تیلاپیا

ﺗﺎرﯾﺦ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﺼﺎدف اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت ﺑﺴﯿﺎر ﮐﮫ ﺷﺎﯾﺪ ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ اﯾﻦ ﺗﺤﻮﻻت رﺷﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ و ﻧﺎﺑﻮدی ﻋﺮﺻﮫ ھﺎی طﺒﯿﻌﯽ و ﺑﺤﺚ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻏﺬا ﺑﺮای دوﻟﺖ ھﺎ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺑﺮاورد ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﮭﺎن ﺗﺎ ﺳﺎل 2050 ﺑﮫ 9 ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻧﻔﺮ ﺧﻮاھﺪ رﺳﯿﺪ ﮐﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ را ﻧﯿﺰ آﺳﯿﺎ ﺧﻮاھﺪ داﺷﺖ. ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻣﯿﺒﺎﯾﺴﺖ دوﻟﺘﮭﺎ از ھﻢ اﮐﻨﻮن 70% اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﺬا را در دﺳﺘﻮر ﮐﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار دھﻨﺪ. درﯾﺎ ھﺎ از ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻏﺬا ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﺸﺪﻧﺪ اﻣﺎ آﻣﺎرھﺎی اراﯾﮫ ﺷﺪه ﺑﻮﯾﮋه در ﮔﺰارش 2014و2015 ﻓﺮﺻﺖ ھﺎ و ﭼﺎﻟﺸﮭﺎ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﮫ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﯿﺎن ﻣﯿﺪارد ﮐﮫ ﺻﯿﺪ در ﺟﮭﺎن روﺑﮫ اﻓﺖ ﺑﻮده و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ آﺑﺰی ﭘﺮوری در ﺣﺎل رﺷﺪ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ. ھﺎﻟﻮرت در 2003 ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮد ﮐﮫ آﺑﺰی ﭘﺮوری ﺳﺮﯾﻌﺘﺮﯾﻦ ﺳﯿﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﺬا ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ. داﻧﺸﻤﻨﺪان ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﮐﮫ ﺗﺎ ﺳﺎل 2048 ﺗﻨﻮع زﯾﺴﺘﯽ در درﯾﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺗﺎ ﺳﺎل 2050 ﺻﯿﺪ در دﻧﯿﺎ ﺗﻮﺟﯿﮫ اﻗﺘﺼﺎدی ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ. ھﺮﭼﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺗﺎﺳﻒ ھﻤﯿﻨﮏ اﯾﻦ ﻧﺎﻗﻮس در ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﻨﺎطﻖ ﮐﺸﻮر ﺧﻮد ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ﻧﻮاﺧﺘﮫ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺎھﯽ ﻏﺬای اﺻﻠﯽ ﯾﮏ ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﻧﻔﺮ از ﻣﺮدم دﻧﯿﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﺸﻮد در اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺷﺎﯾﺪ ھﯿﭻ آﺑﺰی ﭘﺮوری در ﺟﮭﺎن ﺑﺎ رﺷﺪ 6 ﺗﺎ 12.2 درﺻﺪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎھﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ. ﺳﺎل 2014 ﻓﺎﺋﻮ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را در ﺟﮭﺎن ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮﯾﻦ آﺑﺰی ﭘﺮوری ﺟﮭﺎن ﻧﺎﻣﯿﺪ ھﻢ اﮐﻨﻮن ﺑﯿﺶ از 135 ﮐﺸﻮر ﺟﮭﺎن در 5 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺎھﯽ رﺳﻤﺎ ﺷﺮﮐﺖ دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﮫ اﯾﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ ﭼﮫ دﻟﯿﻠﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﺻﯿﮫ ﺳﺎزﻣﺎن ھﺎی ﺟﮭﺎﻧﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل وﺟﻮد دارد؟

ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ( ( Tilapia ﯾﮏ ﻟﻐﺖ آﻓﺮﯾﻘﺎﯾﯽ ( ( Thiape ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﮫ از زﺑﺎن Bechuana ﺑﮫ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﺎھﯽ اﺳﺖ . اﯾﻦ آﺑﺰی از اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﯽ در ﻋﻠﻮم اﻣﺮوز ﻣﻄﺮح اﺳﺖ آﺛﺎر ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف اﯾﻦ ﻣﺎھﯽ در ﻧﻘﺎﺷﯽ ھﺎی ﻣﺼﺮ ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ ﺑﯿﺶ از 3000 ﺳﺎل و ﺣﺘﯽ آﺛﺎری از ﻋﺼﺮ ﺣﺠﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﮫ 5000 ﺳﺎل ﭘﯿﺶ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه. در ﺗﺤﻘﯿﻖ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ھﺎ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﻮﻣﯽ آﻓﺮﯾﻘﺎ ﺟﻨﻮب و ﻣﺮﮐﺰﻗﺎره آﻣﺮﯾﮑﺎ،ﻣﺎداﮔﺎﺳﮑﺎر،ﺟﻨﻮب ھﻨﺪ، ﺳﺮﯾﻼﻧﮑﺎ ﺧﺎور ﻣﯿﺎﻧﮫ اراﺿﯽ ﻣﻮرد اﺷﻐﺎل رژﯾﻢ ﺻﮭﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ اردن و ﺣﺘﯽ ﺑﺎ ﮐﺸﻒ ﮔﻮﻧﮫ Iranocichla hourmuzensis ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮﻓﺴﻮر ﮐﺪ 1982 ﮐﺸﻮر ﺟﻤﮭﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻧﯿﺰ ﺟﺰﻣﻨﺎطﻖ ﺑﻮﻣﯽ ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺰرگ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﺸﻮد. رژﯾﻢ ﺻﮭﯿﻮﻧﯿﺴﺘﯽ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺎﻣﮕﺬاری Saint Peter’s Fish ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺎھﯽ ﻣﻘﺪس ﺑﮫ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎی ﺗﻮﻟﯿﺪی در ﻣﺰرﻋﮫ ﺧﻮد ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﺒﻠﯿﻐﺎﺗﯽ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ای ﺑﺮای ﻓﺮوش ھﺮﭼﮫ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﺤﺼﻮل در ﮐﺸﻮر ھﺎی اروﭘﺎ ی و اﻣﺮﯾﮑﺎی ﺑﻨﯿﺎد ﻧﮭﺎد. ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ زﯾﺎدی در زﻣﯿﻨﮫ رده ﺑﻨﺪی ﺧﺎﻧﻮاده ﺑﺰرگ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ھﺎ ﮐﺎر ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﺳﯿﭽﻠﯿﺪ Cichlideaﮔﻔﺘﮫ ﻣﯿﺸﻮﻧﺪ. اﺷﻤﯿﻮر و ﻓﻮﻧﮓ در ﺳﺎل 2011 ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﮫ اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ 1606 ﮔﻮﻧﮫ و 221 ﺟﻨﺲ ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ. ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﺎی وﺳﯿﻌﯽ ﮐﮫ ﻧﻮﻋﺎ در آب ﺷﯿﺮﯾﻦ ﺗﺎ ﻟﺐ ﺷﻮر و ﺣﺘﯽ ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﺎی ﺑﺎ ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻮری ﺑﺎﻻ وﺟﻮد دارﻧﺪ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ ھﺎ دارای ﺗﻨﻮع وﺳﯿﻌﯽ از ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ھﺎی زﯾﺴﺘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﯿﺎر ﻣﺤﺪودی از آﻧﺎن ﺟﻨﺒﮫ اﻗﺘﺼﺎدی دارﻧﺪ.ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ ﺑﺮﺧﯽ در اﯾﺮان اﯾﻦ ﺗﻨﻮع ﻋﻈﯿﻢ ﺣﯿﺎت را در ﻏﺎﻟﺐ ﯾﮏ ﮔﻮﻧﮫ ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﮐﮫ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ.

