خلیج چابهار، زیباترین خلیج طبیعی ایران

خلیج چابهار یکی از زیباترین خلیج‌های طبیعی ایران می‌باشد که ماحصل آمیزش دریا، زمین و آفتاب است

خبرگزاری فارس از زاهدان منطقه چابهار جزو معدود مناطق کشور است که مملو از جاذبه‌های بی‌نظیر و کم نظیر طبیعی و تاریخی است.

به گفته بسیاری از مسئولان سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، دست اندرکاران عرصه طبیعت و گردشگران این منطقه، چابهار قابلیت تبدیل شدن به قطب طبیعت گردی کشور را داشته و از این حیث از بسیاری از مقاصد گردشگری کشور برتر است.

وجود جاذبه‌های طبیعی در این نقطه از کشور، مرهون شرایط اقلیمی، موقعیت خاص مکانی و جغرافیای تاریخی در ادغام با تحولات زمین ساختی و سایر متغیرها است، در این منطقه می‌توان پدیده‌های متعدد ژئوتوریستی همچون فروسایی یا ساییدگی، دگرشیبی یا ناجوری، فرسایش تفاصلی، هم شیبی، خوردگی، رخنمون یا برون زد و غیره را مشاهده کرد.

جمیع این پدیده‌ها، خود می‌توانند به صورت منفرد، جاذبه‌های زیبایی محسوب شده و حجم انبوهی از اکوتوریست‌ها را به این منطقه سوق دهند.

در زمینه جاذبه‌های تاریخی نیز می‌توان گفت که یکی از مراکز مهم باستان شناسی کشور نیمه فلات شرقی است، این منطقه شامل استان‌های خراسان، کرمان و سیستان و بلوچستان است.

* خلیج چابهار

خلیج چابهار از زیباترین خلیج‌های طبیعی کشور و ماحصل آمیزش دریا، زمین و آفتاب است که طی هزاران سال به صورت طبیعی در گوشه‌ای از دریای عمان و در همسایگی شهر چابهار ایجاد شده. است.

اساساً منطقه چابهار دارای خلیج‌های طبیعی متعددی است که محوریت آن با خلیج چابهار است این خلیج طبیعی که چشم اندازی بسیار طبیعی دارد، خود میزبان ده‌ها لنج و قایق‌های صیادی است منطقه آزاد چابهار در جوار شرقی این خلیج زیباست.

* قلعه تیس (پرتغالی‌ها)

قلعه پرتغالی‌ها بر فراز تپه‌ای مشرف به جاده چابهار‌ ـ تیس و در پنج کیلومتری شهر چابهار قرار دارد.

قلعه تیس به ابعاد 24×95 متر ساخته شده و مصالح به کار رفته در آن؛ آجر، سنگ و گچ است در ورودی در بخش شرقی قرار دارد در این قلعه هشتی بزرگ با اتاق‌های بسیار و ایوان اختصاصی نیز وجود دارد که طرز ساختن آن شبیه به کاروانسراهای شاه عباسی بوده و در زمان شاه سلیمان صفوی ساخته شده است.

علاوه بر آن در سمت ساحل دریای عمان قلعه دارای دو برج دیده بانی است که برج سمت راست به صورت یک اتاق ایوان دارد و یک شاه نشین بر روی مجمعی مکعب مستطیل پی سازی شده و استفاده از برج علاوه بر دیده‌بانی به صورت چراغ دریایی نیز بوده است.

گوشه‌های حیاط قلعه آثاری از آب انبارها دیده می‌شود که از سنگ و ساروج و گچ ســاخته شده‌اند در بیــــرون دیوار بلند قلعه آثار چاهی وجود دارد که در سنگ صخره کــنده شده و لبــه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محکم شده است.

قدمت قلعه تیس به دوره اسلامی باز می‌گردد و با شماره 555 در فهرست آثار ملی ایران به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است.

بازدید از قلعه تیس که ویرانه‌های آن نشانه رشادت و پیروزی ایرانیان بر استعمار پرتغال است به همه گردشگران توصیه می‌شود.

