کشت ۴۰ نوع جلبک در پژوهشکده آبزی پروری

کشت ۴۰ نوع جلبک در پژوهشکده آبزی پروری
ایرنا، پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی جایی است که دکتر مریم فلاحی پژوهشگر نمونه کشوری کار بر روی جلبک ها را از سال 75 آغاز کرد.
وی که اکنون رییس این پژوهشکده است؛ اتاق کشت میکروجلبک که بی شباهت به صحنه فیلم های علمی تخیلی نیست را در این پژوهشکده ایجاد کرد و انواع میکروجلبک ها با مصارف مختلف را کشت داد.
*جلبک چیست
رییس پژوهکشده آبزی پروری آب های داخلی در این خصوص در مصاحبه با خبرنگار ایرنا گفت: جلبلک ها ساده‌ترین موجودات دارای کلروفیل هستند که در محیط های مختلف طبیعی به ویژه در محیط های آبی دیده می شوند و تولیدکنندگان اولیه در اکوسیستم آبی هستند.
دکتر مریم فلاحی اظهار کرد: البته ما روی میکروجلبک های فیتوپلانگتونی کار می کنیم.
به گفته وی فیتوپلانگتون ها موجودات سرگردان در آب هستند که از خود قدرت شنای مستقل ندارند ولی دارای کلروفیل بوده و تولیدکنندگان اولیه در آب هستند.
وی تصریح کرد: در اکوسیستم های آبی، جلبک ها حلقه اولیه و اصلی زنجیره غذایی را تشکیل می دهند و حیات جانوران آبزی عمدتاً به فعالیت جلبک های درون آب وابسته است زیرا مواد آلی و اکسیژن مورد نیاز آنها عمدتاً توسط جلبک ها تأمین می شود.
به گفته وی جلبک ها امروزه برای مصارف بسیاری نظیر دارویی، غذایی، سوخت، کشاورزی، پرورش آبزیان و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد.
وی خاطرنشان کرد : چون میکروجلبک ها دارای تکثیر بالا و کلروفیل بالا هستند لذا تولید آنها اقتصادی بوده و امروزه از آنها به عنوان مکمل های غذایی استفاده می شود.
* 40گونه جلبک بومی آب های ایران
این پژوهشگر نمونه یادآور شد: از سال 75 شروع به ایزوله سازی و خالص سازی جلبک های بومی ایران کردیم و در این مدت موفق به جداسازی و کشت 40 گونه جلبک بومی آب های ایران شدیم.
وی هدف از این کار را انجام مطالعه بر روی جلبک برای استفاده های اکولوژیک، اکوتوکسیوکولوژیک و آبزی پروری عنوان کرد.
به گفته وی در مطالعات اکولوژیک اثر عوامل فیزیکی و شیمیایی بر روی رشد، عدم رشد و کنترل جلبکها بررسی می شود.
فلاحی تصریح کرد: این مطالعات روشن می کند که چه عوامل محیطی موجب ازدیاد و یا جلوگیری از رشد جلبکها می شود و با این کار بهترین شرایط کشت اقتصادی جلبک ها حاصل می شود.
*استفاده از جلبک در آبزی پروری
رییس پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی یکی از موارد مهم را استفاده از جلبک ها در مطالعات آبزی پروری عنوان کرد.
وی افزود: برخی جلبک ها مورد تغذیه آبزیان مثل فیتوفاک و برخی مورد تغذیه زئوپلانگتون قرار می گیرد که خود زئوپلانگتون نیز مورد تغذیه ماهی قرار می گیرد پس جلبک ها به طور مستقیم یا غیرمستقیم توسط آبزیان استفاده می شود.
دکتر فلاحی خاطرنشان کرد: ما در آزمایشگاه بررسی می کنیم کدام جلبک بیشترین ارزش غذایی و قابلیت هضم برای آبزیان را دارد.
به گفته وی بر همین اساس پژوهشکده آبزی پروری با یک شرکت خصوصی به نام ریز جلبکی پارسیان در زمینه انجام مطالعات برای تهیه کنسانتره جلبک های مناسب برای ماهی فیتوفاک قرارداد منعقد کرد و هم اکنون این شرکت با دریافت نتایج حاصل از مطالعات این پروژه تحقیقاتی در حال تولید کنسانتره و کسب مجوزهای لازم است.
وی اظهار کرد : این جلبک ها موجب رشد، ایمنی و ایجاد رنگ در برخی ماهیان می شوند.
بسیاری از این جلبک ها دارای اسیدهای چرب غیراشباع امگا 3 بالا، پروتئین بالا و قابلیت هضم مناسب است همچنین از میکروجلبک ها در پرورش ماهیان اکواریومی استفاده می شود.
*استفاده های دارویی جلبک ها
این پژوهشگر نمونه کشوری اضافه کرد: ر خصوص استفاده های دیگر از جلبک ها برای مثال خاصیت های دارویی آنها نیز مورد مطالعه قرار گرفت.
