ماهی‌های آلوده در بازار

راه دانشجو:پرورش‌دهندگان غیرمجاز ماهی قزل‌آلا، به دلیل آنکه توقف مصرف دارو در استخرها باعث تلفات جدی می‌شود تا ثانیه‌های آخر، بدون توجه به حد مجاز باقیمانده‌های دارویی، ترکیبات مختلف شیمیایی را به آب استخر اضافه می‌کنند.

به گزارش روزنامه شرق، وقتی خبرنگار ما به پرورش‌دهنده‌ای می‌گوید که خوردن این ماهیان سلامت انسان را به خطر می‌اندازد او اظهار می‌کند ما این ماهی‌ها را به استان‌های دیگر و تهران ارسال می‌کنیم و خودمان از آن نمی‌خوریم.

بر اساس این گزارش، در واقع به دلیل نبود نظارت دقیق بر باقیمانده مجاز سموم در محصولات شیلاتی و ضعف سیستم برچسب‌گذاری، بازار شاهد ورود ماهیان قزل‌آلایی است که در زمان تولید آن اندک اصول اولیه بهداشتی رعایت نشده و حد مجاز باقیمانده سموم در این دسته از تولیدات شیلاتی بیش از حد مجاز است. در چنین شرایطی سلامت مصرف‌کننده نه تنها با خوردن گوشت ماهی تضمین نمی‌شود بلکه با مخاطرات جدی نیز روبه‌رو خواهد شد.

بهار و تابستان هر سال، حاشیه یکی از سرشاخه‌های کارون، حد فاصل روستای سبزکوه تا منطقه برنجگان استان چهارمحال‌ و بختیاری شاهد حضور استخرهای پرورش ماهی غیرمجازی است که صاحبان آن فقط با اجاره یک لودر و کندن حاشیه رودخانه، حوضچه‌های گلی را برای پرورش ماهیان قزل‌آلا تدارک می‌بینند. این استخرها در پاییز و زمستان به دلیل وقوع سیلاب‌های فصلی از حاشیه رود کارون حذف می‌شوند و صاحبان آنها بار دیگر در بهار سال آینده فقط با اجاره یک لودر اقدام به احداث استخری مشابه آنچه در سال گذشته وجود داشته و یا کمی بزرگ‌تر بوده، می‌کنند.

چرا سکوت؟

برای ساخت این استخرها نیاز به کسب مجوز از سازمان دامپزشکی نیست و سازمان شیلات هم تلاش خاصی برای جمع‌آوری آنها نمی‌کند. فقر مردم منطقه و نیاز به اشتغال، مسئولان محلی را به نوعی سکوت واداشته اما آنچه در این استخرها تولید می‌شود به دلیل فقدان نظارت‌های بهداشتی، سلامت جامعه را با مخاطرات جدی مواجه کرده است.

صاحبان استخرهای غیرمجاز که با حداقل هزینه، سالانه هشت‌ تا 9 میلیون‌ تومان برای استخرهای کوچک و 200 میلیون‌ تومان برای استخرهای بزرگ به جیب می‌زنند دیگر به فکر سلامت مصرف‌کننده نیستند.

آنان تلاش می‌کنند تا با استفاده از داروهای مختلف که تلفات ماهی استخرها را به حداقل می‌رساند، حداکثر سود را نصیب خود کنند. در استخرهای پرورش ماهی رسم بر آن است که حدود 20 روز مانده به برداشت ماهیان از مصرف هر گونه دارو و مواد دیگر خودداری شود اما پرورش‌دهندگان غیرمجاز ماهی قزل‌آلا، به دلیل آنکه توقف مصرف دارو در استخرها با تلفات جدی مواجه می‌شوند تا ثانیه‌های آخر بدون توجه به حد مجاز باقیمانده‌های دارویی و ... ترکیبات مختلف را به آب استخر اضافه می‌کنند.

ماهیان رود کارون، کورند

در اغلب استخرهای پرورش ماهی غیرمجاز حاشیه رودخانه کارون، می‌توان ماهیان قزل‌آلای کوری را مشاهده کرد که در استخر شنا کرده و به دلیل عدم‌ دید قادر به تغذیه مناسب نیستند. این ماهیان ضعیف‌شده و به دلیل نبود استانداردهای مناسب در استخرهای خاکی، اعم از حوضچه‌های امحاء در آب‌های آزاد رودخانه رهاشده و به وسیله مردم محلی صید می‌شوند. در حال حاضر گزارش‌ها از افزایش شیوع بیماری‌های پوستی در بین مردم محلی حکایت دارد. از سوی دیگر ماهیان بیمار پس از مرگ و تجزیه در آب رودخانه، بوی تعفنی را در محیط ایجاد می‌کنند که چندان خوشایند نیست.

به گفته مظاهر قربانی مدیر بخش آبزیان دامپزشکی استان چهارمحال‌وبختیاری سالانه یک تا دوبار عملیات نمونه‌گیری از تمامی مزارع موجود در سطح استان انجام می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اگر اصول بهداشتی در مزارع پرورشی رعایت شود به طور حتم بیماری استرپتوکوکوسیس در آن شایع نمی‌شود.

