تالابهای نقده در انتظار خروج از فهرست سیاه كنواسیون رامسر

نقده، مهاباد - تالاب های بین المللی 'شورگل'، 'درگه سنگی' و 'یادگارلو' نقده، كه هم اكنون به دلیل شرایط بد جوی و خشكسالی حاكم بر منطقه در فهرست سیاه كنوانسیون رامسر قرار دارند، در انتظار خروج از این فهرست هستند

خبرنگار ایرنا، تالاب ها، اكوسیستم های زنده ای هستند كه كاركردهای فراوانی نظیر تغذیه آب های زیرزمینی، تلطیف هوا، كنترل سیلاب ها، حفظ ذخائر ژنتیك گیاهی و جانوری و به عنوان زیستگاه مهم پرندگان داشته و در توسعه گردشگری و حفظ چشم انداز طبیعت هم نقشی اساسی ایفا می كنند.

به عقیده كارشناسان، ارزش اكولوژی تالابها چند برابر جنگل هاست و در تنظیم آب و هوا و ایجاد محیط زیست برای پرندگان بومی، مهاجر و آبزیان بسیار مهم هستند.

تالاب های آذربایجان غربی نیز از اكوسیستم های كم نظیر آبی كشور محسوب می شوند كه در سال های اخیر با توجه به شرایط كم آبی موجود در این منطقه تعدادی از آنها در آستانه نابودی قرار گرفته اند.

تالاب های این استان با 604 هزار هكتار وسعت، مقام نخست عرصه تالابی را در میان استان های غیرساحلی كشور به خود اختصاص داده اند.

همچنین براساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، 19 تالاب آذربایجان غربی در فهرست تالاب های ملی به ثبت رسیده كه از این تعداد پنج تالاب در قالب سه سایت در كنوانسیون رامسر به عنوان زیستگاه جهانی شناخته می شوند.

كنوانسیون رامسر یك توافق بین المللی است كه محل دبیرخانه آن شهر گلاند سوئیس است و درسال 1349 به منظور حفاظت از خشك شدن تالاب ها و وضع زیست محیطی آنها تشكیل شده و اكنون بیش از 150 كشور عضو آن هستند.

در این میان، نقده نیز با در اختیار داشتن سه تالاب بین المللی و چندین تالاب فصلی مانند 'طالقان'، 'ممیند'، 'سلدوز'، 'مهماندار' و 'ساخسی تپه' ، از جمله شهرستان های شاخص استان آذربایجان غربی به لحاظ تالاب است.

تالاب های 'یادگارلو' و 'شورگل' واقع در حد فاصل شهرهای نقده و ارومیه به ترتیب با وسعت 359 و یك هزار و 400 هكتار و تالاب 'درگه سنگی' واقع در جاده ارومیه - مهاباد با وسعت 735 هكتار سه تالاب بین المللی نقده هستند كه در كنوانسیون رامسر به ثبت رسیده اند.

با وجود جایگاه كم نظیر تالاب های این شهرستان در عرصه های بین المللی، تعدادی از آنها در خطر نابودی قرار دارند.

براساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، هر سه تالاب بین المللی نقده در فهرست سیاه كنوانسیون رامسر قرار گرفته اند و از آنها به عنوان تالاب های در حال انقراض نام برده می شود.

تالاب'یادگارلو' ،كه زیستگاه مناسبی برای زمستان گذرانی، تغذیه، زادآوری و محل استراحت بسیاری از پرندگان آبزی و كنار آبزی نظیر فلامینگو، قو و انواع مرغابی است در سال های اخیر خشك شده و مورد توجه كارشناسان جهت اجرای عملیات احیا قرار گرفته است.

مدیركل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، خشكسالی های اخیر را عامل اصلی تهدیدكننده این تالاب می داند.

'حسن عباس نژاد'، در این خصوص می گوید: با همكاری تشكل زیست محیطی، صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست و با اختصاص اعتبارات بین المللی، تالاب یادگارلو نقده احیا و به حالت طبیعی بازگردانده می شود.

وی، خاطر نشان كرد: همچنین تالاب 'درگه سنگی'، كه منبع تامین آب آن از آب های روان و فصلی ناشی از بارندگی، مازاد جریان آب انهار نشتی منشعب از رودخانه گدارچای و معیشت آبهای زیرزمینی و جریان چشمه هاست، در اثر بالا بودن میزان حرارت و تبخیر خشك شده و مورد عملیات احیا قرار گرفته است.

با توجه به موارد یاد شده و خطراتی كه تالاب ها را در معرض تهدید قرار داده است، 'طرح ملی حفاظت از تالاب های ایران' به عنوان یك استراتژی و چتر حمایتی ملی برای مدیریت تالاب‌ها از حدود دو سال گذشته بر اساس نظر مشاوران خارجی و دستورالعمل‌ها و راهنمایی‌های كارشناسان برای مدیریت بهتر نوشته شده است.

رییس اداره حفاظت محیط زیست نقده، با اشاره به آغاز عملیات احیاء تالاب های این شهرستان از سال 80 افزود: لایروبی و آبگیری نهرها و نیز هدایت حجم زیادی از آب سد حسنلو به این تالاب ها در احیا وآب رسانی به آنها نقش موثری داشته است.

'فرامرز سفری'، تالاب یادگارلو را مورد اشاره قرار داد و گفت: در اواخر سال 89 پس از 15 سال این تالاب مورد عملیات آبگیری قرار گرفت و جلوه ای دیگر به محیط زیست منطقه داد.

