هشدار معاون سازمان حفاظت محيط زيست: ماهيان قرمز حوض را در رودخانه رها نكنيد

هشدار معاون سازمان حفاظت محيط زيست: ماهيان قرمز حوض را در رودخانه رها نكنيد

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محيط زيست در آستانه 13 فروردین روز طبیعت از شهروندان خواست ماهی‌های قرمز سفره هفت سین را در رودخانه‌ها رها نکنند.

دكتر اصغر محمدی فاضل در گفت‌وگو با خبرنگار «محيط زيست» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، گفت: ماهي طلايي، ماهي حوض با نام علمي Carassius auratus، بومي كشورهايي چون چين، ژاپن، هنگ كنگ، لائوس و ماكائو است كه امروز در اكثر كشورها وجود دارد و حتي تا قاره آمريكا نيز گسترش يافته است.

وي در خصوص نحوه ورود اين گونه ماهي‌ها به كشور گفت: اين گونه احتمالا يا از طريق تحقيقات جهت مطالعات آزمايشي در فيزيولوژي، بيوشيمي، رفتارشناسي و ديگر موارد در محيط‌هاي محلي رهاسازي شده، يا به عنوان يك ماهي تزئيني و اكواريومي به دليل آن كه بسياري از نواحي كشور در طول سال داراي آب هاي گرم است و ماهي طلايي كه در استخرهاي پرورشي ماهيان تزئيني نگهداري مي‌شود، ممكن است به آساني از طريق دور انداختن يا فرار به آب‌هاي طبيعي وارد شود يا به طور تصادفي و اتفاقي همراه با گونه‌هاي مطلوب گرم آبي به داخل كشور راه يابد.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محيط زيست زمان ورود اين گونه ماهي به كشور را نامشخص عنوان كرد و گفت: اندازه و حداكثر طول و وزن ثبت‌شده اين گونه در ايران ‌٣٥ سانتيمتر و 1/2 كيلوگرم و حداكثر طول و وزن ثبت شده آن در جهان ‌٥٩ سانتيمتر و ‌٣ كيلوگرم است.

وي با اشاره به اين كه زيستگاه اين گونه ماهي آبهاي شيرين و تا حدي آب شور، قسمت‌هاي پاييني رودخانه‌ها، تالابها و درياچه‌ها، مناطق گرم است، در خصوص رفتار آن گفت: اين گونه نسبت به تغييرات شرايط محيطي مثل شوري، گل‌آلودگي، دماي آب، اكسيژن و آلودگي‌هاي محيطي بسيار مقاوم است و اكثرا زيست در كمتر از ‌١٠ متر را ترجيح مي‌دهد.

فاضل غذاي عمده اين ماهي را گياه عنوان كرد و گفت: اما در رژيم غذايي اين گونه، جانوران كف‌زي چون حشرات و سخت‌پوستان نيز مشاهده مي‌شود.

وي با اشاره به اين كه اين ماهي در فصل بهار توليد مثل مي‌كند، گفت: اين گونه، از اسپرم فقط براي تحريك تكامل تخم استفاده مي‌كند (gynogenesis) البته اين تحريك مي‌تواند توسط اسپرم گونه‌هاي ديگر آبزيان نيز صورت گيرد. به همين دليل در برخي نواحي ماده‌ها جمعيت غالب را تشكيل مي‌دهند.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محيط زيست افزود: تخم‌هاي اين گونه، لابه‌لاي گياهان آبزي گذاشته مي‌شود و از آن‌ها لاروپلاژيك خارج شده و يك جمعيت كوچك اين‌گونه در عرض ‌٤/٤ – 1/4 سال مي‌تواند دو برابر و در سن ‌٤ - ‌٢ سالگي بالغ شود.

