ماهی با طعم آلاینده های سمی، خوراک سبد خانواده /گ

با توجه به ورود فاضلاب به دریا و آلودگی حاصل ازآن، قطعا این آلودگی بر آبزیان تاثیرگذار خواهد بود که هم برای خود آبزیان و هم مصرف کنندگان آنها مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. این در حالی است که پروین فرشچی، معاون محیط زیست دریایی سازمان حفاظت محیط زیست روز شنبه ۲۲خردادماه سال ۹۵ با بیان اینکه آلودگی ها در دریا کانونی هستند، عنوان کرد این حرف که ماهی شمال یا جنوب را نباید خورد پشتوانه علمی ندارد. این در حالی است که، او نیز یکی از مصرف کنندگان ماهی است.

البته فعالیت های اقتصادی را نمی توان توجیهی بر امر آلودگی دانست، چرا که دریاچه وان در ترکیه نیز شرایطی مانند دریای خزر را دارد اما نه تنها امر اقتصادی این دریاچه تولید آلودگی نداشته است بلکه رستوران ها و کافه های اطراف آن نمای دریاچه را زیبا کرده اند.

طبق برآوردی در سال ۹۳، شهروندان مازنداران بیشترین آمار مبتلایان به سرطان معده و دستگاه گوارش را دارند که این می تواند دلیلی برای آلودگی های موجود در آب این منطقه باشد.اما جالب است بدانیم که دریای خزر دارای ذخایر عظیمی از سوخت‌های هیدروکربنی است و حجم ذخایر نفتی تخمین زده شده در دریای خزر حدود ۵۰ میلیارد بشکه و ذخایر گاز طبیعی تایید شده ۲۵۷ هزار میلیارد فوت مکعب بوده‌ است.

جمهوری آذربایجان، عمده برداشت‌کننده منابع انرژی دریای خزر است. در سال۲۰۱۲، جمهوری آذربایجان روزانه ۸۹۰ هزار بشکه نفت از حوزه جغرافیایی خود در دریای خزر استخراج می‌کرد. رتبه‌های بعدی را ترکمنستان با ۴۶ هزار بشکه، روسیه با ۶ هزار بشکه و قزاقستان با سه هزاربشکه نفت، به خود اختصاص می‌دهند. این در حالی است که ایران، با تیکه بر رداشت ذخایر نفتی در خلیج فارس، در منطقه خزر هیچگونه برنامه عملی در مورد برداشت نفت و گاز تدوین نکرده است. با این حال بیشترین سهم آلودگی این دریاچه را به خود اختصاص داده است.

بنا بر اعلام سازمان شیلات ایران در سال ۹۳، حدود 10 درصد ذخایر ارزشمند ماهیان خاویاری خزر از بین رفته است. این موضوع که به صید بی‌ رویه و آلودگی خزر نسبت داده شده است، مسئولان را به این فکر انداخت که به تکثیر مصنوعی ماهیان خاوریاری بپردازند.

در این پروسه، تخم ماهیان خاویاری و بچه‌ماهی‌ها در رودخانه‌های منتهی به خزر تکثیر می‌شد اما آلودگی شدید این رودخانه‌ها به پساب‌های سمی باعث شد پروژه تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری بازده چندانی نداشته باشد و بیشتر بچه‌ماهی‌ها با فاضلاب مسموم کشاورزی جاری در رودخانه‌ها کشته شوند.

دریای خزر فاضلاب شهری‌های ساحلی شده است. درعین‌حال با ورود فاضلاب‌ها، خطر آلودگی آب محل شناگاه‌های خزر در استان مازندران دوچندان شده است.

اما بعد از ایران، روسیه نیز با فعالیت هایی که در دریای خزر داشته است باعث تغییرات ژنتیکی در ماهی ها شده است. این تغییرات علاوه بر تغییر دادن شکل ظاهری ماهی ها قطعا در بافت بدنی آنها تاثیر داشته که مصرف آنها می تواند به ضرر مصرف کنندگان باشد.

حدود سال ۹۰ بود که صحنه هایی تاثربرانگیز از مرگ ماهیان کفال در خزر از سوی رسانه ها منتشر شد که مسئولان اعلام کرده بودند علت مرگ دست جمعی آنها، یک بیماری ویروسی است. البته پژوهشگران و استادان علوم دریا این موضوع را رد کردند و علت این حادثه را به آلودگی آب خزر به سموم کشاورزی نسبت دادند.

