زیست شناسی و تولید كرم خوني

پشه ريزها يا پشه هاي غير گزنده يكي ازمهمترين گروه هاي منحصر به فرد در اكولوژي اكوسيستم هاي آبي را تشكيل مي دهند. لارو پشه ريزها از فراوانترين لاروها در مناطق كم عمق درياچه ها، استخرها و جويبارهايي هستند كه پوشش متراكمي از گياهان آبزي دارند در چنين مناطقي آنها شديدا بوسيله حشرات بزرگتر وماهيان صيد مي گردند به طوري كه بيشتر شيرونوميده هاي بالغ واقعا ممكن است متعلق به مناطق عميق‌تر باشند.

شيرونوميده هاي نابالغ آبزي بوسيله بسياري از پرندگان آبزي و ساحلي و ماهي ها مخصوصا آنهايي كه كف زي خوارهستند موردتغذيه قرار مي گيرند و با توجه به اهميت لارو ، شفيره و حتي بالغين در تغذيه ماهي ها مي توان آنها را در رژيم غذايي ماهيان استفاده نمود.

طبقه بندي :

Annelida : شاخه
Insecta: رده
Diptera : راسته
Chironomidae: خانواده
Chironomus: جنس

مرفولوژي:

-آنتن هاي حساسي در سر دارند كه در نرها اين آنتن ها بزرگتر از ماده است.
-بدن بند بند است و 11 بند تشكيل شده، 3 بند در سينه و 8بند در شكم.
- پاهاي دراز و طويل دارند.
- در ناحيه مخرج يك زوايد پا مانند وجود دارد كه مخرج داخل اين زوائد است.
- هميشه نرها بزرگتر از ماده ها هستند.
- حركت اين كرم ها به صورت s مانند است و هنگام جابه جايي شكل s به خود گرفته و پرتاب مي شوند.
- رنگ قرمز پررنگ دارند.
- طول كرم در اندازه هاي مختلفي است از mm 1-2 وجود دارند تا mm 20-25.

بيولوژي:

شير و نو ميده ها در واقع كرم نيستند در يك دوره از زندگي كه به صورت جنين و لارو در آب هستند به صورت كرم و درهنگام بلوغ به صورت حشره مي باشند كه در خشكي به سر مي برند كه به آنها Dipter يا دو بال مي گويند. اين حشره بسيار جالب است و شايد جزء مهمترين حشرات از نظر بال زدن است، در هر دقيقه 2000دفعه بال مي زند. عمر مفيد اين حشره بيش از 4-5 روز نيست. . نام ديگران Blood worm يا همان كرم خوني است كه اين نام به خاطر رنگ آن است كه به علت وجود هموگلوبين موجود در خونشان مي باشد كه ادامه فعاليت تغذيه اي شيرنوميدها را تحت شرايط نسبتا بي هواي ميسر مي سازد هموگلوبين مي تواند در انتقال اكسيژن در مواقعي كه غلظت اكسيژن خيلي پايين است نقش مهمي را ايفا كند و تبادلات تنفسي به اين ترتيب ادامه پيدا مي كند .
شيرونوميدها جزء موجودات پلي ساپروب محسوب مي شوند يعني موجودي است كه در محيط هاي داراي مواد آلي زياد زندگي و رشد مي كند، اما در رابطه با طرز زندگي آنها مي توان گفت: گونه هايي كه در آب هاي گرم به سر مي برند ممكن است در طول سال چندين نسل توليد كنند، در حاليكه اعضاي همين گونه ها كه در كف درياچه هاي داراي آب سرد زيست مي كنند ممكن است براي خروج از تخم به يك سال وقت نياز داشته باشند.

تكثير و پرورش:

در اين قسمت ابتدا در رابطه با چرخه زندگي اين موجودات توضيحاتي ارائه مي شود:
چرخه زندگي كرم هاي خوني 4مرحله دارد:
1- تخم
2- نوزاد
3- شفيره يا بادامچه يا pupa
4-حشره بالغ
حشرات بالغ 4 تا 5 روز بيشتر عمر ندارند و تخم ريزي را كه انجام مي دهند به صورت توده تخم است، در داخل يك توده تخم 50-700 عدد تخم وجود دارد و گاهي بعضي از اين كيسه هاي تخمي تا 1500 عدد هم تخم دارد. چرخه رشد و نمو جنيني را در آب طي مي كنند يعني عملا تخم ريزي در آب است. نوزاد تا به مرحله شفيره برسد حدودا 4 بار پوست مي اندازد، عمر شفيره حدود 2 روز است كه به درجه حرارت آب بستگي دارد بعد از 2 روز يا زودتر يا ديرتر به سطح آب آمده باز مي شود و حشره از آن خارج مي شود و پرواز مي كند، حشرات بالغ طولشان معمولا 5mm است و گاهي تا 10mm هم مي رسد. پرورش آن نسبتا آسان است از سيني هاي به عمق 3cm استفاده مي شود. از مواد آلي استخرها، بستر رودخانه ها، درياچه ها و ... استفاده مي كنند. گل و لاي بستر را گرفته و اول صاف كرده و آشغال هاي آن را الك مي كنند و تا حد امكان آب اضافي را ميگيرند ، بعد در داخل فر مي گذارند. در دماي 55-60 به مدت 2 ساعت تا مواد پاتوژن از بين برود و از آن يك تركيب خامه مانند بوجود مي آيد. سيني ها بر روي هم بافاصله 1-2cm قرار مي گيرند. سيني ها ئر هر سايزي ميتواند باشد معمولا 0.2-0.3m3 وسعت دارد.
از گل درست شده در حدود 1-1.5 cm در هر يك از سيني ها ريخته سپس كيسه هاي تخمي را به اين محيط معرفي مي كنيم. اندازه كيسه هاي تخمي ميكروسكوپي است ولي چون ژلاتيني است و جذب آب مي كنند بزرگتر ديده مي شود در داخل اين سيني ها سعي مي شود در داخل هر سيني 100-150 عدد كيسه تخمي ريخته شود. دماي مناسب 18-20c و مقدار اكسيژن لازم 7-8ppt با ph=7 مي باشد. حدود 12-14 روز بعد از ريختن كيسه هاي تخمي امكان برداشت وجود دارد و بايد موقعي برداشت كرد كه به صورت شفيره يا بادامچه در نيامده باشد براي تغذيه از مخمر استفاده مي‌كنيم به اين صورت كه مخمر به صورت خشك در سطح لجن مي ريزيم و به ازاي هر1000 عدد تخم 3gr غذاي روزانه كافي است.

