عادی نیز از مدت ها پیش بر لزوم انجام آن واقفند.

وی جمع آوری و حذف گونه مهاجم سنبل آبی با کمک مردم و بازگشایی برخی مسیرها برای روانسازی جریان آب رودخانه ها را از دیگر اقدامات لازم عنوان کرد.
باقرزاده در خصوص اینکه با توجه به موفقیت برجام و رفع تحریم ها آیا امیدی برای جذب مجدد منابع مالی از طریق بانک جهانی هست، تصریح کرد :سازمان حفاظت محیط زیست با جدیت به دنبال جذب کمک برای تکمیل شبکه های بهداشتی شهرهای رشت و انزلی است .

معاون تالاب های سازمان حفاظت محیط زیست کشور متذکر شد: کار با مردم و درگیر کردن جوامع محلی برای احیای محیط زیست و مدیریت تالاب و حفظ طبیعت موثرتر و نتیجه بخش تر است .

*لزوم مدیریت فاضلاب و رسوبات

پر واضح است که یکی از اصلی ترین عوامل مشکل ساز برای تالاب انزلی انواع و اقسام فاضلاب هایی است که از شهرهای رشت و انزلی و از روستاهای حاشیه تالاب به دل رنجور آن می ریزد، فاضلاب هایی که رهایی از آن نیازمند شبکه بهداشتی و تصفیه خانه است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست انزلی در این باره به ایرنا گفت : تالاب انزلی با مشکلات عدیده ای نظیر ورود فاضلاب های شهری و روستایی شهرهای رشت و انزلی و حوزه آبخیز تالاب مواجه است .

اکبر میغی اظهار کرد : پیش از تحریم ها علیه ایران ، شبکه و تصفیه خانه های فاضلاب شهرهای رشت و انزلی از کمک های مالی بانک جهانی برخوردار بود .
وی خاطرنشان کرد : امیدواریم با حل شدن مشکلات مالی دولت و با جدیت و پی گیری مسئولان ذیربط شاهد تخصیص اعتبارات لازم برای تکمیل سامانه بهداشتی فاضلاب این دو شهر و همچنین کمک های بانک جهانی باشیم.

میغی با اشاره به این که بخش قابل توجهی از شیرابه های حاصل از زباله های سراوان نیز از طریق ارتباطات زیرزمینی به تالاب راه پیدا می کند، رفع این معضل را در گرو تکمیل و بهره بردای از زباله سوز شهر رشت دانست.

این کارشناس ارشد محیط زیست جلوگیری از ورود رسوبات از طریق رودخانه ها را نیازمند تکمیل و تشدید عملیات آبخیزداری عنوان و با اشاره به کاهش شدید عمق تالاب و خشکی برخی مناطق، بر لزوم نظارت بیشتر روی بهره برداری پایدار از جنگل ها و پوشش گیاهی حوزه و اراضی بالادست تاکید کرد.

میغی همچنین با بیان این که تغییرات زیادی را در انهار ورودی به تالاب داشتیم، گفت : مدیریت جدی وزارت نیرو و سازمان آب منطقه ای روی حریم و بستر رودخانه ها در جلوگیری از فرسایش کف و بستر رودخانه ها تاثیرگذار خواهد بود.

وی در خصوص نگرانی های ایجاد شده ناشی از وفور گل سنبل آبی افزود: با اقدامات صورت گرفته نظیر حذف فیزیکی، جمعیت این گیاه آبزی کنترل شد ولی با این حال نیازمند پایش مداوم است .
وی در خصوص لایروبی تالاب گفت: در مرحله نخست لایه برداری و انتقال رسوبات در محدوده پناهگاه حیات وحش سلکه به مساحت پنج تا 10 هکتار در حال انجام است .

میغی اظهار کرد: برای جلوگیری از انباشت زباله در سراوان و افزایش ورود شیرابه زباله ها نیاز است که زباله سوز کارخانه کمپوست رشت هرچه زودتر تکمیل و به بهره برداری برسد.

*لزوم خروج از انفعال و اقدام جدی

اکنون مدت هاست نه تنها همگان به وخامت حال تالاب انزلی و لزوم نجات آن واقفند ، بلکه راه حل مشکل نیز توسط کارشناسان مشخص شده، بارقه های بهبود وضع اقتصادی نیز امکان اجرای برنامه ها را مهیا کرده است .

گرچه به نظر می رسد اگر پیش از این نیز اعتباراتی که با ناکارآمدی هدر داده شد، صرف تکمیل شبکه فاضلاب و تصفیه خانه می شد، اکنون تالاب از یکی از مهمترین خطرات تهدید کننده اش رهایی می یافت .
سلامت یا وخامت حال تالاب انزلی نه تنها بر منطقه و گیلان بلکه بر بهداشت آب خزر بعنوان زیستگاه ماهیان و شناگاه مردم بسیار تاثیرگذار است.

تالاب انزلی با حدود 18 هزار هکتار مساحت و 380 هزار هکتار حوزه آبخیز از مراکز مهم زمستان گذرانی پرندگان مهاجر، محل تخم ریزی ماهیان بومی خزر ، مهار کننده سیلاب ها، رویشگاه گل ها و گیاهان کمیاب و تفرجگاه زیبای گردشگران است.

بی شک تالاب انزلی تا ابد، منتظر بهانه ها و تجربه های ناموفق نمی ماند و صبرش در آینده ای که چندان دور نیست به سر خواهد آمد.

سیزدهم بهمن مصادف با دوم فوریه ، به نام روز جهانی تالاب ها نامگذاری شده است

منبع : ایرنا