اﻣﺮوزه ھﻤﮫ ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﺗﺠﺎري ﻣﮭﻢ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ در ﺑﯿﺮون از اﻓﺮﯾﻘﺎ و ﺑﮫ ﺟﻨﺲ Oreochromis ﺗﻌﻠﻖ دارﻧﺪ. ﺑﯿﺶ از %90 از ﻛﻞ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي ﭘﺮورش ﯾﺎﻓﺘﮫ ﺗﺠﺎري ﺑﯿﺮون از اﻓﺮﯾﻘﺎ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي ﻧﯿﻞ O.niloticus ھﺴﺘﻨﺪ. ﺷﻠﺘﻮن در 2002 اراﯾﮫ ﮐﺮد 98% ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺟﮭﺎن در ﺧﺎرج از ﻣﻨﻄﻘﮫ ﺑﻮﻣﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯿﺸﻮد.ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي آﺑﻲO.aureus، ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي ﻣﻮزاﻣﺒﯿﻚ O.mossambicus (اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﮫ وﻓﻮر ﺟﺰء ﻣﺎھﯿﺎن زﯾﻨﺘﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﮐﺸﻮر ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش ﻣﯿﺸﻮد!) و ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي زﻧﺰﯾﺒﺎر O.uralepis hornorum ﺟﮭﺖ ﭘﺮورش ﺑﺪﻟﯿﻞ اﻗﺘﺼﺎدی از اھﻤﯿﺖ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﻞ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﻣﻘﺎوم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﮫ اﻓﺰاﯾﺶ ﺷﺪﯾﺪ ﺷﻮري ـ ﻛﮫ در دﺳﺘﺮسﺗﺮﯾﻦ ﺻﻔﺖ ﻣﻮروﺛﻲ اﯾﻦ ﮔﻮﻧﮫ اﺳﺖ ـ ﺷﺎﻣﻞ O. hornorum و O.spipurus ﯾﺎ ﻣﻘﺎوم ﺑﮫ ﺗﻐﯿﯿﺮات دﻣﺎ ﺷﺎﻣﻞ O. mossambicus ﺑﮫ ﺧﺎطﺮ رﺷﺪ ﻛﻢ ﭘﺮورش وﺳﯿﻌﻲ در دﻧﯿﺎ ﭘﯿﺪا ﻧﻜﺮدهاﻧﺪ

ھﻤﺎﻧﻄﻮری ﮐﮫ اﻟﺴﯿﺪ در ﻣﺼﺮ 2006 رﯾﺎض 2008 و ﮐﻤﺎل 2005 ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻣﯿﺰان اﭘﺘﯿﻤﻮم ﺷﻮری ﺟﮭﺖ ﻧﯿﻞ 5 ﺗﺎ 15 ﻣﻮزاﻣﺒﯿﮏ 17.5 اورﺋﻮس 10 ﺗﺎ 15 اﺳﭙﯿﻠﻮروس 3 ﺗﺎ 8 ﮔﺎﻟﯿﻠﻮس 19 ھﯿﺒﺮﯾﺪ ﻗﺮﻣﺰ (ﻧﯿﻞ و ﻣﻮزاﻣﺒﯿﮏ) 15 و ﻗﺮﻣﺰ ﻓﻠﻮرﯾﺪا 17.8 ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭼﻨﺎﻧﭽﮫ اداﭘﺘﺎﺳﯿﻮن ﺑﮫ ﺗﺪرﯾﺞ اﻧﺠﺎم ﮔﯿﺮد در ﺧﺼﻮص ﻧﯿﻞ ﺗﺎ 36 در ﻣﻮرد ﻣﻮزاﻣﺒﯿﮑﻮس 120 و در ﻣﻮرد اورﺋﻮس ppt 54 و در ﻣﻮرد ھﯿﺒﺮﯾﺪھﺎ 35 ﺗﺎ 36 را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ اﻣﺎ در ﺟﻤﯿﻊ ﻣﻮارد رﺷﺪ ﻣﺤﺪود دﯾﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺎ اﯾﻦ وﺟﻮد ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي ﻣﻮزاﻣﺒﯿﻚ و ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﯿﻼﭘﯿﺎھﺎي ﻣﺸﺘﻖ ﺷﺪه ﻣﻮزاﻣﺒﯿﻚ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺮاي ﭘﺮورش در آب ﺷﻮر ﺗﺮﺟﯿﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﻊ ذاﻟﮏ ھﻤﺎﻧﻄﻮری ﮐﮫ ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ اﻋﻼم ﮐﺮدﻧﺪ در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎي ﻧﯿﻞ داراي ﻛﻤﺘﺮﯾﻦ ﻗﺪرت ﺗﺤﻤﻞ ﺷﻮري در ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﮫھﺎي ﻣﮭﻢ ﺗﺠﺎري اﺳﺖ.

در ﺧﺼﻮص دﻣﺎی ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﻮﻧﮫ ھﺎی ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﻮع زﯾﺎدی ﺑﮫ ﭼﺸﻢ ﻣﯿﺨﻮرد ﺑﻄﻮرﯾﮑﮫ در ﻣﻮرد ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻧﯿﻞ دﻣﺎی 27 ﺗﺎ 32 ﺑﺮای ﻣﻮزاﻣﺒﯿﮏ 28 ﺗﺎ 30 ﺑﺮای زﯾﻠﯽ 28 ﺗﺎ 31و ﻗﺮﻣﺰ ﻓﻠﻮرﯾﺪاﯾﯽ 27 ﺗﺎ 32 درﺟﮫ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﻧﻤﻮﻧﮫ ھﺎ ﻋﻤﻮﻣﮫ ﺗﺤﻤﻞ آب ﺳﺮد را ﻧﺪاﺷﺘﮫ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﮋاد ﺧﻮد ﮔﻮﻧﮫ ﻧﯿﻞ دﻣﺎی 7 ﺗﺎ 14 درﺟﮫ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﮔﻮﻧﮫ اورﺋﻮس 6 ﺗﺎ 8 ﮔﻮﻧﮫ ﻣﻮزاﻣﺒﯿﮏ 8 ﺗﺎ 9 ﮔﻮﻧﮫ ﮔﻮﻧﮫ زﯾﻠﯽ 6.5 و ھﯿﺒﺮﯾﺪ ﻗﺮﻣﺰ در دﻣﺎی 10 ﺗﺎ 11 درﺟﮫ ﺳﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد ﺗﻠﻒ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ

ﺑﺤﺚ ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری از ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ در دﻧﯿﺎ ﺑﻮﯾﮋه در آﺳﯿﺎ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﯽ از 1955 ﺑﺎ ﮔﻮﻧﮫ ﻣﻮزاﻣﺒﯿﮏ آﻏﺎز ﺷﺪ اﻣﺎ ﺗﻮﻓﯿﻖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ﺑﺪﺳﺖ ﻧﯿﺎﻣﺪ اوج اﯾﻦ ﺑﺤﺚ از 1985 ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﮫ ﺳﯿﺴﺘﻢ ھﺎی ﭘﺮورش ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺖ ﺑﻄﻮرﯾﮑﮫ داﻧﺸﻤﻨﺪان ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﺮغ آﺑﺰی ﭘﺮوری وﯾﺎ Aquatic chicken ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ. ﭼﺮا ﮐﮫ ﻗﺎﺑﻠﯿﺖ ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری اﯾﻦ ﻣﺎھﯽ از ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ارزان و ﺗﻮﻟﯿﺪ در طﯿﻒ وﺳﯿﻊ ﺳﯿﺴﺘﻢ ھﺎ از دﻻﯾﻞ اﻋﻄﺎی اﯾﻦ واﻗﻌﯿﺖ ﺑﮫ اﯾﻦ آﺑﺰی ﻣﮭﻢ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﮕﺮدد.

ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ذﮐﺮ ﺷﺪه در ﻓﻮق ﻣﻮاردی وﺟﻮد دارد ﮐﮫ اﺷﺘﯿﺎق ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺟﮭﺎﻧﯽ را ﺑﮫ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻧﻤﻮدن ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری از اﯾﻦ ﻣﺎھﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را در ﺟﮭﺎن ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﮫ ارﻣﻐﺎن داﺷﺘﮫ اﺳﺖ ﯾﮑﯽ از ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ اﻣﺮوزه ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ ﺑﺮای ﺳﻮپ ﺑﺎل ﮐﻮﺳﮫ ﺷﺪه و از ﮐﺸﺘﺎر ﺑﯽ رﺣﻤﺎﻧﮫ ﮔﺴﺘﺮده ای اﯾﻦ آﺑﺰﯾﺎن ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮده اﺳﺖ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﮐﺸﺘﺎر وﺳﯿﻊ ﺗﻦ ﻣﺎھﯿﺎن ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻨﯽ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ در ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرھﮭﺎ و ﺳﺎزﻣﺎﻧﮭﺎی ﻣﺮدم ﻧﮭﺎد ﺑﺎ ﺷﻌﺎر”Save the Tuna eat Tilapia” اﻣﺮوز ﺑﺸﺪت ﻣﻄﺮح اﺳﺖ . ﺑﺤﺚ ﮐﺎھﺶ درﺻﺪ ﻣﺼﺮف ﭘﻮدر ﻣﺎھﯽ و ﮐﻨﺘﺮل ﮔﯿﺎھﺎن آﺑﺰی ﻣﺰاﺣﻢ و ﮐﻨﺘﺮل ﺟﻤﻌﯿﺖ ﭘﻼﻧﮑﺘﻮﻧﮭﺎ ﺣﺎﺻﻞ از اﻓﺰاﯾﺶ BOD ﻣﻨﺘﺞ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﺑﺸﺮ اﻣﺮوزی از دﯾﮕﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺗﻘﺎﺿﯽ ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﮕﺮدد. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﺎھﯽ را ﻣﯿﺘﻮان ﺑﮫ راﺣﺘﯽ در زﻧﺪﮔﯽ روﺳﺘﺎﯾﯽ وارد ﻧﻤﻮد. ﺳﺎزﮔﺎری اﯾﻦ ﻣﺎھﯽ ﺑﺎ ﺳﯿﺴﺘﻤﮭﺎی دﯾﮕﺮ ﮐﺸﺎورزی و ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺿﻤﻨﯽ وﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺤﻠﯽ ﺑﺤﺚ ﻣﮭﻤﯽ در ﺗﻮﺳﻌﮫ روﺳﺘﺎﯾﯽ اﺳﺖ. ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﺸﻮرھﺎ اﻣﺮوزه از اﯾﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺟﮭﺖ ارﺗﻘﺎ ﺟﻮاﻣﻊ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ.

ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ اﻣﺮوزه ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﺑﺮ آﻣﺎر اﻋﻼم ﺷﺪه ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر ﺟﮭﺎﻧﯽ ﻧﻘﺪ ﮐﺮده و اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﮐﮫ اﺳﺎﺳﺎ ﺑﺴﯿﺎری از اﯾﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﻣﺼﺮف ﺧﺎﻧﮕﯽ در آﻣﺎر رﺳﻤﯽ ذﮐﺮ ﻧﻤﯿﮕﺮدد. اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﮑﻨﯿﮏ ھﺎی ﮐﻢ ھﺰﯾﻨﮫ در ﺗﻮﻟﯿﺪ و ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﮔﺬاری ﻣﺤﺪود و ﮐﺎھﺶ رﯾﺴﮏ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﮔﺬاری و ﻧﯿﺎز ﮐﺎری ﮐﻢ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را ﺑﮫ ﯾﮏ ﮔﺰﯾﻨﮫ ﺑﺸﺪت اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻄﺮح ﮐﺮده. ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ آﺑﺰی را ﺳﻮد آورﺗﺮﯾﻦ آﺑﺰی ﭘﺮوری ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯿﮑﻨﻨﺪ.ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﮫ ﺟﺎﯾﮕﺎه دوﻣﯽ ﻣﺎھﯿﺎن ﭘﺮورﺷﯽ ﺟﮭﺎن رﺳﯿﺪه و ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﺴﯿﺎری از ﻣﺤﻘﻘﯿﻦ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل آﯾﻨﺪه رﺗﺒﮫ ﻧﺨﺴﺖ را در ﮐﻞ ﺟﮭﺎن ﺑﮫ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﺧﻮاھﺪ داد.

ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪه آﻣﺎرھﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﺑﮫ ﭼﮫ دﻟﯿﻞ 1.7 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﻓﺮوش ﺟﮭﺎﻧﯽ اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل در ﺳﺎل 2000 ﻣﯿﻼدی طﯽ ده ﺳﺎل ﺑﮫ 5 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﮫ اﺳﺖ.ﺑﺤﺚ دﯾﮕﺮ در ھﻤﯿﻦ زﻣﯿﻨﮫ رﺷﺪ ﺑﺎﻻی اﯾﻦ آﺑﺰی اﺳﺖ ﮐﮫ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﮭﺮه ﺑﺮداری از ﺣﺪاﻗﻞ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺑﺎ ﺣﺪود%96 رژﯾﻢ ﮔﯿﺎھﯽ و 4% ﭘﻮدر ﻣﺎھﯽ طﯽ 5 ﺗﺎ 6 ﻣﺎه ﺑﮫ وزن ﺑﺎزار رﺳﯿﺪ. از اﯾﻦ ﺣﯿﺚ در ﯾﮏ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺴﺮﻋﺖ ﻣﻮﺟﺐ ﺑﮭﺒﻮد و ﺗﻌﺎﻟﯽ اﻗﺘﺼﺎد ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﮔﺬاری اوﻟﯿﮫ در ﻣﺪل ھﺎی اﻗﺘﺼﺎدی ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد. ﺑﺤﺚ دﯾﮕﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ھﺎی زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ اﯾﻦ آﺑﺰی اﺳﺖ. اﯾﻦ اﻣﺮ اﯾﻦ اﻣﮑﺎن را ﺑﺮای ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻓﺮاھﻢ ﻣﯿﺎورد ﮐﮫ ﺑﺎ آب ﮐﻢ و ﻣﯿﺰان ﭘﺴﺎب ﺣﺪاﻗﻞ در ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﺮاﮐﻢ را و ﺑﮭﺮه ﻻزم ﺟﮭﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﮫ ﮔﺬار ﻓﺮاھﻢ ﮔﺮدد.

