صنعت نوپای آبزی پروری در کردستان در مسیر شکوفایی و اشتغالزایی /گ

استان کردستان با تولید سالیانه بیش از 9 هزار تُن ماهی سردآبی و گرم آبی و داشتن منابع آبی یکی از استان های مستعد در تولید و پرورش ماهی و سایر آبزیان است اما این صنعت هنوز نوپاست و بخش زیادی از ظرفیت های این بخش به فعلیت در نیامده است.

کردستان در مجموع دارای 34 طرح سد مخزنی شامل 9 طرح در حال بهره برداری، 11 طرح اجرایی و 14 طرح مطالعاتی، 17 رودخانه دائمی و 24 رودخانه فصلی با حجم منابع آب سطحی 4.3 میلیارد مترمکعب (6.6 درصد روان آب های کشور) و دارای سه حوضه آبریز درجه یک کشور است.
این استان به لحاظ منابع آبی یکی از استان های مهم در شمال غرب کشور و از نظر تولید ماهی در این منابع آبی با تولید سالیانه پنج هزار و 300 تُن در بین استان های غیرساحلی کشور دارای رتبه سوم و در تولید ماهی پرورشی با تولید سالیانه سه هزار و 600 تُن در جایگاه نهم کشور قرار دارد.

میانگین مصرف سرانه آبزیان در کشور 10 کیلوگرم است که این مقدار در کردستان کمتر از 6 کیلوگرم برای هر نفر است که با افزایش میزان تولید و گسترش صنعت آبزی پروری می توان امید داشت که میزان مصرف ماهی کردستانی ها نیز به میانگین کشوری نزدیک تر شود.
خبرگزاری جمهوری اسلامی مرکز کردستان به منظور بررسی وضعیت تولید شیلات در این استان گفت و گویی با مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان انجام داد که مشروح آن در زیر آمده است.

** صید پنج هزار و 700 تُن ماهی در منابع آبی کردستان
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان گفت: 6 منبع آبی کردستان از جمله سدهای شهید کاظمی سقز، وحدت سنندج، زیویه و گاوشان کامیاران و گلبلاخ بیجار و دریاچه زریبار مریوان مهمترین منابع صید ماهی در استان هستند و سالیانه بیش از پنج هزار و 700 تُن ماهی از این منابع صید می شود.
رحمان میرزایی اظهار کرد: در بین منابع آبی این استان، بیشترین میزان ماهی صید شده مربوط به دریاچه پشت سد شهید کاظمی سقز است.
به گفته وی، عملیات صیادی در منابع آبی استان توسط 6 تعاونی صیادی با 478 عضو و با توجه به طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی شیلات صورت می گیرد.
وی افزود: اعضای این تعاونی ها از اواخر شهریور هر سال تا 15 اسفند عملیات صیادی را در این منابع انجام می دهند و ماهی های صید شده را روانه بازارهای مصرف استان می کنند.
میرزایی تاکید کرد: برای تامین ماهی مورد نیاز در این منابع آبی، سالیانه 2.5 میلیون بچه ماهی از چهار خانواده کپور ماهی ها شامل کپور معمولی، فیتوفاک، پنگ هد و آمور علف خوار رها سازی می شود.
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان یادآور شد: ماهی ها یکی از عمده ترین مصرف کنندگان پلانگتوها(گیاهی) بوده و می توانند در جذب مواد آلی آب مفید و موثر باشند.
وی اضافه کرد: زیست ماهی در منابع آبی علاوه بر اینکه باعث تصفیه آب می شود نشانه سالم بودن و پاک بودن آب است و مشکلاتی برای شرب ایجاد نمی کند.

