مرجان‌ها هنوز نجات پيدا نكرده‌اند

تابناک : عطاالله صدر رئيس سازمان بنادر و كشتيراني كشور در حالي از پايان انتقال مرجان‌هاي ساحل چابهار خبر مي‌دهد كه به گفته اميد صديقي، مديركل دفتر اكوبيولوژي درياي سازمان حفاظت محيط‌زيست، همچنان هزاران كلوني مرجاني در منطقه وجود دارد و اين مسئله توسط مراجع قانوني و نظارتي هم بازديد و تاييد شده است. از سوي ديگر صدر از تاييد‌هاي بين‌المللي انتقال مرجان‌ها سخن به ميان مي‌آورد ولي فيلم‌هاي تهيه شده نشان مي‌دهد بخش بزرگي از مرجان‌هاي خليج فارس كه محل زادآوري و رشد و نمو آبزيان هستند در زمان انتقال تكه تكه شده و از بين رفته‌اند.

عطاالله صدر يكبار ديگر هم در همايش هماهنگي ارگان‌هاي دريايي و محيط‌زيست در رامسر در اسفندماه 89 پايان انتقال مرجان‌هاي بندر چابهار را اعلام كرده بود. او آنقدر دفاع محكمي از انتقال مرجان‌هاي خليج فارس با نظارت دقيق سازمان حفاظت محيط‌زيست در رامسر كرد و پايان اين اتفاق را افتخار آميز دانست كه اين سوال در ميان فعالان حوزه محيط‌زيست پيچيد، مرجان‌هاي خليج فارس در چه زماني انتقال يافته‌اند كه هيچ‌كس از جشن انتقال آنها خبر دار نشده است؟ اما صدر در ميان بهت همگان اعلام كرد كه انتقال در مجامع بين‌المللي قابل دفاع است. او حتي از كارشناسان آمريكايي سخن به ميان آورد كه گزارش تاييديه براي اين سازمان ارسال داشته‌اند.

به گزارش تهران امروز، در نگاه دريا شناسان و متخصصان دريايي مرجان‌ها نقش جنگل‌هاي باراني را در دريا داشته و به عنوان ريه كره زمين عمل مي‌كنند. اين درحالي است كه ايران بالاترين تنوع‌زيستي را در مناطق مرجاني دارد. اهميت ديگر مرجان‌هاي دريايي اين است كه بيش از 60 درصد گونه‌هاي مختلف آبزي و ماهي، بخشي يا تمام زندگي خود را در مناطق مرجاني مي‌گذرانند. انتقال مرجان‌هاي خليج فارس پس از ما‌ه‌ها تلاش براي جلوگيري از ساخت اسكله شهيد بهشتي در يكي از مهم‌ترين اكوسيستم ساحلي ‌ سواحل خليج فارس يعني منطقه مرجاني چابهار، روي ميز مذاكره رفت. آنچه در اين ميان بر نگراني مسئولان محيط‌زيست و كارشناسان دامن مي‌زد قرار گرفتن 5هكتار از بهترين لكه‌هاي مرجاني در شرق اسكله شهيد بهشتي و در محدوده طرح مورد نظر بود؛ مرجان‌هايي عمدتا از نوع شاخ‌گوزني، نرم و توده‌اي. سرانجام پس از كشمكش‌هاي فراوان پروژه انتقال مرجان‌ها به‌صورت آزمايشي در فروردين‌ماه 88 به اجرا درآمد. در پي آن، مسئولان دريايي سازمان محيط‌زيست آن را موفقيت‌آميز توصيف كردند و از اجراي كامل طرح در شهريورماه خبر دادند اما يك هفته پس از آغاز عمليات اجرايي در شهريورماه سال گذشته تسريع در انتقال مرجان‌ها و استفاده از وسايل ابتدايي براي انتقال آنها كه در نهايت به نابودي بخش بزرگي از آنها منجر شد باعث شدتا طرح انتقال توسط معاونت دريايي سازمان حفاظت محيط‌زيست متوقف شود هرچند اين توقف هم مرهمي بر زخم آب سنگ‌هاي مرجاني نگذاشت. پيمانكار سازمان بنادر دو روز وقت صرف مطالعه انتقال مرجان‌ها كرد. البته تاييد برنامه انتقال مرجان‌هاي چابهار به صدر رئيس سازمان بنادر ختم نشد و «محمد ساداتي‌پور» عضو هيات علمي دانشگاه آزاد به عنوان مسئول مطالعات و مجري انتقال مرجان‌ها در فاز نخست كه البته با شكايت سازمان حفاظت محيط‌زيست از طرح بركنار شدهم معتقد است كه وظيفه خود را درست انجام داده است. اين درحالي است كه عكس‌هاي منتشر شده در خبرگزاري ايسنا از انتقال مرجان‌ها نشان مي‌دهد، بسياري از مرجان‌ها پيش از انتقال در كف دريا و همزمان با جداسازي تكه تكه شده در ته دريا رها شده‌اند. البته باقي مرجان‌ها هم به دليل استفاده از يك صفحه شناور و سرعت زياد، بسياري از مرجان‌ها در دريا غرق شدند. همين مسئله هم به توقف عمليات انتقال از سوي سازمان حفاظت محيط‌زيست منجر شد.