دکتر فلاحی از جمله این خواص را وجود آنتی بیوتیک در برخی گونه های جلبک ها عنوان کرد.
وی با اشاره به تاثیر برخی جلبک ها بر ضد فعالیت باکتری هایی مانند اشرشیاکلی، استافیلوکوک اورئوس و مخمر کاندیدا آلبیکانس و قارچ آسپرژیلوس نایژر افزود: در مطالعات انجام شده، میزان ممانعت از رشد اینها مورد بررسی قرار گرفت.
این محقق افزود: روی ارزش غذایی، پروتئین، چربی، اسیدهای چرب و ویتامین های موجود و رنگدانه در انواع جلبک ها نیز کار شده است.
وی با بیان این که جلبک ها پروتئین های سرشار و قابل هضم دارند، افزود : این مواد به صورت داروهایی مانند قرص تولید می شود که حتی برای بیماران سرطانی و مبتلایان به ایدز و دیابت نیز مفید است.
دکتر فلاحی خاطر نشان کرد: امروزه در دنیا از جلبک ها داروهای ضد سرطان تهیه می شود و مطالعات روی گونه هایی که مانع سرطان هستند ادامه دارد.
همچنین به گفته وی برخی از گونه های جلبک می تواند از ایجاد آلزایمر در سنین پیری پیشگیری کند.
به گفته وی از بسیاری از انواع جلبک در دنیا برای تولید داروهای مفید برای پوست، جلوگیری از سکته قلبی و کاهش چربی استفاده می شود.
برخی از انواع جلبک ها در درمان بیماری های قلبی و عروقی، گردش خون ، گوارش و التیام زخم ها نیز موثر است.
میکروجلبک ها را دوست قلب و دستگاه گردش خون می دانند چون در پالایش خون از کلسترول اضافی ، پیشگیری از افزایش فشار خون ، پیشگیری از دیابت و التیام دهنده زخم های گوارشی موثر است.
تنظیم عملکرد روده و تقویت سیستم ایمنی بدن ، تقویت بینایی ، محافظت مغز در مقابل کاهش حافظه در سالمندی ، تاثیر بر کاهش خستگی مزمن، ازد یگر مزایای میکرو جلبک های محسوب می شوند.
برخی جلبک ها مانند استرولینا در خنثی کردن رادیکال های آزاد که موجب تغییر دادن سلولهای تولید کننده سرطانی به ویژه تومور دهانی می شوند بسیار موثرند.
*جلبک به عنوان کود
از برخی جلبک ها در تهیه کودهای ازته برای مصارف کشاورزی و همچنین آفت کش طبیعی استفاده می شود.
*جلبک به عنوان سوخت
این پژوهشگر برتر کشور خاطرنشان کرد: برخی از انواع جلبک ها برای تولید سوخت می تواند مورد استفاده قرار گیرد و از آنها به عنوان بیودیزل نام برده می شود.
وی یاداور شد: در ایران هم بر روی تولید بیودیزل به صورت پراکنده کارهایی شده ولی برای اقتصادی شدن نیاز به مطالعه بیشتر دارد .
* استفاده غذایی
استفاده از جلبک ها برای تغذیه انسان سابقه طولانی دارد و به سال های قبل از میلاد می رسد. طی قحطی بزرگی که در اواسط قرن نوزدهم در انگلستان بر اثر آلودگی قارچی سیب زمینی رخ داد، یک نوع جلبک قرمز دریایی جایگزین مهمی برای محصولات سیب زمینی شد.
دکتر فلاحی خاطرنشان کرد: امروزه نیز در بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی به ویژه در کشورهایی که دارای سواحل طولانی با دریاهای آزاد هستند، از جلبکها به شکلهای مختلفی برای تغذیه استفاده می شود .
از برخی انواع جلبک ها ( اسپیرولینا ) در کلوچه ها، نان ها، سالاد و سوپ استفاده می نمایند و در کشورهای اروپایی برای بهبود رژیم غذایی، قرص های اسپیرولینا به صورت روزانه مصرف می شود.
* استفاده در صنعت
معمولا کشت جلبک ها به عنوان یک فعالیت اقتصادی و صنعتی در بسیاری از کشورهای جهان به ویژه کشورهای صنعتی صورت می گیرد.
موارد متعددی از کاربرد صنعتی جلبک ها وجود دارد که از آن جمله می توان به عنوان صافی در پالایش روغن، شکر ، تهیه فیلم های عکاسی، خمیر دندان، ژل موی سر، لوسیون های بهداشتی و زیبایی، همچنین در رنگ سازی، پارچه بافی، چرم سازی، پودرهای براق کننده ماشین و نقره و استفاده در تابلوها، علائم راهنمایی و پلاک ماشین ها ، تهیه شیشه های مقاوم و چسب استفاده کرد.
جلبک ها فواید و مصارف شناخته شده بسیار دیگری مانند تصفیه آب و پژوهش های زیستی دارند و شاید هنوز بسیاری از سودمندی های آن شناخته نشده باشد اما جنبه های دیگر جلبک ها نیز قابل بررسی هستند.
