برنامه‌های دبیرکل ایرانی D8 از زبان خودش

دبیرکل ایرانی D8 از جمله برنامه‌هایش برای چهار سال تصدی این پست را انجام پروژه‌های مشترک بین کشورهای عضو برشمرد و گفت: امیدوارم نماینده شایسته‌ای برای کشور باشم
«سید علی‌محمد موسوی» اولین دبیرکل ایرانی D8 که از روز چهارشنبه (13 دی ماه) رسماً کار خود را به عنوان دبیرکل‌ این سازمان آغاز کرد، در گفت‌وگویی با خبرنگار سیاست خارجی خبرگزاری فارس به تشریح برنامه‌های خود در طول 4 سال تصدی این پست پرداخت.
وی که از 1370 وارد وزارت خارجه شده از 1373 تا 1377 عضو هیئت نمایندگی ایران در دفتر سازمان ملل در وین بوده و عمدتاً در زمینه مباحث مربوط به مواد مخدر و پیشگیری از جرم فعالیت کرده و در برخی از اجلاس‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز حضور داشته است.
موسوی از سال 1377 تا 1380 در تهران عهده‌دار معاونت اداره حقوق بشر وزارت خارجه بوده و پس از آن به مدت 3 سال عضو هیئت نمایندگی ایران در سازمان منع سلاح‌های شیمیایی OPCW در لاهه بوده است.
وی پس از بازگشت به تهران معاون مرجع شیمیایی و پس از آن رئیس اداره مذاکرات تجاری و انرژی، سرپرست اداره کل اقتصادی چند‌جانبه و قبل از تصدی دبیر‌کلی D8 نیز مدیرکل همکاری‌های اقتصادی بین‌المللی وزارت خارجه بوده است.
موسوی که فارغ‌التحصیل دکترای مدیریت راهبردی از دانشگاه عالی دفاع ملی است، در سال‌های اخیر نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان اکو بوده و در اجلاس‌های متعددی از جمله اجلاس سران اکو در سال‌های 2008، 2010 (استانبول) و 2012 (باکو) نیز مشارکت فعال داشته است.
همچنین وی طی چند سال اخیر، کمیسیونر جمهوری اسلامی ایران در سازمان D8 بوده و در زمان تصدی پست مذکور، نشست‌های وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان و هفتمین اجلاس سران D8 در ابوجا (نیجریه) و هشتمین اجلاس سران D8 در اسلام‌آباد نیز برگزار شده است.
ایده تشکیل سازمان D8 به عنوان یک اتحادیه اقتصادی فرامنطقه‌ای، متشکل از هشت کشور مسلمان در حال توسعه شامل کشورهای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالـزی، مصر و نیجریه برای اولین بار از سوی نجم‌الدین اربکان رهبر حزب اسلامگرای رفاه و نخست‌وزیر وقت ترکیه، با هدف تقویت همکاری‌های اقتصادی بین کشورهای مزبور در جریان کنفرانسی تحت عنوان «همکاری برای توسعه» (اکتبر 1996 – ترکیه) با حضور وزرای امور خارجه کشورهای فوق مطرح و با استقبال آنان مواجه شد. این سازمان رسماً در تاریخ 25 خرداد ماه 1376 با برگزاری اولین اجلاس سران در استانبول آغاز به کار کرد.
طبق تصمیم اتخاذ شده سران دولت‌ها در پنجمین اجلاسی که در می 2006 در بالی اندونزی برگزار شد، دبیرخانه سازمان از دبیرکل، مدیر و اقتصاددان تشکیل شد. در این راستا دبیرکل ضمن انجام مکاتبات و ایجاد ارتباط کارآمد بین کشورهای عضو و تبادل اطلاعات، بر حسن اجرای امور نظارت خواهد کرد.
دبیرخانه سازمان در استانبول ترکیه مستقر است.