ﻋﻠﯿﮭﺬا واﺿﺢ اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦآّﺑﺰی ﺗﺤﻤﻞ ظﺮﻓﯿﺖ ھﺎی ﭘﺎﯾﯿﻦ اﮐﻮﻟﻮژی را دارا اﺳﺖ. از اﯾﻦ روﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ اﻓﺰاﯾﺶ آﻻﯾﻨﺪﮔﯽ در اﮐﻮﺳﯿﺴﺘﻢ ھﺎی آﺑﯽ ھﻤﭽﻮن آن ﭼﮫ ﮐﮫ در ﺧﻮزﺳﺘﺎن اﯾﺮان ﺑﺪﻟﯿﻞ ﻧﺎرﺳﺎﯾﯽ درﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻧﺎﮐﺎراﯾﯽ دﺳﺘﮕﺎھﮭﺎی ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻮﺟﺐ ﮐﺎھﺶ اﻧﻮع آﺑﺰﯾﺎن اﻗﺘﺼﺎدی در ﻣﺤﯿﻂ طﺒﯿﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻣﺎ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﻣﮑﺎن زﯾﺴﺖ را ﺑﮫ ﻧﻤﻮﻧﮫ دﯾﮕﺮ راه ﯾﺎﻓﺘﮫ از آﺑﮭﺎی ﻣﺸﺘﺮک را ﻣﺴﺪود ﻧﮑﺮده و اﻣﺮوزه ﺷﺎھﺪ ﺷﯿﻮع ﻣﻌﻠﻮﻟﯽ ﺑﮫ ﻧﺎم ﮔﻮﻧﮫ ﻏﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ زﯾﻠﯽ از اﯾﻦ ﺧﺎﻧﻮاده در 40 درﺻﺪ ﻣﻨﺎﺑﻊ آب ﺳﻄﺤﯽ ﮐﺸﻮرﺷﺪﯾﻢ. ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﮫ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﮫ ﻣﻮﺳﺴﮫ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﻋﻠﻮم ﺷﯿﻼﺗﯽ ﮐﺸﻮر ﺑﺎرھﺎ ھﺸﺪار داد وﻟﯽ ھﯿﭽﮕﻮﻧﮫ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﺛﺮی داده ﻧﺸﺪ. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﺳﮭﻞ اﻧﮕﺎری ﺳﺎزﻣﺎن ھﺎی ﻣﺴﺌﻮل ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﮫ ﻏﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎدی در اﯾﻦ ﺧﻄﮫ ﺷﺪ. در ﺑﺤﺚ ﭼﮭﺎرﭼﻮب ﺗﻐﺬﯾﮫ ﺑﺸﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت اﺧﯿﺮ ﻧﺸﺎن داده ﮐﮫ ﮔﻮﻧﮫ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎی ﻧﯿﻞ (Oreochromis niloticus) ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﮭﻤﯽ ﮐﮫ در ﺗﺄﻣﯿﻦ ﭘﺮوﺗﺌﯿﻦ ﺣﯿﻮاﻧﯽ و ﭼﺮﺑﯽ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز اﻧﺴﺎن دارد، ﺳﺮﺷﺎر از ﻓﺴﻔﺮ ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ ﺳﻠﻨﯿﻮم ﻧﯿﺎﺳﯿﻦ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ B12 و ﻣﻨﺒﻌﯽ ﻏﻨﯽ از ﮐﺎرﺗﻨﻮﺋﯿﺪھﺎ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﻣﮭﻤﯽ ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﺛﺮ آﻧﺘﯽ اﮐﺴﯿﺪان داﺷﺘﮫ و ﻧﻘﺶ ﺣﻔﺎظﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮطﺎن و اﻓﺰاﯾﺶ ﭘﺎﺳﺦ اﯾﻤﻨﯽ را دارد. ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﺮای ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی از ﺑﯿﻤﺎری ھﺎی ﻗﻠﺒﯽ و ﻋﺮوﻗﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﻣﯿﺰان ω3 و ω6 ﺑﺎ ﺗﻮﺟﮫ ﺑﮫ اطﻼﻋﺎت Nutration dayta ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻐﺬﯾﮫ اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ.

