مصوبه ساخت بندر چندمنظوره در تالاب بوجاق لغو شود

وزير جهاد كشاورزي در نامه‌اي به كميسيون زيربنايي هيات‌دولت خواستار تجديدنظر و لغو مصوبه دولت براي ساخت بندر چندمنظوره كياشهر آستانـه اشرفيه شد. بندر كياشهر در محدوده پارك ملي و در مركز تالاب بين‌المللي بوجاق قرار دارد، بوجاق يكي از تالاب‌هاي ثبت جهاني شده ايران در سايت كنوانسيون بين‌المللي رامسر است.
ساخت اين بندر يكي از مصوبات سفر اول هيات‌دولت در اسفند 85 به گيلان بود. اما با اين حال كارشناسان و طرفداران محيط‌زيست و مقامات كشوري و استاني سازمان حفاظت از محيط‌زيست از ابتدا با ساخت اين بندر چندمنظوره مخالف بوده‌اند. اگرچه بندر صيادي كياشهر با قدمت بسيار بالا در منطقه موجود و متعلق به سازمان شيلات است، اما اين بندر هيچ آسيبي به اين تالاب بين‌المللي وارد نكرده است. اما با اين حال مصوبه هيات وزيران جهت تبديل اين بندر صيادي به بندري چندمنظوره سازمان بنادر و كشتيراني را بر آن داشت تا براي احداث سازه‌هاي جديد و تخريب عرصه‌هاي طبيعي تالاب بين‌المللي بوجاق كياشهر اقدام كند. غلامرضا ميركي، مديركل دفتر محيط‌زيست و توسعه پايدار وزارت جهاد كشاورزي در گفت‌وگويي با «شرق» در اين‌باره مي‌گويد:
«‌متاسفانه اين مصوبه در سال 85 بدون در نظر گرفتن ارزيابي زيست‌محيطي و بحث‌هاي كارشناسي تصويب شد، استاندار و فرماندار و نماينده مجلس هم در پي افزايش بيلان كاري و رونق كسب و كار در منطقه خود هستند و تلاش مي‌كنند به هر شكل ممكن اين مصوبه را اجرايي كنند. اما هم ما در وزارت جهاد و هم سازمان حفاظت از محيط‌زيست با انجام كارهاي كارشناسي شده اعلام كرديم مصوبه ساخت بندر چندمنظوره در كياشهر بنيان قوي و كارشناسي ندارد و نه تنها منجر به رونق اقتصادي و اشتغال نخواهد شد، بلكه
با بر هم زدن ساختار اكولوژيك بندر صيادي و تالاب بين‌المللي ارزش‌هاي زيست‌محيطي و جذابيت‌هاي گردشگري آن را نيز از بين خواهد برد.» اين مقام دولتي در ادامه مي‌افزايد:
«‌هم‌اكنون عمق آبخور تالاب يك متر است و دهانه ورودي آن نيز در حدود صد متر طول دارد، اما براي ساخت بندر چندمنظوره بايد عمق آبخور آن تا هشت متر افزايش يافته و دهانه آن نيز به 200 متر برسد، درحالي‌كه همين كارها كل ساختار تالاب را براي هميشه از بين مي‌برد، بايد توجه داشت كه اين تالاب آبريزگاه مستقيم ندارد و آب آن از طريق زهكشي تامين مي‌شود، افزايش عمق آبخور و تعريض دهانه رودخانه، نيازمند لايروبي در حجم بسيار زيادي است كه اين كار حتي صرفه اقتصادي هم ندارد، چراكه به همين دليل هر ساله بايد هزينه‌هاي فراواني صرف لايروبي كف آن شود.» آن‌گونه كه مديركل دفتر محيط‌زيست و توسعه پايدار وزارت جهاد كشاورزي به «شرق» خبر مي‌دهد با در نظر گرفتن اين جوانب صادق خليليان، وزير جهاد كشاورزي در نامه‌اي به كميسيون زيربنايي هيات‌دولت ارايه داده است