**تولید سالانه سه هزار و 600 تن ماهی سردآبی در کردستان
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان گفت: هم اکنون 2 مجتمع و چندین مرزعه پرورش ماهی سردآبی(قزل آلا) در استان فعال بوده و سالانه سه هزار و 600 تن ماهی سردآبی در این مراکز پرورش ماهی تولید می شود.
میرزایی افزود: مجتمع یک هزار و 500 تنی سیروان در شهرستان سروآباد و مجتمع 540 تنی پالنگان کامیاران بزرگترین مراکز پرورش ماهی قزل آلا در کردستان هستند.
وی ادامه داد: هم اکنون 256 مزرعه پروش ماهیان سرد آبی در قالب سه مجتمع و 130 مزرعه خرد و 2 منظوره و انفرادی در استان در تولید ماهی فعالیت دارند.
میرزایی اضافه کرد: این مراکز پرورش ماهی بیش از یک هزار و 500 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال دارند ضمن اینکه بخشی از ماهی تولید شده در کردستان و استان های هم جوار مصرف و مازاد آن به کشورهای مختلف صادر می شود.
وی یادآور شد: با توجه به کیفیت خوب ماهی های تولید شده در کردستان 10 درصد از میزان تولید استان به کشورهای روسیه، عراق و امارت متحد عربی صادر می شود.
وی با اشاره به برنامه های شیلات برای افزایش تولید ماهی سردآبی در کردستان افزود: تا پایان برنامه ششم توسعه تولید شیلات در استان باید به بیش از 18 هزار تن برسد.

**پرورش ماهی در قفس شناور
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان گفت: برای نخستین بار 2 طرح پرورش ماهی سردآبی در قفس شناور در سدهای غیر شرب این استان اجرا و به بهره برداری رسید.
میرزایی افزود: این طرح ها در سدهای زیویه کامیاران و گلبلاغ بیجار اجرا شده و سالیانه بیش از 150 تُن ماهی قزل آلای رنگین کمانی در این واحدها تولید می شود.
وی از جمله مزایای ویژه این روش آبزی پروری را سهولت در احداث و اجرا نسبت به سایر روش ها، هزینه سرمایه گذاری کمتر و تولید بیشتر در واحد سطح، بهره برداری بهینه از منابع آب های طبیعی و نیمه طبیعی و ایجاد اشتغال پایدار بصورت مستقیم و غیر مستقیم اعلام کرد.
میرزایی اظهار کرد: قفس های اجرای این طرح در سدهای کردستان که دارای موج بلند (مواج) نیستند با استفاده از تور و بشکه های خالی ساخته و روی آب شناور می شود.
وی یادآور شد: در این روش در 2 نوبت در ماه های مهر و بهمن بچه ماهی های 100 گرمی در قفس ها رها سازی می شود و برداشت ماهی نیز در 2 نوبت دی ماه و اوایل خرداد صورت می گیرد.
میرزایی محصور کردن ماهی در یک سطح کم و افزایش ضریب رشد روزانه، امکان توسعه بیشتر و قابلیت جابجایی در سطح دریاچه و کاهش هزینه جانبی تولید و پایین آوردن ضریب تبدیل غذایی را از دیگر مزایای اجرای این طرح اعلام کرد.
وی با اشاره با گسترش پرورش ماهی در قفس در سدهای کردستان گفت: 2 طرح دیگر در سدهای سورال و سنگ سیاه دهگلان نیز با همکاری شرکت آب منطقه ای این استان در دست اقدام است که با بهره برداری از آنها، ظرفیت این بخش به 300 تُن در سال افزایش می یابد.

**توسعه آیزیان در پایاب سدهای کردستان
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان گفت: هم اکنون سه طرح پرورش ماهی در پایاب سدهای سیازاخ دیواندره، آزاد سنندج و گاران کامیاران با ظرفیت 535 تُن در حال احداث است.
میرزایی افزود: استفاده از پایاب سدها می تواند دسترسی آسان و به سبب داشتن منابع آبی مطمئن بسیار مورد توجه سرمایه گذاران باشد و تمایل بیشتری به سرمایه گذاری در این بخش داشته باشند.
به گفته وی، توسعه پرورش آبزیان نیازمند همکاری شرکت آب منطقه ای و تخصیص آب برای این منظور بوده و صدور مجوز تخصیص آب منجر به تحول چشمگیری در زمینه تولید، تکثیر و پرورش ماهیان سردآبی شود.