محوطه‌ای که قلعه تیس برآن بنا شده به دوران پیش از اسلام باز می‌گردد.

* صنایع دستی

صنایع دستی را می‌توان نقطه تبلور فرهنگ یک منطقه دانست که ارتباط مستقیمی با اقلیم و نحوه زندگی، معیشت و تاریخ مردم یک منطقه و قوم دارد.

چابهار از نقاطی است که شرایط جغرافیایی خاص آن به همراه فرهنگ و سنن دیرپای و گستردگی اقوام و طوایف موجبات هنرآفرینی ساکنان بومی آن را فراهم آورده است. به طوری که این منطقه از کشور را می‌توان جزو قطب‌های صنایع دستی ایران نامید.

بدیهی است که با سرمایه گذاری برای این نوع صنعت که آمیخته با هنر است می‌توان برنامه‌هایی خاص طراحی و در نهایت موجبات جذب گردشگر، ارز آوری، تولید، اشتغال‌زایی و سایر آثار مثبت را فراهم آورد.

منطقه آزاد چابهار همراه با سیاست‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در زمینه ترویج صنایع دستی و حفظ آن اقدامات بسیار موثری انجام داده است که تأسیس بزرگترین و کامل‌ترین مرکز آموزش صنایع دستی شهرستان از آن جمله است.

این مرکز با تجهیزات کامل هنرآموزان زیادی را در رشته‌های مختلف مانند سکه دوزی، سوزن دوزی، تراش سنگ‌های قیمتی، سفالگری و... آموزش داده و با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان و استان، حمایت‌هایی را پس از گذران دوره از جمله معرفی به بانک‌ها جهت اخذ وام، صدور گواهینامه، خرید محصولات برای فروش در بازارهای ملی و منطقه‌ای، شرکت در نمایشگاه‌های مختلف کشور انجام می‌دهد.

صنایع دستی از جمله صنایعی است که با سرمایه‌ای اندک قابلیت سودآوری بسیاری دارد.

سوزن دوزی، حصیربافی، سکه دوزی، گلیم بافی، چادر بافی، معرق صدف، زری دوزی و گلدوزی و طلاسازی از مهم‌ترین صنایع دستی منطقه چابهار است.

*‌ موج افشان

از پدیده‌های زیبا و کم نظیر در کشور است، علت پدیده موج فشان، وزش بادهای موسمی در ماه‌های زیادی از سال و در نهایت تولید امواج است که در برخورد با صخره‌های ساحل تا ارتفاع 20 متر به هوا پرتاب می‌شود.

بسیاری از گردشگران لحظات مفرحی را در کنار این پدیده تجربه می‌کنند. موج افشان از پدیده‌های بسیار زیباست که دیدگان هر گردشگری را به سوی خود جذب می‌کند.

طول ذرات آب پرتاب شده بسته به بزرگی موج و فصل سال داشته که در تابستان اوج زیبایی این پدیده را می‌توان مشاهده کرد. این پدیده در محلی به نام دریا بزرگ واقع در مرکز ساحلی شهر چابهار قابل مشاهده است.از حفره‌های داخل صخره‌ها گاهی آب با شدت و به صورت فواره به بیرون می‌جهد.

نهایت زیبایی و خشم طبیعت را توأمان در این پدیده می‌توان دید.

* حرا (مانگرو)

درخت شگفت انگیز و شورزی دریایی است."گینه"زیست شناس مشهور این درخت را به افتخار ابو علی سینا دانشمند نامور ایرانی "اوی سینا مارینا " نامگذاری کرده است که نام علمی آن نیز هست.

در زبان محلی این درخت را "تامر" (برگرفته از نامی پاکستانی) می‌نامند و عموم به آن حرا می‌گویند. این درخت که علاوه بر جنوب ایران در کرانه‌های عربستان و مصر نیز می‌روید، دارای خواص درمانی بسیاری است. به هنگام مد که تاج این درخت در بالای آب دیده می‌شود، زیبایی اعجاب آوری دارد به ویژه اینکه شاخه‌های این درخت آشیانه پرندگان بسیاری نیز هست که بر زیبایی آن نقشی مضاعف می‌زنند. از مشخصات حرا این است که دانه‌اش بر روی درخت مادر رشد اولیه را طی کرده و سپس نهال جوان حاصل از درخت جدا شده و به مرداب می‌افتــد. برگ‌های حرا با دوام است و ظاهر بیضوی شکل و منتهی به یک خامه باریک است، قسمت مورد استفاده پوســته شاخه آن است.