سید علی‌محمد موسوی در این گفت‌وگو در خصوص نحوه انتخاب دبیرکل D8 عنوان کرد: کشورهای عضو به صورت چرخشی و بر اساس نام کشورهای عضو به ترتیب حروف الفبا، عهده‌دار پست دبیرکلی این سازمان می‌شوند و کشوری که نوبت آن فرارسیده نامزد خود را معرفی می‌کند. در ابتدا در نشست کمیسیونرها (رکن نظارتی و اجرایی سازمان) موضوع انتصاب نامزد پیشنهادی مورد بحث و گفت‌وگوی کارشناسی قرار گرفته و موضوع در شورای وزیران (رکن سیاسی و تصمیم گیر سازمان) بررسی و در پی تصمیم شورای وزیران مبنی بر موافقت با انتصاب نامزد معرفی شده، مراتب در اجلاس سران (رکن عالی سازمان) به تایید نهایی می‌رسد.
موسوی ابراز امیدواری کرد که در طول 4 سال تصدی این پست نماینده شایسته‌ای برای کشور باشد و افزود: در طول این مدت از هیچ کوششی برای ارتقاء موقعیت سازمان در سیستم اقتصادی بین‌المللی فروگذار نخواهم کرد.
وی در تشریح برنامه‌هایش در طول 4 سال آینده، این سازمان را دارای ظرفیت بسیار بالای اقتصادی برشمرد و گفت: D8 در مقایسه با سازمان اکو از انسجام بیشتری برخوردار است. از ابتدای تشکیل این سازمان در سال 1997 حجم تجارت بین کشورهای عضو 15 میلیارد دلار بود که در حال حاضر به 130 میلیارد دلار افزایش یافته و هدفگذاری شده که این میزان در سال 2018 به 500 میلیارد دلار افزایش یابد.
موسوی در عین حال یادآور شد: نمی‌خواهم صد در صد بگویم که این افزایش تنها به دلیل تلاش دبیرخانه‌ حاصل شده، بلکه بخشی از آن به خاطر رشد اقتصاد‌ی کشورهای عضو بوده است.
وی به اقدامات دبیرخانه در تدوین موافقتنامه‌هایی در زمینه مساعدت در امور اجرایی، مسائل گمرکی، تسهیل صدور روادید برای بازرگانان کشورهای عضو، تجارت ترجیحی بین کشورهای عضو و یادداشت تفاهم همکاری‌های هوانوردی بین اعضاء اشاره و از تصویب منشور D8 در هشتمین نشست سران در اسلام‌آباد نیز ابراز خرسندی کرد.
دبیرکل D8 با توجه به وجود زمینه‌های متعدد همکاری در سازمان در زمینه‌های بیمه، مالی، بانکی، ارتباطات، علم و فناوری، تجارت، توریسم، بهداشت و تمرکز فعالیتی سازمان طی سال‌های اخیر بر 3 تا 4 حوزه همکاری، یکی از اولویت‌های برنامه کاریش در پست دبیرکلی سازمان را فعال کردن سایر زمینه‌های همکاری عنوان کرد و گفت: سعی بر آن خواهد شد تا این زمینه‌ها گسترش یابند.
وی افزایش سطح همکاری‌ها بین کشورهای عضو در طول این 4 سال را از دیگر برنامه‌های کاریش برشمرد و افزود: درصددم تا ملاقاتی با وزرای خارجه، وزرای ذیربط و سران سازمان انجام دهم و استراتژی 4 ساله خود را به سمع و نظر آنها برسانم تا بتوانم سطح همکاری‌ها را افزایش دهم.
موسوی مشارکت فعال وزرای خارجه و سران این سازمان در نشست‌های مختلف D8 را نشانگر اراده سیاسی کشورهای عضو برای ارتقاء سطح روابط و تجارت بین اعضا عنوان کرد و گفت: گرچه کشورهای عضو در نقاط مختلف جغرافیایی قرار دارند، ولی ما با همه کشورهای عضو روابط دوستانه داریم و امیدواریم که سطح همکاری‌ها ارتقا یابد. بعد مسافت به ویژه با مصر، اندونزی و نیجریه باعث می‌شود تا به بحث ترانزیت دریایی و حمل و نقل هوایی فکر کنیم.
