اگر دریاچه ارومیه خشک شود... /گ

اگر دریاچه ارومیه خشک شود...
دریاچه ارومیه بزرگترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه آب شور در جهان است. این دریاچه در شمال‌غربی ایران و در منطقه آذربایجان واقع شده است و طبق آخرین تقسیمات کشوری بین دو استان آذربایجان شرقی و غربی قرار گرفته است.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه آذربایجان شرقی، آب این دریاچه بسیار شور بوده و با داشتن دشت‌هایی مانند دشت تبریز، ارومیه، مراغه، مهاباد، میاندوآب، نقده، آذرشهر و اُشنویه، کارشناسان این دریاچه را یکی از کانون‌های مناسب برای فعالیت‌های کشاورزی و دامداری می‌دانند ولی متاسفانه در سال‌های اخیر پسروی آب دریاچه ارومیه اثرات نامطلوبی بر بخش کشاورزی گذاشته که در نتیجه این امر چاره اندیشی برای احیای این دریاچه به منظور تداوم حیات تولید بخش کشاورزی در اراضی شهرستان‌های مُشرف به آن ضروری است.
مسعود محمدیان، رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای منطقه آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: یک میلیون و 200 هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان به صورت دیم و آبی شامل دو سوم به صورت دیم و یک سوم باقی مانده به صورت آبی است.
وی با اشاره به اثرات بادهای نمکی از سوی دریاچه ارومیه، تصریح کرد: بادهای نمکی، اراضی زراعی و باغی حاشیه دریاجه ارومیه را تحت تاثیر مستقیم خود قرار داده و علاوه بر آن موجب خشک شدن قنات‌ها، چشمه‌ها و همچنین چاه‌های کشاورزی این حوزه و یا موجب شوری آنها شده است.
رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی اظهار کرد: تصمیم‌گیری هوشمندانه برای حل و فصل مشکل پسروی دریاچه ارومیه در امیدواری کشاورزان برای کشت پاییزه موثر است. با تصمیم گیری‌های هوشمندانه می توانیم اثرات طوفان‌های نمک دریاچه ارومیه را کاهش دهیم. کشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی کم در حاشیه دریاچه ارومیه از مهمترین راهکارهای جلوگیری از فاجعه زیستی و تداوم تولید در بخش کشاورزی به شمار می‌آید. همچنین اجرای طرح‌های آبخوان‌داری و آبخیزداری برای احیای دریاچه ارومیه لازم است.
حسن منیری فر، رئیس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای آذربایجان شرقی افزود: آذربایجان شرقی در یک منطقه نیمه‌خشک اقلیمی قرار گرفته است و استمرار و حاکمیت خشکسالی‌های چند سال اخیر در سطح استان باعث کاهش منابع آبی، افت شدید سفره‌های آب زیرزمینی، خشک شدن و پسروی آب دریاچه ارومیه و گسترش سطح اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه شده است.
وی با ضروری دانستن بهره‌گیری از یافته‌های تحقیقاتی در این زمینه، گفت: سطح زیرکشت باغات و اراضی زراعی که وابسته به منابع آب زیرزمینی و سطحی بوده به صورت بی رویه و نامتناسب با شرایط اقلیمی و محدودیت منابع آبی در منطقه توسعه پیدا کرده است. اهمیت توجه به تبعات زیست محیطی خشک شدن دریاچه ارومیه و اثرات مستقیم آن بر اکوسیستم‌های کشاورزی و منابع طبیعی منطقه، ضرورت توجه به انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه و استفاده بهینه از یافته‌های تحقیقاتی صورت گرفته را دوچندان می‌کند.
ایوب ایرانی فام، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در این زمینه به خبرنگار ایسنای آذربایجان شرقی گفت: اجرای قانون تعیین تکلیف چاه‌های غیرمجاز کشاورزی، پرداخت تسهیلات کم بهره برای حفظ مشاغل موجود منطقه، اجرای طرح‌های آب و خاک طبق روال مناطق محروم با تخصیص صد درصد اعتبارات دولتی می‌تواند از پیشنهادات مهم در کاهش اثرات مخرب پس روی دریاچه ارومیه در حوزه کشاورزی باشد.
وی افزود: تغییر الگوی کشت در حاشیه دریاچه ارومیه امکان‌پذیر است و برای این منظور توصیه می‌شود کاشت محصولات گلرنگ و کلزا جایگزین محصولات زراعی و پسته جایگزین برخی محصولات باغی مدنظر قرار گیرد.