در خلیج گواتر چابهار و در جنب ساحل زیبای آن (در فاصله 120 کیلومتری شرق چابهار) دیدگان به مناظر فوق‌العاده از این گیاه گره می‌خورد که به وسعت 200 هکتار بر پهنه آبی خودنمایی می‌کنند.

تردد با قایق موتوری در بین این درختان حس غریبی را به وجود می‌آورد.

منطقه حرا بیستمین تالاب ثبت شده جهانی به حساب آمده و میزبان بیش از یک‌هزار نوع ماهی و گونه‌های ارزشمند پرندگان آبزی مانند؛ فلامینگو، پلیکان، عقاب، ماهی گیر و سایر جانوران است.

* تمساح پوزه کوتاه (گاندو)

تمساح مردابی یا کروکودیل پوزه کوتاه که به زبان محلی بلوچی به آن گاندو گفته می‌شود در منتهی الیه جنوب شرق بلوچستان در حاشیه رودخانه سرباز و برکه‌های واقع در منطقه حفاظت شده "باهوکلات" زندگی می‌کند.

این تمساح شاخه‌ای از یک جمعیت گسترده است که انتشار جغرافیایی آن از پاکستان غربی آغاز تا هند، بنگلادش و آسام ادامه پیدا کرده و به کشور میانمار نیز می‌رسد.

بزرگترین خزنده ایران بازماندهُ خزندگانی است که حدود 265 میلیون سال پیـــش می‌زیسته‌اند و در طول 65 سال گذشته تغییرات اندکی یافته‌اند دارای پوزه‌ای پهن بوده که طرفیــن فـک بالایی 19 دندان و طرفین فک پایینی 15 دندان دارد و در قسمت پشت سر و در ناحیه گردن دو جفت صفحات شاخی بزرگ دیده می‌شود دارای پاهای کوتاه بوده و پنج انگشت منتهی به ناخن‌های بلند در پاهای جلویی و چهار انگشت منتهی به ناخن‌های کوتاه‌تر در پاهای عقبی دیده می‌شود، رنگ عمــومی بدنــش زیتونی تا قهوه‌ای بوده و شکمی بدون فلس و به رنگ سفید متمایل به زرد دارد. تمساح حیوانی بسیار خجالتی، محتاط و ترسوست و به سختی می‌توان آن را مشاهده کرد.

در عین حال حیوانی باهوش و زیرک است و به محض احساس خطر و با حضور مزاحم در آب فرو رفته و مخفی می‌شـود ولی برای تنفس باید سریعا به سطح آب برگردد.

گاندو در فصول پائیز، زمستان و اوایل بهار فعالیت بیشتری داشته و بسته به میزان بارش باران این فعالیت‌ها تا اردیبهشت ماه ادامه پیدا می‌کند.

در ماه‌هایی که هوا چندان گرم نیست گاندو در سطح برکه‌ها غوطه‌ور و یا در کرانه‌های باتلاقی در آفتاب استراحت می‌کند اما در تابستان که دما در برخی نقاط تا 49 درجه افزایش می‌یابد در گل و لای باتلاق فرو می‌رود و یا به صورت دسته جمعی در ته مانده آب برکه‌ها به سر می‌برند.

غذای گاندو را حیواناتی مانند ماهی‌ها، قورباغه‌ها، پستانداران کوچک، سنجاب زمینی، سوسک آبی و غیره تشکیل می‌دهد.بهترین غذای گاندو سگ‌های گله هستند اما گاهی به گوسفندان و بزها نیز حمله می‌کند.

گاندو بر خلاف جثه بزرگش به غذای زیادی احتیاج ندارد. یک گاندوی بالغ با قد دو متر روزانه تنها نیم کیلو گوشت مصرف می‌کند. بر اساس یک اعتقاد قدیمی بلوچی، گاندو تمساح خوش یمن و مقدس شمرده می‌شود و عقیده بر این است که هر کجا که گاندو هست آب فراوان است.