دبیرکل D8 در پاسخ به این پرسش که آیا کشورهایی خواستار پیوستن به این سازمان هستند؟ عنوان کرد: از جمله برنامه‌های کاریم تقویت بخش روابط عمومی این سازمان است، چرا که این سازمان برای بسیاری از کشورها ناشناخته است و به همین خاطر باید با حضور در اجلاس‌های بین‌المللی و دیدار و گفت‌وگو با سران و وزرای خارجه کشورهای غیر عضو، این سازمان را به آنها معرفی کنیم. من از رئیس کنونی این سازمان یعنی کشور پاکستان می‌خواهم که در راستای معرفی سازمان و الحاق اعضای جدید تلاش بیشتری را انجام دهد.
موسوی از دیگر برنامه‌های خود را فعالیت در زمینه جذب اعضای ناظر سازمان برشمرد.
وی یکی دیگر از برنامه‌های خود را انجام پروژه‌های مشترک بین کشورهای عضو سازمان عنوان کرد و گفت: در این راستا از وزرای صنعت کشورهای عضو می‌خواهم تا در زمینه یک پروژه مشترک منطقه‌ای بین اعضا فعالیت کنند که می‌تواند زمینه‌هایی چون کشتی‌سازی، هواپیما‌سازی و ... را در برگیرد.
دبیرکل D8 در ادامه افزود: از جمهوری اسلامی ایران نیز انتظار حمایت بیشتری دارم به خصوص از وزارتخانه‌های تخصصی می‌خواهم که این سازمان را جدی بگیرند.
موسوی در ادامه این گفت‌وگو با بیان اینکه رهبران کشورهای عضو در سال 1997 (سال تاسیس D8) آرزوهای بزرگی داشتند و نجم‌الدین اربکان پدر سازمان آرزوهای بلندی داشت، اظهار داشت: به همین خاطر یکی از برنامه های اینجانب رجوع به اسناد آن زمان و بررسی آمال رهبران و بنیانگذاران سازمان در آن مقطع و ارائه آنها در قالب گزارشی به رهبران فعلی است.
به گفته دبیرکل جدید D8 این سازمان می‌تواند مؤثر‌تر و بالنده‌تر کار کند و در این زمینه همکاری وزرای اقتصاد، صنعت، معدن، کشاورزی، بانک مرکزی، رئیس سازمان هواپیمایی و ... ضروری است.
موسوی در پاسخ به این سؤال که چرا کشورهای عضو در بحث انرژی فعالیت قابل توجهی نداشته‌اند، اظهار داشت: علت اصلی آن دوری مسافت بین کشورهای عضو است، چرا که بحث خطوط لوله در این زمینه منتفی می‌شود. البته کشور پاکستان قرار است در خرداد ماه سال 92 میزبان سمیناری در زمینه انرژی با حضور وزرای انرژی D8 باشد.
لازم به ذکر است که کشورهای عضو در مجموع 12 درصد کل ذخائر جهان و 21 درصد ذخایر ثبت شده گاز طبیعی را دارا هستند.
*تهران میزبان اولین نشست کارشناسی D8 برای تشکیل صندوق مالی
دبیرکل جدید D8 از جمله چالش‌هایی که این سازمان با آن روبرو است را دبیرخانه محدود و کوچک آن برشمرد و افزود: از ترکیه می‌خواهم که به عنوان میزبان دبیرخانه در این زمینه بیشتر همکاری کند. البته در حال حاضر دبیرخانه برای هماهنگی در خصوص سیاست‌های سازمان کفایت می‌کند، ولی اگر D8 بخواهد وارد اجرای پروژه‌ها شود، نیازمند دبیرخانه بزرگتر و کارمندان حرفه‌ای و مکانیسمی مالی است.
وی با بیان اینکه سازمان D8 هیچ مکانیسم مالی و صندوق مالی ندارد، یادآور شد: به همین خاطر پروژه مشترک تعریف نشده است، لذا جمهوری اسلامی ایران آمادگی خود را برای تشکیل صندوق مالی اعلام کرده و به زودی میزبان اولین نشست کارشناسی D8 برای تشکیل صندوق مزبور است و امیدواریم با تشکیل این صندوق، سازمان D8 بتواند وارد فاز اجرایی و انجام پروژه‌ها شود.