**تولید 20 میلیون بچه ماهی سردآبی و تزئینی (آکواریومی)
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان گفت: سالیانه بیش از 20 میلیون قطعه بچه ماهی سردآبی و تزئینی (آکواریومی) در استان تولید می شود.
میرزایی تاکید کرد: هر سال بیش از 19 میلیون قطعه بچه ماهی سردآبی و یک میلیون قطعه ماهی تزئینی (آکواریومی) در مزارع پرورشی این استان تولید می شود.
وی افزود: نیاز سالیانه مجتمع ها و مزارع پرورش ماهی استان تنها پنج میلیون قطعه است و مازاد آن به استان های همجوار فرستاده می شود.
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان اضافه کرد: هم اکنون سه مرکز تکثیر بچه ماهی سردآبی در شهرستان های بانه، سروآباد و کامیاران فعال هستند.
میرزایی در خصوص تولید بچه ماهی گرمابی در استان نیز یادآور شد: بدلیل شرایط آب و هوایی کردستان امکان تولید بچه ماهی گرم آبی در استان وجود ندارد و این گونه بچه ماهی ها برای رشد و تکثیر به مدت چهار ماه نیاز به محیطی با دمای بیشتر از 25 درجه سانتی گراد دارند.
وی گفت: 2.5 میلیون بچه ماهی گرم آبی مورد نیاز برای رها سازی در منابع آبی کردستان، از مراکز پرورش ماهی در استان های شمالی خریداری می شود.
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان افزود: یکی دیگر از زمینه های اشتغال در بخش آبزیان تولید ماهی های زینتی در استان بود و سالیانه بیش از یک میلیون قطعه ماهی زینتی در کردستان تولید می شود.
میرزایی اظهار کرد: با توجه به نیاز آبی کم و امکان تولید در فضای کوچک این شیوه تولید، با استقبال خوب روبرو شده و گسترش زندگی آپارتمان نشینی بازار فروش را برای ماهی های زنیتی مهیا کرده است.
به گفته وی، هم اکنون پنج مرکز تولید ماهی های زینتی در شهرستان های سنندج، سقز، کامیاران، بیجار و قروه دایر شده و به ازای تولید هر 30 هزار قطعه ماهی زینتی یک شغل ایجاد می شود.

**بسته بندی و صادرات ماهی
مدیر امور شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی کردستان گفت: بسته بندی و فرآوری ماهی یکی دیگر از موارد مهم در تولید و فروش بخش شیلات است که می تواند در توسعه این صنعت بسیار مهم باشد.
میرزایی افزود: هم اکنون 2 واحد بسته بندی استاندارد ماهی در شهرستان های سنندج و دهگلان فعال هستند و سالیانه بیش از 200ت ُن ماهی را مطابق با استانداردهای بین المللی فرآوری کرده و به کشورهای مختلف از جمله روسیه، امارات متحده عربی و عراق صادر می کنند.
وی اضافه کرد: بخشی از ماهی های تولیدی استان نیز به صورت صید روز و از طریق بازارچه های مرزی استان به کشور عراق صادر می شود.
به گفته وی، توجه به صادرات آبزیان می تواند نقش مهمی در افزایش سودآوری این محصولات داشته باشد و مرغوبیت محصول تولید شده باعث می شود بازارهای جدید برای تولیدات استان فراهم شود.
به گزارش ایرنا، توجه به موضوع شیلات و افزایش تولید آبزیان علاوه بر اینکه می تواند باعث اشتغالزایی در کردستان شود برای این استان سودآوری ریالی و ارزی داشته باشد می تواند به صورت غیر مستقیم در سلامت خانواده ها نیز نقش داشته باشد.
حمل و نقل آبزیان از استان های دیگر به کردستان می تواند به افزایش قیمت تمام شده ماهی منجر شود و بسیاری از خانواده های کم درآمد جامعه نتوانند ماهی را در سبد غذایی خود بگنجانند.
همسایگی کشور عراق و فعالیت چند مرز رسمی، پایانه و بازارچه مرزی و نزدیکی به بازار مصرف در این کشور می تواند زمینه را برای صادرات بیشتر آبزیان و در نتیجه انگیزه تولید بیشتر در پرورش دهندگان آبزیان را در کردستان افزایش دهد

منبع : ایرنا