وی، خشكسالی را مهمترین تهدید برای تالاب های این منطقه دانست و افزود: چون آب این تالاب ها از رودخانه 'گدار چای' نقده تامین می شود و در زمان حاضر این رودخانه با كمبود شدید آب مواجه است، بنابراین نبود آب كافی دلیلی بر خشك شدن و از بین رفتن این سرمایه های ملی است.

سفری، خاطر نشان كرد: نقده، نخستین شهر آذربایجان غربی است كه هفت تشكل حفاظت محیط زیست در آن فعالیت داشته و اقدام های لازم برای تحقیق و كارشناسی در آن صورت می گیرد.

این مقام مسوول، ادامه داد: با همكاری مردم و مسوولان و كارشناسان تمامی فعالیت ها معطوف این مهم شده تا با اقدام های صورت گرفته مانع از خروج تالاب های این شهرستان از فهرست بین المللی شود.

سفری، خاطر نشان كرد: در زمان حاضر عملیات یكپارچه شدن تالاب های 'سلدوز' و 'درنا گلی' در دست بررسی و مطالعه قرار دارد.

وی، همچنین افزود: در سال گذشته افرادی از 40 كشور جهان برای بازدید و مطالعه به تالاب های این شهرستان سفر داشته اند و همه ساله نیز دانشجویان زیادی از دانشگاه های كشور به این مناطق سفر می كنند.

از سوی دیگر، تالاب های آذربایجان غربی به علت قرار گرفتن در گذرگاه اصلی پرندگان، یكی از مهمترین زیستگاه های پرندگان در جهان به شمار می روند.

معاون اداره كل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، در این خصوص می گوید: بیش از 140 نوع پرنده آبزی در تالاب های استان مشاهده شده و سالانه صدها هزار قطعه انواع پرندگان آبزی نظیر فلامینگو ، قو ، اردك های سرسفید و انواع مرغابی ها از شمال و جنوب كره زمین برای زمستان گذرانی و جوجه آوری به این مناطق سفر می كنند.

'حمید رعنا قد'، تالاب های دریاچه ارومیه، مهاباد و نقده را مهمترین مركز این مهاجرت عنوان كرد.

مدیركل سازمان حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی، نیز افزود: برودت ناگهانی دما و سرد شدن هوا، سبب افزایش چشمگیر روند مهاجرت انواع پرندگان آبزی و كنار آبزی به تالاب های شهرستان نقده شده است.

عباس نژاد، اضافه كرد: حضور انواع پرندگان نادر و در معرض تهدید نظیر انواع اردك ها، كشیم ها و غازها در اواسط پاییز و زمستان شكوه و عظمت خاصی به منطقه و تالاب های نقده بخشیده است.

رییس اداره حافظت محیط زیست نقده، با اشاره به زمان مهاجرت پرندگان اظهار كرد: بسیاری از گونه های مختلف پرندگان آبزی و كنار آبزی در فصل تابستان و زمستان برای تخم گذاری، تغذیه و استراحت به تالاب های این شهرستان مهاجرت می كنند.

سفری، گفت: مهاجرت زمستانی این پرندگان به دلیل سرمای مناطق شمال اروپا از اواسط آبان ماه آغاز و در دی ماه به اوج خود می رسد.

وی، با اشاره به مهاجرت نخستین گروه قوی های فریادكش و گنگ به تالاب های نقده در زمان حاضر افزود: 10 قطعه از این پرنده در تالاب سلدوز نقده مشاهده شده است.

وی، برخورداری از منبع آب دایمی، مجاورت با پارك ملی دریاچه ارومیه، برخورداری از تنوع كم نظیر فون و فلور و به ویژه گونه های مورد تغذیه پرندگان و حفاظت مداوم و موثر توسط نیروهای محیط زیست و جوامع محلی را از مهم ترین دلایل ارزش های بالای زیستگاهی این تالاب عنوان كرد.

این مقام مسوول، همچنین اظهار كرد: درناهای خاكستری نیز از دیگر گونه های پرندگان هستند كه دو بار در سال برای استراحت فصلی در اواسط شهریور ماه در تالاب های نقده ساكن شده و سپس به سواحل جنوبی خلیج فارس نقل مكان می كنند.

وی، انواع غاز، قو، اردك مرمری، اردك سر سفید، فلامینگو، پلیكان و انگوت را از جمله پرندگان مهاجر به این تالاب ها عنوان كرد.

با توجه به وجود تالاب های كم نظیر بین المللی و ملی در آذربایجان غربی و در این میان نقده و اهمیت زیست محیطی كشاورزی و گردشگری آنها، روند احیای تالاب های این استان در اولویت برنامه های مسوولان قرار گرفته است.

كارشناسان، تامین به موقع حق آبه تالاب ها از سوی سازمان آب منطقه ای و ایجاد شبكه های انتقال آب، ساخت دیواره های حفاظتی و رعایت حریم آنها ، اعلام منع و جلوگیری از صید و شكار در تالاب ها و پخش مواد غذایی در فصل زمستان برای پرندگان را از راهكارهای اساسی برای حفاظت از تالاب ها و احیای آنها عنوان می كنند.

سازمان محیط زیست هم به عنوان متولی قانونی حفظ و احیای تالاب ها با هماهنگی دستگاه های اجرایی و تشكل مردم نهاد گام های اساسی در این زمینه برداشته و آذربایجان غربی را با توجه به قابلیت های كم نظیر تالابی به قطب گردشگری كشور تبدیل كرده است