قربانی تعداد مزارع مجاز و غیرمجاز سطح استان را 250 تا 260 استخر اعلام کرده و می‌گوید: پرورش‌دهندگان ماهی قزل‌آلا حداقل 20 تا 30 روز قبل از برداشت ماهی باید استفاده از داروها را قطع کنند.

اگرچه پرورش‌دهندگان ماهی قزل‌آلا بر این عقیده‌اند که استخرهای خاکی برای پرورش ماهی بسیار مطلوب‌تر است اما به دلیل گسترش ناگهانی استخرهای پرورشی در سطح استان چهارمحال‌ و بختیاری و عدم توسعه امکانات سازمان دامپزشکی برای کنترل سلامت محصولات تولیدی، متاسفانه ماهی قزل‌آلا بدون رعایت اندک کنترل‌های بهداشتی، روانه بازار مصرف می‌شود.

سازمان شیلات ایران میلیون‌ها تومان اعتبار برای ایجاد استخرهای پرورش ماهی در منطقه برنجگان صرف کرده و این اقدام منجر به گسترش احداث واحدهای پرورشی غیرمجاز در کنار رود کارون شده است اما منطقه انتخاب‌شده برای پرورش ماهیان قزل‌آلا به دلیل افزایش دمای آب تا سقف 20 تا 25 درجه در طول فصل تابستان به شدت مستعد گسترش بیماری استرپتوکوکوسیس است که اگرچه مسئولان دولتی سعی دارند آن را بیماری خفیفی جلوه دهند اما برای سلامت انسان مخاطراتی را به همراه خواهد داشت.

از سوی دیگر مصرف غیر متعارف داروها و ... در استخرهای غیرمجاز، حد آلاینده‌ها در تولیدات این استخرها را تا بیش از حد مجاز افزایش می‌دهد و در نتیجه مسئولان امر باید با گسترش تجهیزات کنترلی، در راه حفظ سلامت جامعه، اقدام به حذف استخرهای غیرمجاز یا ساماندهی آنها کنند.

ماهی‌های بیمار را بشناسید

استرپتوکوک، سوغاتی است که از استان فارس به دنبال ورود محموله‌هایی از بچه قزل‌آلا به استان چهارمحال‌ و بختیاری راه یافت و در آب‌های این استان جا خوش کرد. باکتری استرپتوکوک در شرایط دمای بیش از 20 درجه منجر به بروز بیماری استرپتوکوکوسیس در ماهیان استخرهای پرورش ماهی غیرمجاز می‌شود و در ظاهر این ماهی‌ها نیز تغییراتی ایجاد می‌کند. این باکتری سبب افزایش فشار اسمزی چشم ماهی قزل‌آلا شده و بیرون‌زدگی چشم همراه با رنگ قرمز در ماهیان بیمار به وضوح قابل مشاهده است. اگر چه به عقیده کارشناسان هر بیماری که منجر به تغییر فشار اسمزی بدن ماهی شود با قرمزی چشم و بیرون‌زدگی آن همراه خواهد بود اما این پدیده یکی از علایم ابتلای ماهی به بیماری استرپتوکوکوسیس است.

به گفته کاظم عبدی مدیرکل بهداشت و مبارزه با بیماری‌های آبزیان سازمان دامپزشکی استرپتوکوکوسیس یک بیماری قدیمی در ایران بوده و به وسیله دو گروه باکتری استرپتوکوکوانیاسیس و لاکروکوکوس‌ها ایجاد می‌شود.

وی می‌افزاید: این بیماری بیشتر به دلیل مدیریت بهداشتی مزارع پرورشی رخ می‌دهد و احتمال بروز آن در آب‌های آلوده به فاضلاب انسانی و دامی و یا اماکنی که در آن بهداشت رعایت نشده، رخ می‌دهد.

عبدی با اشاره به پرورش ماهی قزل‌آلا در آب‌های سرد، تصریح می‌کند: این بیماری در آب‌های با درجه بیش از 20 درجه سانتیگراد شایع است.

وی خاطرنشان می‌سازد: برای درمان این بیماری باید از واکسیناسیون، ضدعفونی‌کننده‌ها و یا آنتی‌بیوتیک در مزارع آلوده استفاده کرد.

مدیرکل بهداشت و مبارزه با بیماری‌ها در خصوص مشترک‌ بودن بیماری استرپتوکوکوسیس با انسان، اذعان می‌دارد: این باکتری ضعیف بوده و در افراد بالای 60 سال یا دارای سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که در دست خود زخم دارند، بیماری ایجاد می‌کند.

وی اضافه می‌کند: باکتری بیماری‌زای استرپتوکوکوسیس بسیار ضعیف بوده و پس از طبخ از بین می‌رود اما حتما باید افرادی که با گوشت‌ خام ماهی آلوده سر و کار دارند از دستکش استفاده کنند.

اگرچه مدیرکل بهداشت و بیماری‌های سازمان دامپزشکی، بیماری ناشی از باکتری استرپتوکوک را چندان جدی تلقی نمی‌کند اما برخی کارشناسان با استناد به منابع خارجی بر این عقیده‌اند که این باکتری در زنان باردار منجر به افزایش احتمال سقط جنین می‌شود