در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﻠﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻏﺬا و اﺷﺘﻐﺎل از ﺳﯿﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﮐﻼن ﮐﺸﻮر ﺑﻮده و اﯾﺠﺎد اﺷﺘﻐﺎل ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻧﯿﺴﺖ، ﺑﻠﮑﻪ رﺳﺎﻟﺖ، ﻣﺄﻣﻮرﯾﺖ و ﺿﺮورت اﺳﺖ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ، ﻓﻨﺎوري ﻫﺎي ﻧﻮﯾﻦ و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﯾﻦ ﺻﻨﻌﺖ ﺷﯿﻼﺗﯽ در ﺟﻬﺎن و اﻣﮑﺎن ﺗﻮﻟﯿﺪ ﭘﺮوﺗﯿﯿﻦ ﺑﺎ روش ﻫﺎ روزآﻣﺪ ﻃﺮاﺣﯽ و اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮ ﮔﺰارﺷﺎت ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻓﺎﺋﻮ، ﭘﺮورش ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ در ﺟﻬﺎن ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮﯾﻦ آﺑﺰي ﭘﺮوري ﺑﺎ ﻣﯿﻠﯿﺎردﻫﺎ دﻻر ﮔﺮدش اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ. ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﺳﺘﻌﺪاد ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻠﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت و ﮔﺰارش ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﯾﮑﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ وارد ﮐﻨﻨﺪه ﻫﺎي اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎ رﺷﺪ واردات ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﺑﯿﺶ از 171% ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در ﮔﺰارش ﻓﺎﺋﻮ، 2014 آﻣﺪه اﺳﺖ : اﯾﺮان ﺑﺎزار ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﻓﯿﻠﻪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﭼﯿﻨﯽ اﺳﺖ. اﯾﺮان ﭘﺘﺎﻧﺴﯿﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را دارد اﻣﺎ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي از اﻣﮑﺎﻧﺎت و ﻧﯿﺮوي اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮده در ﺣﻮزه ﮐﺸﺎورزي و ﺷﯿﻼت از اﺷﺘﻐﺎل ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اي ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ.ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﮔﺰارش ﻓﺎﺋﻮ در ﺳﺎل 1393 ﻣﯿﺰان 9 ﻫﺰار ﺗﻦ ﻓﯿﻠﻪ آﻣﺎده ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ 27 ﻫﺰار ﺗﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﮐﺎﻣﻞ در ان ﺳﻮي ﻣﺮز ﺑﺮاي اﯾﺮان ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺷﺪه در 7 ﻣﺎﻫﻪ 1394 ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش ﮔﻤﺮك اﯾﺮان 5500 ﺗﻦ ﻓﯿﻠﻪ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺑﻄﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ وارد ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﺷﺪه اﺳﺖ . رﯾﺎﺳﺖ داﻣﭙﺰﺷﮑﯽ ﮐﺸﻮر درﺣﺎﺷﯿﻪ ورود رﯾﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮر ﭼﯿﻦ ﺗﺎرﯾﺦ 94/9/18 ﺑﻪ آﻣﺎر 25 ﻫﺰار ﺗﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ وارداﺗﯽ اﺷﺎره ﻣﯿﮑﻨﺪ.ﭼﯿﻦ ﺑﺮزﯾﻞ اﻣﺎرات ﻣﺘﺤﺪ و ﺣﺘﯽ ﮐﺮه در اﯾﻦ ﻟﯿﺴﺖ ﻗﺮار دارﻧﺪ اﻣﺎ درآﺧﺮﯾﻦ ﮔﺰارش ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﮔﻤﺮك اﯾﺮان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎل 1393 رﻗﻢ واردات ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺑﻪ اﯾﺮان ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ درج ﺷﺪه ﯾﮑﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان 48 ﺗﻦ ﺑﻪ ارزش ﺛﺒﺖ ﺷﺪه 256 ﻫﺰار دﻻر از ﭼﯿﻦ و دﯾﮕﺮي ﺑﺼﻮرت ﻓﯿﻠﻪ ﻓﺮاوري ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﯿﺰان 9.7 ﻫﺰار ﺗﻦ و ارزش 50.7 ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ﺑﺼﻮرت ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﺑﻪ ﮐﺸﻮر وارد ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺻﺎدر ﮐﻨﻨﺪه ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺑﻪ اﯾﺮان ﻫﻨﺪ ﺑﺎ 120 ﺗﻦ و ارزش 684 ﻫﺰار دﻻر . ﻫﻠﻨﺪ ﺑﺎ 99 ﺗﻦ و ارزش 486 ﻫﺰار دﻻر. و ﭼﯿﻦ اﻟﺒﺎﻗﯽ ﻓﯿﻠﻪ ﺻﺎدراﺗﯽ ﻣﻨﺠﻤﺪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ. ﺑﺪﯾﻬﯽ اﺳﺖ اﮔﺮ آﻣﺎر ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه اﺧﯿﺮ را ﻣﻼك ﻗﺮار دﻫﯿﻢ در ﺳﺎل 1393 ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 29000 ﺗﻦ ﻣﺎﻫﯽ ﺑﺮاي اﯾﺮان در آﻧﺴﻮي ﻣﺮز ﺑﻪ ﮐﺎرﮔﺎﻫﺎي ﻓﺮاوري ارﺳﺎل ﺷﺪه اﯾﻦ رﻗﻢ ﯾﻌﻨﯽ 58 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺎﻫﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﯾﻦ 58 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻣﺎﻫﯽ ﻣﯿﺒﺎﯾﺴﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ 70 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻫﯽ در ﺑﯿﺶ از 20 ﻫﺰار ﻫﮑﺘﺎر اراﺿﯽ ذﺧﯿﺮه ﺳﺎزي ﮔﺮدد. اﯾﻦ ﮐﺎرﮔﺎه ﻣﯿﺒﺎﯾﺴﺖ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 60000 ﻣﻮﻟﺪ را ﺑﮑﺎر ﮔﯿﺮد ﺗﺎ 360 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﺨﻢ ﺑﺮاي دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺑﭽﻪ ﻣﺎﻫﯽ ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻧﻤﺎﯾﺪ. اﻣﺎ ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ اﯾﻨﺠﺎ روﺷﻦ ﻣﯿﺸﻮد ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ رﺷﺪ ﻣﺼﺮف ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ 171% اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ آﯾﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ اﻗﺪام و ﻋﻤﻞ ﻣﺎ در ﻣﺴﯿﺮ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ اﯾﺠﺎد ﺷﻬﺮي از اﺷﺘﻐﺎل در آن ﺳﻮي ﻣﺮز و اﯾﺠﺎد ﺑﯿﮑﺎري و ﻋﺪم ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﮐﺸﻮر ﺑﺎ ﺑﯿﺎن واﻫﯽ و ﻏﯿﺮ ﻋﻠﻤﯽ؟

ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺻﻮﻟﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ اﻫﺪاف اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻘﺎوﻣﺘﯽ اﺳﺖ و از واردات ﺑﯽ روﯾﻪ ﻓﯿﻠﻪ و ﺧﺮوج ارز ﺟﻠﻮﮔﯿﺮي ﻣﯽ ﺷﻮد ﺿﻤﻦ آن ﮐﻪ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻠﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ آب و اﻧﺮژي ﻧﯿﺰ ﺑﻮاﺳﻄﻪ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺧﺎص ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ در زﻣﯿﻨﻪ آﺑﺰي ﭘﺮوري ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﻌﻼوه ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﯿﺖ آب ﺷﯿﺮﯾﻦ، ﻣﯽ ﺗﻮان ﺑﺮﺧﯽ از ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎي ﺷﯿﻼﺗﯽ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آب ﺷﯿﺮﯾﻦ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از آب ﻫﺎي ﺷﻮر ﻣﺘﻤﺎﯾﻞ ﮐﺮد.

در ﻋﺼﺮ ﻋﻠﻢ و ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻫﺎ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻠﻤﯽ دارد. در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﯾﺰي ﻫﺎي ﮐﻼن ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻮات (ﭼﺎﻟﺶ و ﻓﺮﺻﺖ در ﮐﻨﺎر ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ) ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد و ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺻﺮف ﺑﺮ ﻧﻘﺎط ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻠﻤﯽ ﻧﺪارد و ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺨﺶ ﻧﯿﺴﺖ. ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژي ﻫﺎي روزآﻣﺪ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻫﺎي ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺘﯽ وﺟﻮد دارد.

ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش ﻣﺮﮐﺰ آﻣﺎر اﯾﺮان ﺑﺎ ﮐﻤﺎل ﺗﺎﺳﻒ رﺷﺘﻪ ﺷﯿﻼت و ﮐﺸﺎورزي ﺑﺎ 24.8% ﯾﮑﯽ از ﭘﺮﺟﻤﻌﯿﺖ ﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﮑﺎري را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺮخ ﺑﯿﮑﺎري در ﺳﺎل 94 ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻣﺸﺎﺑﻪ 0.4% رﺷﺪ داﺷﺘﻪ و ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ در ﺣﻮزه ﺑﯿﮑﺎري ﺧﺎﻧﻢ ﻫﺎي ﺗﺤﺼﯿﻞ ﮐﺮده در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي و روﺳﺘﺎﯾﯽ ﺑﺎ آﻣﺎر 47.2% روﺑﺮو ﻫﺴﺘﯿﻢ رده ﺳﻨﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي از ﺟﻮاﻧﺎن ﮐﻪ اوج ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﯾﻌﻨﯽ 15 ﺗﺎ29 ﺳﺎﻟﮕﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯿﺸﻮد. ﺳﻮال اﯾﻦ اﺳﺖ در ﮐﺸﻮري ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از 10 ﮐﺸﻮر ﺑﺤﺮاﻧﯽ آب ﻧﺎم ﮔﺬاري ﺷﺪه و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اي از ﻣﻨﺎﺑﻊ آب آن در اﺷﻐﺎل ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﺸﺎورزي ﺑﺎ ﻫﺪف ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻏﺬا اﺳﺖ راﻫﮑﺎر ﭼﻪ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ؟
ﺳﺎزﻣﺎن ﺧﻮاروﺑﺎر ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻬﺎد ﺟﻬﺎﻧﯽ در ﮔﺰارش FAO,2014 از ﭘﺮورش ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان "ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮﯾﻦ آﺑﺰي ﭘﺮوري ﺟﻬﺎن" ﻧﺎم ﻣﯿﺒﺮد و در اﯾﻦ ﺳﺎل از 135 ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن درﯾﺎﻓﺖ اﻃﻼﻋﺎت را ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯿﮑﻨﺪ در اول دﻫﻪ ﺳﺎل 2000 ﻓﺮوش ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ از 1.7 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر ﺑﻪ 5 ﻣﯿﻠﯿﺎرد دﻻر در ﭘﺎﯾﺎن ﺳﺎل 2010 رﺳﯿﺪ در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﺳﺎل 2015 در ﮐﻨﮕﺮه ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ FAO Globefish رﻗﻢ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺎﻫﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ را 5 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﻣﻄﺮح ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺸﮑﺴﺎﻟﯽ ﺷﺪﯾﺪ در ﺧﺎور دور و ﭘﺪﯾﺪه اﻟﻨﯿﻨﻮ 6% اﻓﺰاﯾﺶ ﺗﻮﻟﯿﺪ دﯾﺪه ﻣﯿﺸﻮد. در اﯾﻦ ﺳﺎل ﻃﺒﻖ ﮔﺰارش (USDepartment of Commerce Bureau of the Census ) اﻣﺮﯾﮑﺎ 981 ﻣﯿﻠﯿﻮن دﻻر ارز ﺑﺮاي واردات 225 ﻫﺰار ﺗﻦ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺗﺨﺼﯿﺺ داده اﺳﺖ ﻋﻠﯽ رﻏﻢ اﻓﺖ ﻣﺼﺮف آﺑﺰﯾﺎن در آﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺰارش اﯾﻦ ﻫﻤﺎﯾﺶ ﻫﻤﭽﻨﺎن روﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ و اﻓﺰاﯾﺶ اﺳﺖ اﯾﻦ در ﺣﺎﻟﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد اﻣﺮﯾﮑﺎ ﺑﯿﺶ از 20 ﻫﺰار ﺗﻦ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺻﺤﺮاي آرﯾﺰوﻧﺎ ﻧﻮادا ﻓﻠﻮرﯾﺪا ... از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎﻧﻮﻧﻬﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺎﻫﯽ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر اﺳﺖ.ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺧﺎور دور ﺑﺪﻟﯿﻞ ﮐﺎﻧﻮن ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺑﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎي آﻣﺮﯾﮑﺎي ﻣﺮﮐﺰي و ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺑﺮاي ﺗﺼﺎﺣﺐ ﺑﺎزار آﻣﺮﯾﮑﺎ و اروﭘﺎ در ﺣﺎل رﻗﺎﺑﺖ ﺷﺪﯾﺪ ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ. دوﻟﺖ وﯾﺘﻨﺎم ﺣﺘﯽ ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ اﯾﻦ ﺑﺎزار ﺑﺴﯿﺎري از ﭘﺮورش دﻫﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮﺑﻪ ﻣﺎﻫﯽ را در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر وادار ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻧﻤﻮد. ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺸﻮر 18.2% ﮐﻞ ﺻﺎدرات وﯾﺘﻨﺎم ﺗﺨﺼﯿﺺ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﯽ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺑﻪ 60 ﮐﺸﻮر ﺟﻬﺎن دارد. ﮐﺸﻮر ﺗﺎﯾﻮان 89% ﮐﻞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺻﺎدراﺗﯽ ﺧﻮد را در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ ﻧﻤﻮده ﺑﻮﯾﮋه آﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﯿﻮع ﺑﯿﻤﺎري آﻧﻔﻮﻻﻧﺰاي ﻣﺮﻏﯽ ﺗﻘﺎﺿﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮر ﺑﺸﺪت اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻫﻨﺪ ﭘﺎﮐﺴﺘﺎن ﮐﻠﯿﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﯽ ﺣﺘﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺑﻮدن ﺷﺮاﯾﻂ آب وﻫﻮاﯾﯽ در ﺣﻮزه درﯾﺎي ﺧﺰر و ﺗﺮﮐﯿﻪ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ وارد ﺷﺪﻧﺪ. ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﭘﺮوﺗﯿﯿﻨﯽ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ . اﯾﻦ آﻣﺎر ﻫﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺘﮑﻢ ﺣﺪود 2 ﻣﯿﻠﯿﻮن ﻧﻔﺮ در ﺟﻬﺎن ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺗﯿﻼﭘﯿﺎ ﺷﺎﻏﻞ ﻣﯿﺒﺎﺷﻨﺪ. اﯾﻦ اﻣﺮ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮﺻﺖ ﺳﻮزي و ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻨﺎﺑﻊ در اﯾﺮان ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاﻃﯿﻮن ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪه.

یکی از مطالبی که پس از به نتیجه رسیدن امکان تولید انبوه و اقتصادی ماهی تیلاپیا در ایران توسط برخی افراد مطرح شد بحث تهاجم ماهی تیلاپیا است. برای توضیح در این خصوص ضمن ارجاع به قسمت اول و دوم "ماهی تیلاپیا ضرورت و ابهام" باید ابتدا به نکاتی اشاره شود. اساسا مهاجم بودن یک گونه به شرایط مختلفی بستگی دارد و الزاماً یک گونه در هر شرایطی مهاجم بحساب نمی آید کما اینکه در برخی مناطق مانند منطقه وسیع آبهای داخلی و استان های مرکزی شرایطی برای تهاجم وجود نخواهد داشت امکان توسعه و تکثیر و توزیع در سطح اکوسیستم وجود ندارد.
ثبت یک گونه در پایگاه تخصصی گونه های مهاجم (" فهرست (IUCN)") براساس تعاریف موجود در پایگاه مذکور براساس جابجایی توسط انسان و پیوند خوردن به منطقه جدید انجام شده است و با این تئوری هر موجود زنده ای در هر مکانی که از ابتدای خلقت بوجود آمده باید در همان مکان بماند و هرگونه جابجایی باعث برهم خوردن تعادل زیست محیطی قلمداد می گردد. درحالیکه گونه های مفید و پرتولید و دارای اختصاصات منحصر بفرد در همه جای دنیا مورد کاربرد و پذیرش هستند و گونه های مثمرثمر خواه ناخواه توسط افراد مبادله می شوند و قطعا در این زمینه وجود مقررات و تعاریف بسیار مفیدتر خواهد بود تا فعال شدن مبادلات غیررسمی و زیرزمینی که عواقب نامطلوب آن اجتناب ناپذیر است (اتفاقی که بر اثر سختگیری های بیش از حد درمورد تیلاپیا، در کشور روی داده و گزارشات از ورود و فعالیت غیررسمی آن در نقاط مختلف کشور وجود دارد).
با تأملی در لیست گونه های مهاجم" فهرست (IUCN)" که بعنوان یکی از اسناد معتبر در محافل محیط زیستی از آن یاد می شود و در اکثر مصاحبه ها و گزارشات مستخرجه از سازمان محیط زیست با استناد به این لیست، بویژه تیلاپیا را بسیار مهاجم خوانده و سندی بر اجتناب از تولید این گونه در کشور مطرح می گردد، می توان اسامی گونه های بسیار آشنا در زمینه های مختلف را در همین لیست مشاهد نمود. در لیست "بدترین 100 گونه مهاجم جهان" تیلاپیای گونه موزامبیک (Oreochromis mossambicus) آمده و نامی از تیلاپیا نیل (O. niloticus ) وجود ندارد. جالب است که گونه تیلاپیا موزامبیک در فروشگاههای اکواریومی سراسر کشور براحتی یافت می شود و تاکنون هیچ اظهار نظر یا نگرانی در این زمینه دیده نشده است.