تغذيه:

1- از چه موجوداتي تغذيه مي كنند؟
- بعضي گياهخوارند به طور مثال ذرات جلبكها را فيلتر مي كنند.
- بعضي پوده خوارند كه از بقاياي مواد پوسيده تغذيه مي كنند.
- بعضي شكارچي (گوشتخوار) كه از ساير لاروها تغذيه مي كنند.
2- مورد تغذيه چه موجوداتي واقع مي شوند؟
- بسياري از بي مهرگان آبزي
- پرندگان
- ماهي ها
كه در ماهي ها بسياري از ماهي هاي آكواريومي به خصوص سيچليده ها به خوردن اينها خيلي اهميت مي دهند.
بعضي ماهي هاي بزرگ پرورشي مثل كپور هم از كرم خوني تغذيه مي كنند، استخرهاي پرورش كپور چيني راوقتي تخليه مي كنند در بستر استخر گودال هايي وجود دارد كه نتيجه تغذيه كپور است كه مقداري از گل و لاي بستر را گرفته و كرم خوني را خورده و گل و لاي را بيرون مي دهند.
- قزل آلا و ماهيان خاوياري خيلي تمايل و علاقه به خوردن آنها دارند و باعث رشد زياد اين ماهي ها مي شود.

ارزش غذايي :

ارزش غذايي بسيار بالايي دارند.
در هر 100gr از اين كرم ها 29.68mg كلسيم، 0.171mg فسفر و 7.063 mg آهن وجود دارد.

زيستگاه:

شيرو نوميدها در اكثر انواع مخازن آب شناسايي شده اند كه استخرهاي صخره اي درون جزر و مدي و آب سنگ هاي مرجاني را شامل مي شود.
- در نهرها ، رودخانه ها، درياچه ها و آبگيرها.
- لاروها در صخره، سنگ ريزه، رسوبات نرم تر، شن و ماسه و گل و لاي شناسايي و ديده شده اند.

روش جداسازي:

- براي جمع آوري لاروها: 1- به منظور جداسازي لجن حاوي لارو را با توري فلزي با چشمه 0.7-0.8mm فيلتر مي نمايند، بدين ترتيب لجن از فيلتر عبور كرده و لاروها روي توري باقي مي مانند.
2-براي جمع آوري آنها مي توان از نور هم استفاده كرد زيرا نوزاد نسبت به نور گرايش مثبت دارد در حاليكه بالغ ها نسبت به نور گرايش منفي دارند.
- براي جمع آوري بالغين: شفيره كمي قبل از اين كه حشره كامل بشود به سطح آب مي آيند به اين ترتيب با قرار دادن توري هاي مخروطي شناور در سطح آب بالغيني را به همراه پوسته هاي شفيره ايشان ظاهر مي گردند را مي توان صيد نمود.

جمع بندي :

- بهترين راه براي افزايش جمعيت شير و نوميد در مخازن آبي ايجاد شرايط مطلوب براي جذب و تجمع پشه بالغ است كه در كارگاه هاي پرورش ماهي از طريق كاشت درخت در اطراف استخرها براي نشستن پشه ها و قرار دادن گياهان خشك بر روي آب براي جذب پشه مي باشد.بيشترين نوعي از كرم خوني كه كاربرد دارد و ارزش غذايي بالايي دارد chironomus tentans است.
- بهترين شرايط براي پرورش :
حرارت 18-20c البته دماي 0-35c را هم تحمل مي كنند.
مقدار اكسيژن 7-8ppt و ph=7
- در مرحله لاروي غذايي مناسبي براي ماهيان مي باشند.
- علت علاقه زياد ماهيان به خوردن آنها اين است كه ترشحات سطح بدنشان بوي مطلوب و مواد جذب دارند و ماهي جذب شده و آن ها را مي خورد.
- از حشره بالغ يا كامل كه گران است مي توان به عنوان مكمل استفاده كرد كه در ماهيان قزل آلا با خوردن آن خوش آب و رنگ مي شوند كه به علت وجود رنگدانه هاي موجود در حشره است.

نغمه نظری - کارشناس ارشد شیلات http://www.farmna.ir/Pages/Printable-News-1133.html