* کوه‌های مریخی (آریا)

ارتفاعات آریا که در سطح منطقه به دلیل شباهت به سطح سیارات فضایی به کوه‌های مریخی و به خاطر زیبایی به کوه‌های مینیاتوری مشهورند، "بدلند" یا "بد بوم" هستند که عبارت است از زمین‌ها و ارتفاعات لم یزرع که خود در برابر فرسایش به این شکل در آمده‌اند.

بارش شدید باران و بادها موجب تولد اشکال جدیدی در این بدلندها شده‌اند. کوه‌های مریخی از 35 کیلومتری شرق چابهار آغاز و ده‌ها کیلومتر به طرف شرق ادامه یافته و دارای قله‌های مدور حاصل از فرسایش است.

در این کوه‌ها به وفور می‌توان فسیل آبزیان از جمله صدف‌ها را یافت که نشان دهنده این است که این منطقه هزاران سال قبل به دفعات در زیر آب بوده است.

کوه‌های مریخی، زیبایی زیادی داشته و گردشگر در لحظه اول برخورد با این پدیده حیرت زده می‌شود. این کوهها دارای قابلیت‌های فراوانی برای راه‌اندازی تاسیسات گردشگری هستند. کوه‌های مریخی از جمله معروف‌ترین جاذبه‌های چابهار به حساب آمده و دیدن آن به همه گردشگران توصیه می‌شود.

قدیمی‌ها نام این کوهها را که از منطقه لیپار تا بریس کشیده شده است "آریا" یا "کالانی" می‌گفته‌اند.

همچنین کوه‌هایی مانند "مسکهی" در نزدیکی "بریس" ،"زیان کش" و "سادکش درست" در روستاهای "کالبر" و "رودیک" و نیز کوه " نیل" در دهستان "کمبل سلیمان " شبیه به این پدیده هستند.

* لیپار و دشتار

لیپار" از مناطق زیبا و طبیعی منطقه است. تالاب لیپار در نزدیکی روستای رمین و در 15 کیلومتری شرق چابهار در مسیر جاده ساحلی چابهار ـ گواتر قرارگرفته است. لیپار چشم انداز فوق‌العاده‌ای دارد. رویش گونه‌های بلوط و گزنه در آب صحنه بسیار زیبایی خلق کرده که در هیچ جای دیگر ایران دیده نمی‌شود. در این تالاب زیبا، پرندگانی چون لک لک، طاووس، کبک و مرغ ماهی خوار و... زندگی می‌کنند.

کنار این تالاب زیبا نیز "دشتار" قرار دارد که بومیان به آن عروس نیز می‌گویند. علت این نامگذاری، زیبایی منطقه و وجود درختان سرسبز و خرم است که می‌تواند پذیرای علاقه‌مندان به طبیعت باشد. دشتار در زبان بلوچ به دخترانی اطلاق می‌شود که هنوز عروسی نکرده و به عبارتی در مرحله نامزدی به سر می‌برند.

در این منطقه پنبه‌های وحشی به عمل می‌آید که بومیان از آن تشک و بالش تهیه می‌کنند. همچنین این منطقه، تاریخی طولانی را یدک می‌کشد و دارای جاذبه‌هایی از جمله چاه‌های عمیق و گورستان‌های تاریخی است.

ساحل صخره‌ای، درخت انجیر معابد، گل فشان، فرش خزه‌ها از دیگر جاذبه‌های طبیعی چابهار است که هر یک به نوبه خود چشم هر بیننده‌ای را مجذوب و خیره می‌کند.