موسوی در ادامه با یادآوری این نکته که اراده سیاسی در بین کشورهای عضو برای ارتقاء سازمان و گسترش فعالیت آن در عرصه‌های بین‌المللی وجود دارد، یادآور شد: البته در برخی مباحث تخصصی ضعف‌هایی وجود دارد که امیدواریم در اجلاس‌های موضوعی این ضعف‌ها برطرف شود.
دبیرکل جدید D8 در خصوص اینکه گفته می‌شود سازمان‌های منطقه‌ای از جمله D8 کارایی قابل توجهی ندارند و تنها به برگزاری نشست‌ها بسنده می‌کنند نیز خاطرنشان کرد: پارادایم حاکم بر روابط بین‌الملل در دهه گذشته بین‌الملل گرایی بوده، ولی در بستر تحولات نوین در عرصه بین‌المللی به ویژه ظرف دهه گذشته، در حال حاضر منطقه‌گرایی مورد توجه قرار گرفته و بسیاری از کشورها منافع خود را در مناطق پیرامون خود و بین کشورهای همفکرشان جستجو می‌کنند و به همین خاطر تشکیل سازمان‌های بین‌المللی به خصوص در بحث اقتصادی متوقف شده و بیشتر پارادایم منطقه‌گرایی مورد عمل است.
وی در پایان عنوان کرد که به آینده سازمان D8 بسیار امیدوار است.
گفتنی است تقویت و ارتقاء جایگاه کشورهای در حال توسعه در اقتصاد جهانی، ایجاد فرصت‌های جدید در روابط تجاری و اقتصادی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی، افزایش مشارکت در تصمیم‌گیری در سطح بین‌المللی، ارتقاء سطح زندگی و رفاه عمومی مردم کشورهای عضو از مهمترین اهداف سازمان D8 است.
زمینه‌های همکاری بین کشورهای این سازمان شامل بخش‌های مختلف اقتصادی نظیر تجارت، صنعت، بانکداری و بیمه (بیمه اسلامی)، خصوصی سازی، ارتباطات و اطلاع رسانی، علوم و تکنولوژی، توسعه روستایی و مناطق محروم، انرژی، کشاورزی، گردشگری، بهداشت و سلامت، فرهنگی و ورزشی، دریاها، شیلات و آبزیان، همکاری در زمینه صنعت غذای حلال، حمل و نقل و شرکت‌های هواپیمایی است.
ارگان‌های اصلی این سازمان شامل نشست سران، شورای وزیران و کمیسیونرهاست.
تاکنون هشت نشست در سطح سران برگزار شده که آخرین نشست آن آذر ماه امسال (1391) در اسلام‌آباد برگزار شد.
اولین اجلاس سران در تاریخ 26 خرداد 1376 (15 ژوئن 1997) در استانبول؛ دومین نشست در سال 1377 (مارس 1999) در داکا؛ سومین اجلاس در اسفندماه 1379 (فوریه 2001) در قاهره؛ چهارمین اجلاس در بهمن 1382( فوریه 2004) در تهران؛ پنجمین نشست سران در تاریخ 23 اردیبهشت ماه 85 در جزیره بالی اندونزی؛ اجلاس ششم در کوالالامپور در سال 1387( 2008 ) و اجلاس هفتم در ابوجا 17 تیر ماه 1389( 8 جولای 2010) برگزار شد.
شورای وزیران هم به عنوان «رکن سیاسی و تصمیم گیری» با حضور وزرای امور خارجه هشت کشور، سالی یک بار تشکیل جلسه می‌دهد که تاکنون 15 دوره نشست شورای وزیران در کشورهای عضو برگزار شده است.
نشست کمیسیونرها نیز به عنوان «رکن اجرایی و نظارتی» با حضور معاونان وزرای خارجه یا سایر مقامات ارشد هشت کشور، سالی 2 بار برگزار می‌شود