مجید محمدزاده، استاد دانشگاه گلستان، مرگ‌ومیر ماهیان کفال و کاهش قابل توجه ذخایر ماهیان خزر را به آلودگی شیمیایی دریای خزر نسبت داده بودو در این باره گفته بود که آب ۷۱ رودخانه آلوده به پساب‌های سمی کشاورزی به دریای خزر وارد میشود و این موضوع نه‌ تنها باعث مرگ‌ ومیر ماهیان کفال که سایر گونه‌های ماهی نیز شده است.

اما دغدغه های آلودگی تنها مختص دریای خزر نیست و خلیج فارس نیز تا حدودی با آلودگی هایی مواجه است. در دهه‌های گذشته آلودگی زیست‌ محیطی یکی از چالش‌های مهم در این پهنه آبی بوده‌است. از آن جایی که ۶۰ درصد از ذخایر نفت جهان در خلیج فارس است، احداث سکوهای نفتی، مجتمع‌ها و پالایشگاه‌ها در اطراف خلیج فارس و ورود نفت، مواد شیمیایی و پساب‌ها به داخل آب از عوامل مهم این آلودگی ها هستند. یکی از مهمترین آلودگی‌های خلیج فارس در زمان جنگ ایران و عراق رخ داد که حدود 8/5 (پنج ممیز هشت) میلیون بشکه نفت در آب رها شد و آتش‌سوزی چاه‌های نفت نیز باعث ورود حجم عظیمی از نفت خام به دریا شد.

در کنار این واقعه عبور سالانه بیش از 10هزار شناور از خلیج فارس و دریای عمان که ۷۵ درصد آنها به حمل و نقل نفت خام و محصولات نفتی مربوط است و در پی آن تخلیه مواد زائد مختلف مانند آب شست وشوی موتور، فاضلاب، آب توازن کشتی و بسیاری موارد دیگر باعث بروز مداوم انواع آلودگی‌ها در منطقه می‌شود که اثرات قابل توجهی بر محیط زیست دارد.

طبق مطالعات انجام شده سالانه در حدود یک ونیم میلیون تن نفت به خلیج فارس نَـشت می‌کند و به همین علت سازمان بین‌المللی دریانوردی(IMO) این منطقه را در سال ۲۰۰۷ میلادی به عنوان منطقه ویژه دریایی اعلام کرد. طبق آمارها میزان آلودگی این منطقه بیشتر از حد متوسط بین‌المللی است.

سال 91 گزارشی منتشر شد که با صراحت اعلام شده بود آلودگی خلیج فارس 46 برابر حد مجاز است. سم شناس و عضو هیات علمی دانشکده داروسازی دانشگاه جندی شاپور اهواز درباره آلودگی دریای خلیج فارس و تاثیر آن بر ماهیان این آب گفته بود که به طور کلی پساب های زهکش های کشاورزی در رودخانه کارون وجود دارد و یکی از انواع این پساب ها مربوط به تولیدات نیشکر است، اما مشکلی در مورد ماهی جنوب وجود ندارد و میزان جیوه در آنها کمتر از حد مجاز است.

به گفته زهرا نظری، ممکن است در آب های سطح استان خوزستان سمومی وجود داشته باشد ولی جیوه جز پوسته زمین است و بدن همه افراد قابلیت دفع میزان مشخصی از آن را دارد. این عنصر طبیعی است و در نتیجه آلایندگی صنایع به وجود نمی آید

اما رضا امانی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، نظری متفاوت با مهندس نظریدارد. او معتقد است که بر خلاف تصور عمومی، مصرف ماهی جنوب بی خطر نیست. او توضیح داد که در تحقیق انجام شده بر روی بافت خوراکی ماهیان آب های جنوب وجود بیش از اندازه عناصر سمی را در این ماهی ها را نشان می دهد.

او تاکید کرد که به دلیل آن که آزمایش بر روی جیوه کاری سخت و خطرناک است، آزمایش های محدودی در رابطه با میزان جیوه در ماهیان وجود دارد. که همین ازمایش های سطحی باعث می شود نظرات غیراصولی مطرح شود.

با این حال به نظر می رسد آلودگی های پسماندها و آلاینده های شیمیایی دریای شمال و جنوب کشور را تهدید می کند و باید با توجه به خطری که در این مورد وجود دارد در مصرف امگا3 بیشتر دقت کرد

منبه : پارسینه