خواستار تجديدنظر و لغو اين مصوبه شده است. همچنين محمدي‌زاده، رييس سازمان محيط‌زيست نيز در نامه‌اي به استاندار گيلان خواستار عدم تعجيل در اجراي اين مصوبه شده است. ميركي در ادامه تصريح مي‌كند: «سازمان بنادر و كشتيراني كه بايد اين بندر را تحويل بگيرد براي لايروبي كف تالاب و آغاز فعاليت‌هاي اجرايي خود سازه‌هايي را در بندرگاه نصب كرد كه با شكايت سازمان محيط‌زيست توسط دادگستري توقيف شد.»براساس گفته‌هاي اين مقام دولتي حتي مردم محلي و صيادان اين بندر نيز با تغيير كاربري آن مخالف هستند، چراكه جاذبه‌هاي اكوتوريستي اين تالاب به اندازه‌اي هست كه مي‌تواند مباحث مربوط به اشتغال‌زايي و درآمدهاي اقتصادي را تامين كند. پارك ملي بوجاق كياشهر نخستين پارك ملي خشكي- دريايي ايران است و اولين بار بخش‌هايي از اين منطقه در سال 1354 با توجه به وضعيت تالاب و پرندگان به‌عنوان تالاب بين‌المللي لاگون كياشهر و دهانه سفيدرود در فهرست كنوانسيون رامسر به ثبت جهاني رسيد. در همين حال نيز در سال 1381 با توجه به اهميت اين پارك ملي براي پرندگان، آبزيان و پستانداران به‌عنوان پارك ملي، عالي‌ترين درجه مناطق حفاظت شده، به تصويب شوراي‌عالي حفاظت محيط‌زيست به تالاب بوجاق داده شد. پس از آن نيز در سال 1389 كل محدوده پارك ملي بوجاق با توجه به اهميت اكولوژيك بي‌شمارش به عنوان تالاب بين‌المللي پارك ملي بوجاق توسط كنوانسيون رامسر معرفي شد و هم‌اكنون يكي از 22 تالاب مهم و بين‌المللي ايران است. در كنار عناوين ملي و بين‌المللي، اين زيستگاه از مناطق مهم براي پرندگان در خاورميانه
(Important Bird Area) نيز شناخته مي‌شود. اگرچه مصوبه هيات‌دولت براي ساخت بندر چندمنظوره در اين محل صادر شد، اما مطابق ماده 105 قانون برنامه سوم كه در ماده
71 قانون برنامه چهارم و ماده 192 قانون برنامه پنجم توسعه تنفيذ شده مجريان كليه طرح‌ها و پروژه‌هاي بزرگ عمراني موظفند قبل از اجرا و در مرحله انجام مطالعات امكان‌سنجي و مكان‌يابي براساس ضوابط مصوب شوراي‌عالي حفاظت محيط‌زيست، ارزيابي اثرات زيست‌محيطي را ارايه دهند. اما در عين حال اين مصوبه بدون در نظر گرفتن ارزيابي اثرات زيست‌محيطي صادر شده بود و به همين دليل هم سازمان حفاظت از محيط‌زيست و هم دفتر محيط‌زيست و توسعه پايدار وزارت جهاد كشاورزي با ساخت آن مخالفت كرده‌اند. محمد درويش، كارشناس محيط‌زيست و عضو هيات علمي موسسه تحقيقاتي سازمان جنگل‌ها نيز در اين‌باره به «شرق» مي‌گويد: « با تغيير كاربري بندر صيادي كياشهر به بندر چندمنظوره و افزايش عمق و دهانه ورودي آن آب شور دريا با آب شيرين تالاب بوجاق آميخته مي‌شود، در اين صورت ساختار اكولوژيكي آن به صورت كامل از بين مي‌رود و به يك اكوسيستم دريايي تبديل مي‌شود، در اين صورت اين تالاب با همه ارزش‌هاي بي‌مانند زيست‌محيطي خود مانند بقيه خطوط ساحلي خزر خواهد شد.»