وي در خصوص خطرات ناشي از رهاسازي اين‌گونه در طبيعت و خارج از اكوسيستم خود گفت: ايجاد تغييرات در زيستگاه به طوري كه ماهي طلايي به دليل تغذيه از گياهان باعث كاهش و از بين رفتن گياهان آبزي‌شده و اين موجب كاهش پناهگاه لاروها، ماهيان كوچك و همچنين كاهش جمعيت بي‌مهرگان مورد تغذيه ديگر ماهيان اقتصادي دارد. از طرف ديگر ماهي حوض هنگام تغذيه باعث گل‌آلودگي آب مي‌شود و اين امر سبب كاهش نفوذ نور در آب و توقف رشد گياهان و در نتيجه خفه شدگي بي‌مهرگان كف‌زي، بازيابي راحت فسفات شده كه اين تغييرات به نوبه خود ماهيان بومي را تحت تاثير قرار داده و موجب كاهش و حتي حذف بعضي از آن‌ها مي‌شود.

فاضل بحث رقابت غذايي را يكي ديگر از خطرات ناشي از رهاسازي اين ماهي در محل‌هاي خارج از زيستگاه اصلي عنوان كرد و گفت: رقابت غذايي و مكاني ماهي حوض با ماهيان بومي باعث كندي تغذيه و توليد مثل ماهيان بومي مي‌شود چرا كه اين گونه بسيار مقاوم و فرصت‌طلب است.

وي به توقف رشد ديگر گونه‌ها از طيق سازگاري اين‌گونه با محيط و گسترش سريع جمعيت آن‌ها در محيط زيست جديدشان اشاره كرد و گفت: اين امر در درياچه سيستان قابل مشاهده بود و با توجه به اين مهم، اين گونه ممكن است گونه‌اي بومي را از طريق جمعيت زياد خود و كاهش اكسيژن تحت تاثير قرار دهد.

به گفته معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محيط زيست تغييرات ژنتيكي به دليل نوع ويژه توليد مثل ماهي حوض ماده (gynogenesis) و باروري تخم‌ها توسط اسپرم گونه‌هاي ديگر همچون كپور بدون تركيب ژنتيكي و كاهش موفقيت‌هاي توليد مثلي ديگر گونه‌ها از ديگر خطرات رهاسازي اين ماهي در محل‌هاي خارج از زيستگاه اصلي و رودخانه‌هاست.

وي با اشاره به احتمال انتقال انگل‌ها و بيماري‌ها از اين گونه به محيط گفت: معرفي يك گونه جديد به يك منطقه باعث ورود بيماري‌هاي جديد از طريق گونه‌هاي غيربومي شده و اين امر موجب از دست رفتن مكانيزيم‌هاي دفاعي گونه‌هاي بومي در برابر بيماري‌هاي بومي مي‌شود.

فاضل همچنين تصريح كرد: ماهي طلايي با داشتن بيش از ‌٣٢ نوع بيماري معروف (‌١٥ بيماري انگلي، ‌٨ بيماري باكتريايي، ‌٥ بيماري ويروسي، ‌٢ بيماري خارجي، ‌٢ بيماري با منشأ نامشخص) تاثيرات منفي بر روي جمعيت گونه‌هاي بومي دارد. از سوي ديگر نوعي سخت‌پوست با نام علمي Lernaea cyprinaeca اگر چه ميزبان اختصاصي ندارد. ولي به نظر مي‌رسد كه به طور گسترده‌اي توسط ماهي طلايي گسترش يافته است كه اين مي‌تواند تاثيرات مخربي بر روي فون ماهيان بومي داشته باشد.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محيط زيست در پايان تاكيد كرد: با توجه به اين كه ماهي طلايي يا ماهي حوض به صورت پرورشي در كشور تكثير مي‌شود، لذا شهروندان از رهاسازي اين گونه غيربومي در رودخانه‌ها براي جلوگيري از صدمات جبران‌ناپذير به آبزيان جدا خودداري كرده و اين گونه را در محيط‌هاي آبي بسته همچون استخرها و حوضچه‌ها رها كنند