*اکوتوکسیکولوژیک
رییس پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی گفت: در محیط های طبیعی ما مجموعه ای از عوامل آلاینده نظیر فلزات سنگین ، سموم ، شوینده ها و مواد نفتی وجود دارد و نمی توانیم بگوییم مرگ و میر یک موجود یا گونه ناشی از کدام عامل است.
دکتر فلاحی خاطرنشان کرد: در آزمایشگاه تاثیر تک تک سموم و ترکیب آنها را بر روی این جلبک ها مورد آزمایش قرار می دهیم تا ببینیم به طور جداگانه و به شکل مخلوط چه تاثیری روی یک موجود دارد.
علاوه بر این در آزمایشگاه پژوهشکده آبزی پروری تجمع زیستی آلاینده ها در زنجیره غذایی آبزیان نیز مورد بررسی قرار می گیرد.
وی مساله را به این شکل تشریح کرد: فلز سنگین را به جلبک می دهیم ، جلبک را به زئوپلانگتون و زئوپلانگتون را به ماهی می دهیم و بعد ماهی را در خصوص انتقال آلاینده ها بررسی می کنیم.
وی افزود: روی فعالیت تولید توکسین جلبک ها یعنی این که هرکدام تحت شرایط محیطی چقدر سم تولید می کنند نیز بررسی صورت گرفت .
دکتر فلاحی خاطرنشان کرد : نتایج این مطالعات می تواند به ما در شناسایی سمی یا غیرسمی بودن گونه های موجود در محیط کمک کند تا با آن در استخرهای پرورشی و محیط های طبیعی آگاهانه برخورد کنیم .
وی متذکر شد: این مطالعات به پرورش دهندگان هشدار می دهد تا در استخرهای پرورشی با ریختن بی رویه برخی کودهای شیمیایی به تشکیل مواد سمی کمک نکنند.
*جلبک ها به عنوان تهدید
گاهی برخی جلبک ها تحت شرایط محیطی از جمله مواد آلی (مغذی ) بسیار بالا و برخی آلاینده ها رشد بی رویه پیدا می کنند.
دکتر فلاحی در توضیح این مطلب گفت: این جلبک ها چندگونه هستند برخی در اثر ازدیاد بیش از حد موجب کاهش اکسیژن و مرگ و میر آبزیان و بعضی به دلیل تولید سم موجب مرگ و میر و تلفات شدید آبزیان، صدف ها و حتی در صورت مورد مصرف قرار گرفتتن توسط چهارپایان منجر به مرگ آنان می شوند.
* بلوم جلبکی در خزر
این پژوهشگر با اشاره به سابقه بروز پدیده بلوم جلبکی در دریای خزر خاطرنشان کرد: لازم است محیط های با ارزش مثل تالاب و دریای خزر بایستی از لحاظ بلوم جلبکی مورد پایش، هشدار و پیگیری قرار گیرد.
به گفته وی با توجه به ارزش این محیط های آبی باید کمیته ای برای مقابله با این بلوم ها طرح ریزی شود تا در صورت وقوع، راهکارهای لازم به کار گرفته شود.
رییس پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی در خاتمه یادآور شد: طرح جامع تولیدات بیولوژیک از جلبک ها ( مکمل غذایی ، آنتی بیوتیک و دارو، غذای آبزیان ، کود ازته ) تهیه شده و آمادگی ارائه فن آن را داریم ولی مستلزم تامین اعتبار و حمایت مسئولان است.
پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی با سابقه بیش از 85 سال فعالیت تحقیقاتی و پژوهشی ، اولین مرکز تحقیقات در زمینه شیلات کشور محسوب می شود.
در سال 1382 این مرکز با توجه به مصوبه وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری تحت عنوان پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی نامگذاری شد و در حال حاضر این پژوهشکده از نظر تشکیلاتی دارای چهار گروه تخصصی شامل گروه تکثیر و پرورش ، گروه ژنتیک و اصلاح نژاد ، گروه اکولوژی آب های شیرین و گروه بهداشت و بیماریهای آبزیان است.
این پژوهشکده ، دو ایستگاه تحقیقاتی با نام های ایستگاه تحقیقاتی شیلاتی سفیدرود و ایستگاه تحقیقاتی تغذیه و غذای زنده آبزیان دارد و یک ایستگاه تحقیقاتی جدید در زمینه کشت تلفیقی آبزیان نیز در منطقه شولم شهرستان فومن در مرحله طراحی و اجرا می باشد.
این پژوهشکده تاکنون 135 پروژه ملی ، بین المللی و استانی و 120 پروژه دانشجویی در مقاطع تحصیلی کارشناسی ارشد و دکترا را با موفقیت به اتمام رسانده و نتایج آنها راهنمای بخش اجرا در رفع مشکلات و موانع تولید و توسعه شیلات و آبزی پروری در کشور ما ایران بوده است