* غارهای سه‌گانه

در دامنه کوه شهبازبند، حدود 25 متر بالاتر از سطح زمین دو غار مصنوعی و یک غار طبیعی در کنار هم قرار دارند که این سه غار را مردم بومی "بان مسیتی"می‌گویند. در زبان بلوچی ،"بان " مرد صالح و خداپرست و تارک دنیا را می‌گویند و "مسیتی" معبد و پرستشگاه خوانده می‌شود.در درون یکی از غارها که طبیعی و کوچک است یک آرامگاه مکعب و صندوقچه‌ای که ارتفاع گنبد آن 40 سانتی متر است دیده می‌شود. روی دیوارهای سه طرف گنبد با جوهر قرمز و بنفش، خطوط و علاماتی نقش بسته که بیشتر به خط "گجراتی" و خطوط هندی شباهت دارد.

غار دوم به فاصله هفت قدم در سمت راست این غار، با سکویی از گچ و سنگ ساخته شده است. بر بدنه این سقف طبیعی، آثار تراش و ابزار کار به خوبی پیداست. دهانه غار 80 سانتی متر است. غار سوم به فاصله 50 متر در سمت چپ غار اصلی قرار دارد که طول قوس دهانه آن 20 متر است. در درون آن به فاصله کمی پس از ورود حفره‌ای عمومی قرار دارد که گویا به جایی در دل کوه و در عمق آن متصل است. به نظر می‌آید که این غارها در زمره یک واحد تاسیساتی و ساختمانی و به منزله توقفگاه‌ها یا مذبح یا پرستشگاه بوده است که سکویی برای انجام اعمال مذهبی یا تشریفات دیگر در سر تا سر پهنه جلوی هر سه غار ساخته بوده‌اند.

* قلعه گواتر

قلعه گواتر در جنوب شرقی‌ترین قسمت از خاک ایران و در نقطه صفر مرزی (هم مرز با کشور پاکستان) قرار دارد. قلعه گواتر در امتداد جاده ساحلی چابهار- گواتر بر روی تپه‌ای مربوط به دوران پیش از تاریخ واقع شده است.

پرتغالی‌ها در زمان تسلط بر عمان، پس از مسطح کردن تپه، قلعه را ایجاد کرده‌اند.

سفال‌هایی که از این تپه به دست آمده دارای سبک و نقش‌های پیش از تاریخ است و اگر این مسئله ثابت شود، نشانه وجود فرهنگ صیادی در هزاره سوم پیش از میلاد در این منطقه خواهد بود. گورستان و چاه آبی باستانی، ارزش این منطقه را بیش از پیش کرده است.

* روستا و بندر تاریخی تیس

این روستا در 9 کیلومتری شمال خلیج فارس قرار گرفته است. در آثار برخی از مورخان سده‌های اول اسلامی به نام این روستای باستانی اشاره شده است.

مقدسی، مورخ قرن 4 هجری شمسی، بندر "تیز" یا "تیس" را به عنوان بندری کوچک اما قابل سکونت و در حال رشد معرفی کرده است. این روستا که در مسیر سواحل جنوبی ایران قرار گرفته در قدیم به عنوان مرکز مهم تجارت شکر و گندم در سیستان و مکران مورد توجه بوده است. تیس که در بافت منطقه آزاد چابهار قرار گرفته، زیبایی‌های متعددی را در خود دارد. اگر به روستای تیس سفر کردید از غارهای تاریخی، مساجد زیبای روستا و خانه دلوشی دیدن کنید.

از دیگر جاذبه‌های تاریخی منطقه چابهار می‌توان به آرامگاه سید غلام رسول، قلعه پیروز گت، گورستان تپه نهادی، ساختمان قدیمی تلگراف خانه و قدمگاه خضر اشاره کرد.

* چابهار یا چهار بهار یکی از مناطق بسیار زیبا و دیدنی استان سیستان و بلوچستان است که با جاذبه‌های طبیعی و منحصر به فرد و نیز جاذبه‌های تاریخی‌اش و وجود منطقه آزاد مسافران نوروزی را به سوی خود فرا می‌خواند. این بندر زیبا بهار هر سال پذیرای تعداد زیادی از مسافران، گردشگران و توریست‌های ایرانی و خارجی است. امید است هموطنان عزیز با سفر به این بندر زیبا از طبیعت بکر آن نهایت بهره را ببرند و لحظات توأم با آرامش را در کنار ساحل نیلگون و زیبای دریای عمان سپری کنند