در لیست بدترین 100 گونه IUCN بعنوان مثال در حوزه آبزی پروری مهمترین گونه های پرورشی ایران و جهان شامل گونه های گرم آبی از قبیل : کپور معمولی Cyprinus carpio. در ماهیان سردآبی نیز قزل آلای رنگین Oncorhynchus mykissو سالمون Salmo trutta که مشاهده میشود نمونه های غیر بومی قطب تولید آبزیان پرورشی کشور است که پیش از این به کشور وارد شده است. درحالیکه تمامی این گونه ها در لیست مذکور قرار دارند. در سایر حوزه ها نیز اگر جستجویی مختصر انجام دهیم مشاهده می شود که در لیست گونه های مهاجم ارائه شده توسط (IUCN) گاو، گوسفند، مرغ، اسب، حتی الاغ نیز دیده می شود و از آنها نیز بعنوان گونه مهاجم نام برده شده است. پس به نظر می رسد که استفاده از این لیست در تصمیم گیری های معرفی گونه ها و توسعه تولید منطبق با واقعیت های زندگی بشر و نیازهای طبیعی ازجمله تأمین غذا نمی باشد. در این زمینه باتوجه به تأکید صورت گرفته بر وجود تیلاپیا در فهرست گونه های مهاجم فهرست (IUCN) چگونه است که درمورد دیگر گونه های موجودات این لیست که قبلا ذکر شد (کپورها، قزل آلا، سالمون، گاو، گوسفند، مرغ،...) که نقش اساسی آنها در تولید، اشتغال و تغذیه در کشور ما و جهان برکسی پوشیده نیست، این تأکید صورت نمی گیرد؟ آیا این نوعی کاربرد سلیقه ای و استفاده نامناسب از ناآگاهی عمومی درمورد فهرست مذکور نیست؟ آیا برنامه ریزی تولید و تأمین پروتئین مورد نیاز جامعه بشری براساس لیست مذکور منطقی و عملی است؟ با نگاهی به تولید جهانی براساس گونه ها می بینیم که اساس تولید جهانی غذا بر پایه گونه های غیربومی که از نظر محیط زیست جزء فهرست گونه های مهاجم هستند صورت می گیرد.
در خصوص ورود تیلاپیای زیلی (Tilapia zilli) به خوزستان، این گونه تیلاپیا در شادگان از کشور عراق از طریق مرزهای مشترک آبی وارد شده است (برای اطلاع بیشتر میتوان به گزارش: USAID,May 15, 2006 در خصوص Iraq private sector growth and employment generation مراجعه نمود) و این گونه به شادگان معرفی نشده بلکه مهمان ناخوانده است. ضمن اینکه در کشور عراق بیش از 17 گونه تیلاپیا در حال پرورش است و احتمال ورود ناخواسته سایر گونه ها بغیر از زیلی هم وجود دارد. تیلاپیا زیلی از منابع آب مشترک با کشورهای مجاور وارد خوزستان شده و گونه دیگری از تیلاپیاست و ارزش پرورشی ندارد و در محیط پرورش مزاحم و آفت محسوب می شود. در همایش ملی تیلاپیا (اذر 93، بافق) سوابق مکاتبات و هشدار پژوهشکده ابزی پروری جنوب کشور به محیط زیست بدنبال مشاهده یک نمونه از ماهی تیلاپیا زیلی در سال 90 و پیگیری های پس از آن و عدم هرگونه واکنش محیط زیست ارائه گردید. موسسه تحقیقات علوم شیلاتی از طریق تریبون همایش ملی تیلاپیا ضمن ارائه سوابق هشدار ورود ناخواسته این گونه راجع به شیوع آن اطلاع رسانی نمود اما دریغ از کوچکترین فعالیت موثر و حتی کوچکترین عکس العملی از طرف دلواپسان. در زمینه زیلی موسسه هم در صف شاکیان قرار دارد. در این موارد چه ارگانی مسول مبارزه یا کنترل موجودات ناخواسته در زیستگاههای طبیعی می باشد ان هم در شرایطی که هشدار ورود آن رسما از سال ها قبل داده شده بود؟ در این زمینه دلواپسان با جوسازی و متهم کردن از زیر بار مسئولیت خطیر حفظ محیط زیست شانه خالی می کنند. خوزستان بخش اعظم آب های داخلی کشور را داراست و ضرورت پایش این منابع آبی بدیهی است.

در عصر علم و تکنولوژی برنامه ریزی ها مبنای علمی دارد. در برنامه ریزی های کلان تحلیل سوات (چالش و فرصت در کنار یکدیگر) صورت می گیرد و تاکید صرف بر نقاط مثبت یا منفی مبنای علمی ندارد و نتیجه بخش نیست. مع ذالک امروز جهان علم و تکنولوژی های روزآمد و استانداردهای جهانی برای رفع نگرانی های محیط زیستی را معرفی نموده است.
بسیار جای تعجب است که برخی کارشناسان مدعی بیان کنند تیلاپیای نیل از زیلی خطرناک تر است!!. حتی در جلسه هم اندیشی نخستین سن بلوغ زیلی را 2 سالگی!!! عنوان نمودند. مراجعه مختصر به منابع علمی حاکی از انست که نخستین سن بلوغ تیلاپیا زیلی بسیار کمتر بوده (اندازه 9-11 سانتیمتر) میباشد. عجیب تر اینکه نگهداری تخم در دهان به عنوان شاخص زاداوری بیشتر در تیلاپیا نیل بیان شده است!!! ادعاها باید براساس یافته های پژوهشی باشد نه جملات عوامانه روزنامه ای شعارگونه (مانند خطر بیشتر گونه نیل از زیلی!!). محدوده مینیمم تحمل دمایی در زیلی 5/6 درجه سانتیگراد و محدوده تحمل شوری از آب شیرین تا شوری 45 گرم در لیتر است و این گونه یکی از گونه های تیلاپیا با تحمل بسیار بالای شوری است بطوریکه شوری آب دریا را براحتی تحمل می کند. ازسوی دیگر در میان تیلاپیاهای مختلف تحمل نیل نسبت به شوری از همه کمتر است و تا شوریهای 18 گرم در لیتر رشد دارد و محدوده مینیمم دمایی نیز برای نیل دمای 5/10 درجه ذکر شده است که در هر دو مورد دامنه از زیلی بسیار محدودتر است. آیا این محدوده ها نشان دهنده خطر شدید گونه تیلاپیای نیل و خطرناک تر بودن از گونه تیلاپیا زیلی است ؟!!!! این مطلب بسیار بدیهی است و از مدعیان دانش و تخصص بسیار بعید به نظر می رسد. آیا این نظرات و مبانی غیر علمی این مخالفت ها قابل ارائه دربرابر استانداردهای معتبر جهانی و مورد تأیید ,ACC, BAP, ISRTA, EPA TAD WWF, و FAO هستند؟!

