مرواريد سياه؛ زندگي خزر نشينان را سفيد مي‌کند /گ

چند سالي مي‌شود که زنگ خطر انقراض ماهيان خاوياري در درياچه خزر به صدا درآمده است. ماهياني که برداشت بي‌رويه آنها طي دهه‌هاي 20 تا 70 شمسي، تغييرات اقليمي، ورود فاضلاب و پسماندهای خانگی و صنعتی به همراه ساخت‌وسازهای بی‌رویه در حریم رودخانه‌ها نفسشان را به شماره انداخته است. از اين رو طي توافقات انجام شده از سوي نمایندگان پنج کشور حاشیه دریای خزر، برداشت اين گونه خاص ممنوع اعلام شده است. بنابراين مازني‌ها با فعال کردن استخرهاي پرورش ماهي؛ علاوه بر احياي نسل ماهيان خاوياري، توانستند امسال به توليد 5 تني با صادرات ۱.۲ تني دست يابند. مرواريدي که در بازار بين‌المللي هر کيلوي آن بيش از 6 ميليون تومان به فروش مي‌رسد و مي‌تواند اقتصاد مازندران و شهرهاي حاشيه خزر را با تحول بزرگي روبه رو کند.

سالهاست زنگ خطر انقراض ماهيان خاوياري در کشورهاي حاشيه درياچه خزر به صدا درآمده است. ماهياني که جز تنها بازماندگان عصر ژوراسیک شناخته مي‌شوند و از زمان پيدايش زمين به حيات خود ادامه داده‌اند. با اين حال برداشت‌هاي بي‌رويه از اين ذخاير طبيعي به همراه نامطلوب شدن شرايط محيطي آنها به واسطه ورود زباله و انواع فاضلاب‌هاي خانگي، صنعتي، ساخت و سازهاي بي‌رويه و غيره نسل آنها را در معرض انقراض قرار داده است. از اين رو چندسالي است که برداشت تجاري ماهيان خاوياري از خزر ممنوع شده است. آذرماه امسال نيز نمایندگان پنج کشور حاشیه دریای خزر متشکل از کشورهای ایران، جمهوری آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و قزاقستان در سی و هفتمین نشست خود با عنوان «کمیسیون حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده دریای خزر» اين ممنوعیت را تا پایان سال ۲۰۱۸ (دی‌ماه ۱۳۹۷) تمدید کردند؛ برنامه‌ای که شاید با تکثیر، ارتقاء و بازآفرینی نسل این ماهیان بتواند از انقراض آن جلوگیری کند.

البته طي اين‌ سالها به دليل اينکه ممنوعيت برداشت ماهيان خاوياري به درستي اعمال نمي‌شد، اين ذخاير ارزشمند نتوانستند احيا شوند. از اين رو شيلات مازندران تصميم به اين گرفت که براي احياي نسل ماهيان خاوياري در مازندران، استخرهاي پرورش ماهي را فعال کند.

حالا با فعاليت اين استخرهاي آبزي‌پروري نه تنها نسل ماهيان خاوياري توسط مازني‌ها احيا شده است، بلکه آبزي‌پروران توانسته‌اند امسال به توليد 5 تني ماهي خاوياري نيز دست يابند و بيش از 1.2 تن آن را صادر کنند. گفته مي‌شود خواستگاه اصلي اين ماهيان کشورهايي چون آمریکا، سوئیس، آلمان، فرانسه، هلند، اسپانیا، امارات متحده عربی و غيره هستند و به گفته حسین رضوانی، مدیرکل دامپزشکی مازندران در دو ماه گذشته ۱۵۰ کیلوگرم خاویار با دریافت مجوز به اين کشورها صادر شده است.

احياي ماهيان خاوياري توسط مازني‌ها

آبزي‌پروران مازني به دليل بهره‌مندي مازندران از ۳۳۸ کیلومتر و طولانی‌ترین سواحل دریایی خزر، فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند. درحال حاضربه گفته مسئولان رتبه نخست پرورش ماهیان خاویاری در کشور به مازندران اختصاص دارد و اين استان از بزرگ‌ترین مزارع پرورش ماهیان خاویاری در خاورمیانه برخوردار است.

مدیرکل شیلات مازندران با اشاره به اينکه مازندران درحال حاضر ۱۶ مزرعه فعال پرورش ماهیان خاویاری و با پروانه بهره‌برداری به مساحت ۶۱ هزار مترمربع، سطح مفید آبگیری وجود دارد، مي‌گويد:« ظرفیت اسمی تولید اين مزارع دو هزار و ۴۰۰ تن گوشت و ۳۱.۷ تن خاویار است.»

حسینعلی رستمی با اشاره به اينکه پرورش ماهيان خاوياري در مزارع از سال 82 آغاز شده است، ادامه مي‌دهد:« تعداد ۲۹۰ هزار قطعه ماهی با وزن‌های مختلف از ۵۰۰ گرم تا ۱۰۰ کیلوگرم در این مزارع قرار دارند.»

به گفته اين مقام مسئول، سال گذشته حدود هزار و ۵۰۰ تن گوشت ماهیان خاویاری به همراه هزار و ۵۰۰ کیلوگرم خاویار پرورشی از مزارع پرورشی این استان استحصال شده است که امسال مقدار توليد خاويار پرورشي در اين استان به بيش از 5 تن رسيده است. وي با اشاره به اينکه اين محصول به کشورهاي متعددي صادر مي‌شود، مي‌افزايد:« سهم خاویار پرورشی در کشور ۸۵ درصد است.»

درحال حاضر به گفته مديرکل شيلات مازندران، سهم اشتغال‌زايي اين صنعت در مازندران به طور مستقيم 500 نفر است و براي هزار نفر ديگر هم به صورت غير مستقيم اشتغال‌زايي مي‌کند. علاوه بر اين، قرار است 11 مزرعه ديگر هم براي پرورش ماهيان خاوياري در استان ايجاد شود که بهره‌برداري از آنها علاوه بر اينکه مي‌تواند به طور کامل انقراض نسل ماهيان خاوياري را منتفي مي‌کند، اشتغال‌زايي خوبي هم دارد.

ماهياني که مي‌توانند نويد بخش روزهاي خوش اقتصادي براي مازندراني‌ها باشند. از اين رو نحوه فعاليت آبزي‌پروران اين استان بايد الگويي براي صاحبان مزارع پرورش ماهي و شيلات استان‌‎هاي ساحلي ديگر باشد. چرا که اين محصول خواهان بسياري در کل دنيا دارد و خاويار ايراني به عنوان مرواريد سياه خزر شناخته مي‌شود. درحال حاضر خاويار ايران بين 6 تا 10 ميليون تومان به فروش مي‌رسد و همين رقم حکايت از پرسود بودن اين صنعت براي سرمايه‌گذاران داخلي و مسئولان دارد.

لازم به ذکر است که طبق برنامه ششم توسعه اقتصادي، قرار است ميزان توليد ماهيان خاوياري از 5 تن به بالاي 30 تن افزايش يابد. از اين رو صادرات، توسعه آبزي‌پروري به همراه اشتغال‌پايدار و رونق اقتصادي از اهدافي است که بايد از سوي مسئولان دنبال شود و اقتصاد مقاومتي، توليد و اشتغال را رقم بزند

منبع : روزنامه جوان