ساداتي‌پور مي‌گويد:«يك و نيم ميليارد تومان براي مطالعات اين طرح هزينه شده است. كار مطالعاتي آن يك سال به طول انجاميده و طي آن مطالعات فيزيكي و شيميايي تمام پهنه خليج چابهار به انجام رسيده است.» اما «اميد صديقي» با رد حرف‌هاي او مي‌گويد:«تمام مطالعات و بررسي‌هاي علمي انجام شده توسط پيمانكار به دو روز عمليات ميداني محدود مي‌شود كه قبل از شروع عمليات انجام گرفت و شامل يك بار اندازه گيري پارامترهاي فيزيكي و شيميايي و يك بررسي چند ساعته از سايت است.» صديقي همچنين با انتقاد از نحوه قرار دادن مرجان‌ها در گفت وگو با تهران امروز مي‌گويد:«مرجان‌هاي انتقالي را روي بلوك‌هاي سيماني و با بندهاي پلاستيكي مي‌بستند، در حالي كه بايد مرجان‌ها به‌ويژه مرجان‌هاي شاخ گوزني با چسب ضد آب تثبيت شوند.»

مرجان ‌ها در كف دريا غرق شدند

اميد صديقي با اشاره به عكس‌ها و فيلم‌هاي موجود مي‌گويد: «صفحه شناور بسيار ساده‌اي براي انتقال مرجان‌ها ساخته شده بود كه به دليل عدم توانايي در كنترل اين صفحه و بي‌تجربگي، صفحه شناور به‌طور ناگهان به بالا و پايين حركت مي‌كرد و واژگون شد. در نتيجه با اين اتفاق تمامي مرجان‌ها از سطح آب به كف بستر ريخته و خرد و نابود شدند.» همچنين صديقي با رد اظهارات ساداتي‌پور مبني بر انتقال 4 هزار كلوني مرجاني توسط سازمان بنادر مي‌گويد: «براساس آمار دقيق كارشناسان ناظر تعداد 1534 كلني مرجاني توسط پيمانكار انتقال يافت است.» همچنين به گفته مديركل اكوبيولوژي دريايي سازمان حفاظت محيط‌زيست بيش از 40 درصد مرجان‌ها منتقل شده به شدت آسيب ديده و حدود 20 درصد مرجان‌هاي آسيب نديده در شرايط نامطلوبي به سر مي‌برند.همچنين عكس‌هاي موجود نشان مي‌دهد بخش عمده‌اي از بلوك‌هاي سيماني واژگون شده و مرجان‌هاي روي آنها به شدت آسيب ديده‌اند.» از سوي ديگر ساداتي مي‌گويد: «80 درصد مرجان‌هاي موجود در محدود طرح توسعه شهيد بهشتي مرده بوده و تنها 13 درصد آنها حيات داشته و زنده بودند» اما صديقي با رد آمار او مي‌گويد: «بيش از 30تا 40 درصد مناطق مذكور داراي پوشش مرجاني زنده هستند.» همچنين ساداتي‌پور مانند صدر مدعي شده است كه تمام مرجان‌هاي زنده منتقل شده‌اند اما صديقي مي‌گويد:«همچنان هزاران كلوني مرجاني در همان منطقه موجود است كه توسط مراجع قانوني و نظارتي هم بازديد و تاييد شده است.»



پروژه انتقال، براي نجات مرجان‌ها بود

ساداتي پور اعتقاد دارد كه پروژه انتقال مرجان‌ها براي احيا و بازسازي مرجان‌ها بود و در تمام دنيا فقط 500 كلوني مرجاني را در هر پروژه انتقال مي‌دهند اما صديقي با رد حرف‌هاي او و تكذيب عدد 500 كلوني براي احياي مرجان‌ها در هر پروژه مي‌گويد:«سازمان حفاظت محيط‌زيست اين انتقال را براي احياي مرجان‌ها انجام نمي‌دهد بلكه براي نجات اين زيستگاه ارزشمند از تخريب‌هاي توسعه‌اي انجام مي‌دهد.»