موضوع دیگری که برخی مطرح میکنند بحث رودخانه های شمال است. بنا بر بررسی های موجود عموما ماهیان در این مناطق در فصل سرد و در دمای پایین مهاجرت خود را انجام می دهند و تخمریزی آنها در سرمنشا رودخانه ها در آب سرد شکل می گیرد و در این شرایط تیلاپیا اصلا امکان حیات ندارد (تیلاپیای پرورشی منطقه بافق در زیر دمای 20 درجه سانتیگراد دچار استرس، عدم تغذیه و رشد و در دمای 11 درجه تلف می شود). امروزه چند گونه بومی مهاجر در رودخانه ها وجود دارد؟ که تیلاپیا بخواهد برایشان مزاحمت ایجاد کند؟ آیا بهتر نیست بجای کلی گویی مصداق های آن را بیان کرد؟ از سوی دیگر باتوجه به محدوده تحمل شوری تیلاپیای نیل و عدم تکثیر و پرورش در شوری بالاتر از ppt20 این گونه در خلیج فارس و دریای عمان هیچ شانسی برای بقا ندارد و نگرانی از این بابت بی مورد است. البته سایر گونه ها که تحمل شوری های بالاتر را نیز دارند ده ها سال است توسط کشورهای عرب جنوب خلیج فارس بطور وسیع در شرایط اب دریا پرورش داده می شوند. اما گزارشی در آبهای ایرانی ذکر نشده است.
درمورد "کیفیت آب" و نگرانی مطرح شده از ورود این ماهی به "مخازن آب آشامیدنی، تهدید ملی خواندن تیلاپیا، احتمال راه یابی به مخازن سدها، سپس تکثیر زیاد و کاهش حجم آب سدها و تلفات انبوه منجر به الودگی اب اشامیدنی" انصافا بحثی شگفت انگیز است. اساسا تولید این آبزی در استخرهای پرورشی مورد نظر است نه سدهای آب شرب. ازسوی دیگر در بافق و کل استان یزد هیچگونه سد آب شرب وجود ندارد! در این صورت برای اطمینان از سلامت آب آشامیدنی باید پیشنهاد کرد ورود هرگونه سموم در کشور ممنوع شود. چراکه ممکن است شخصی با چند گالن سم یک سد را آلوده کند و شهروندان یک شهر را مسموم کند!
با توجه به بحران آب موجود در کشور، گونه تیلاپیا گونه ای است که برای پرورش در نواحی مرکزی سازگار بوده و نیاز آبی بسیار کمی نسبت به سایر ماهیان پرورشی دارد. این ماهی می تواند در منابع آب شور زیرسطحی نواحی مرکزی ایران که برای هیچ مورد دیگری مثل کشاورزی و صنعت قابلیت استفاده ندارند پرورش یابد و منشأ توسعه این مناطق باشد. ضمن اینکه در این نواحی ماهیان بومی اقتصادی وجود ندارند و امکان توسعه بسیاری از آبزیان در آن فراهم نیست و توسعه فعالیت های شیلاتی در امنیت غذایی این مناطق کشور بسیار مفید خواهد بود. ضمناً به موجب قانون سد آب شرب برای آبزی پروری ممنوع است

در اقلیم نواحی مرکزی ایران که مورد بحث پرورش تیلاپیا می باشد گونه آبزی بومی وجود ندارد و حتی طبق تأکید صورت گرفته بر پرورش گونه های بومی، گونه بومی باارزش شیلاتی وجود ندارد و سایر گونه هایی که در ایران هستند در درجه اول بومی اقلیم نواحی مرکزی نیستند. گونه ها از نظر بومی بودن تابع نقشه جغرافیای سیاسی که ما انسان ها وضع می کنیم نیستند! یعنی بعنوان نمونه ماهی خاویاری هرچند بومی دریای خزر است اما بومی خوزستان سمنان .... نیست. ضمن اینکه استعداد تکثیروپرورش در مقیاس گسترده و تجاری را با سوددهی مانند تیلاپیا ندارند که اگر چنین بود نه تنها ما که کشورهای دیگر نیز به ان می پرداختند. گونه هایی که ارزش ابزی پروری دارند در جهان مشخص هستند و بهمین مناسبت قزل الا از امریکا ، تیلاپیا از افریقا، و ... گونه های دیگر به نقاط مختلف جهان معرفی شده اند. هرچند جنبه های مختلف آبزی پروری گونه های دیگر نیز متناسب با ظرفیت های موجود در دیگر مراکز پژوهشی شیلاتی کشور دنبال می شود.
نگاه اجمالی به امار تولید ابزیان پرورشی جهان نشان می دهد که اساس تولید جهانی بر پایه گونه های غیربومی است. ابزیان ارزشمند شیلاتی گونه های مشخصی هستند (که عمدتا براساس قابل حصول و مناسب بودن هزینه های سیستم های تولید، هزینه ها، اقلیم های مختلف، بازارپسندی،....) به این جایگاه رسیده اند. لذا اگر پرداختن به تولید ابزیان صرفا بومی مبنای علمی داشته باشد، تقریبا ابزی پروری در جهان باید تعطیل شود! بعلاوه تاکید می شود بومی بودن گونه ها براساس مرزهای جغرافیای سیاسی که زاده ذهن بشر است تعریف نمی شود. مثلا آیا ماهیان شیربت و بنی را بومی ایران می دانید؟ یا بومی خوزستان؟ یا مناطقی از خوزستان؟
این عبارت که تیلاپیا اثر منفی بر کیفیت آب داشته و باعث غنی سازی آب ها می گردد باید گفت تولید مواد ارگانیک در پرورش آبزیان در مورد همه گونه ها مطرح است و این مسئله به میزان غذای مصرفی و به میزان پروتئین موجود در غذا بستگی دارد و تیلاپیا میزان پروتئین (30-25 درصد) بسیار کمتری نسبت به قزل آلا(45-40 درصد) نیاز دارد و در مورد مصرف کودها در مزارع تیلاپیا دقیقاً شبیه به روش پرورش گرم آبی ها مانند کپور و ... می باشد و لذا مطرح کردن این موارد کلی گویی و مطابق واقعیت نیست.

در مجموع در جمع بندی مطلب فوق متاسفانه به نظر میرسد اخیرا نوعی تلاش در برخی رسانه ها آگاهانه یا ناآگاهانه در مسیر عدم تحقق تولید ملی با ارایه کلکسیونی از تیلاپیا هراسی و هموار سازی پدیده مفسده انگیز خطرناک قاچاق و فعالیت غیررسمی و زیرزمینی و توسعه واردات انبوه ماهی مورد تقاضای بازار کشور و خروج ارز، چیزی جز تثبیت عقب ماندگی و از دست دادن فرصت های اشتغال، تولید و رونق اقتصاد شیلاتی نیست. بدیهی است انتظار بر مدیریت روزآمد بخش های از بدنه دولت در بهره برداری از این اقتصاد روبه رشد در کشور است. چراکه بنظر میرسد ادامه این مقاومت ها بزودی بخش های مختلف با مجوز یا بدون مجوز بدلیل نیاز مبرم بازار و اقتصاد خود این امر را در دست گرفته و در این صورت دیگر شاید هرگونه مدیریتی در این روند بسیار مشکل خواهد بود.

فرهاد رجبی پور
وزارت جهاد کشاورزی
موسسه تحقیات علوم شیلاتی کشور
مرکز تحقیقات ملی آبزیان آب های شور- بافق یزد
1395

معرفی اسید های چرب غیر اشباع در ماهی تیلاپیا و نگرشی بر اثرات آنها بر بدن انسان

ارزش تغذیه ای ماهی تیلاپیا

بررسی روند کنترل کیفیت فیله های تیلاپیای وارداتی از چین ، نحوه کنترل در مبدا و مقصد