ایرانی فام از مقدار آب از دست رفته دریاچه ارومیه گفت و افزود: با توجه به شرایطی که باعث شده که اکنون این دریاچه حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد آب خود را از دست بدهد، سازمان در کنار توسعه الگوی کشت، توسعه آبیاری تحت فشار، مرمت و بازسازی قنوات و جایگزینی کشت‌های خشکی پسند، در نظر دارد تمامی توان خود را در تحقق دستیابی به الگویی پایدار و همه جانبه در صیانت از آب و خاک این حوزه مهم با استفاده از توان تخصصی پژوهشگران و محققان حوزه دانشگاهی بکار بندد.
وی تاکید کرد: ارائه راهکارهای اصلاح الگوی کشت در منطقه، توسعه و تقویت فعالیت‌های مرتبط با آبخوانداری در منطقه و معرفی بسته پیشنهادی مدیریت بهینه اراضی شور حاشیه دریاچه ارومیه از جمله این راهکارها است.
سعداله اسکندری، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز با عنوان کردن مزایای برطرف شدن مشکل روند خشک شدن دریاچه ارومیه به خبرنگار ایسنای منطقه اذربایجان شرقی گفت: افزایش راندمان تولید، بهبود کیفیت محصولات، کاهش ضایعات و تولید محصول سالم با برطرف شدن کم آبی در دریاچه ارومیه قابل پیش بینی است.
وی یادآور شد: کارشناسان کاهش سفره‌های آب زیرزمینی و کاهش کیفیت آب و خاک اراضی را از عوامل کم آبی دریاچه ارومیه می‌دانند.
اسکندری با بیان تاثیرگذار بودن توسعه روش‌های پیشرفته آبیاری به عنوان راهکاری برای سازگاری با وضعیت فعلی این دریاچه، تاکید کرد: توسعه ارقام تحمل کننده شوری برای این سازگاری قابل توصیه است.
خلیل هاشمی، مشاور رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با اشاره به برنامه ریزی سازمان برای وضعیت فعلی دریاچه ارومیه، گفت: در سال 90، برنامه‌ای 5 ساله در سازمان برای افزایش راندمان تولید با اجرای سیستم‌های نوین آبیاری، لوله گذاری و احداث شبکه در شهرستان‌های واقع در حوزه آبریز و هم جوار با این دریاچه در استان آغاز شده است.
وی بیان کرد: با در نظر گرفتن پتانسیل محدود آبی استان، سهم حق‌آبه آذربایجان شرقی از دریاچه ارومیه 270 میلیون مترمکعب و به نوعی کمتر از 90 درصد برآورد شده است.
هاشمی خاطرنشان کرد: تولید پایدار با صرفه‌جویی، خاک ورزی حفاظتی و مدیریت بقایای گیاهی و تولید سالانه دو میلیون تن محصول زراعی، باغی، دامی و شیلات دور از انتظار نخواهد بود.
احمد بایبوردی، مدیر دفتر محیط زیست و توسعه پایدار سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز به خبرنگار ایسنا گفت: با در نظر گرفتن کم آبی در استان، استفاده از علوفه تَر برای دام‌ها توصیه می‌شود و آب موجود در علوفه به مصرف دام می‌رسد.
وی با عنوان کردن راهکاری برای رفع کم آبی در استان، افزود: مصرف بهینه آب می‌تواند به عنوان راهکاری تاثیرگذار برای رفع مشکل کم آبی دریاچه ارومیه در نظر گرفته شود.
بایبوردی از اختصاص یارانه به بهره برداران شهرستان‌های مُشرف به دریاچه ارومیه گفت و اظهار کرد: با اختصاص یارانه به زارعان و باغداران و امکان‌پذیر شدن بهره گیری از سیستم‌های نوین آبیاری می‌توان در میر تولید نیز به نوعی از بهره برداران حمایت کرد.
وی تاکید کرد: برای مقابله با بحران خشک شدن دریاچه ارومیه، افزایش سطوح کشت در پیرامون حوزه آبریز این دریاچه متوقف شده است. با کشت محصولاتی که نیاز آبی کمی دارند ضمن تداوم تولید، از بروز خطرات زیست محیطی جلوگیری می‌شود.
بر اساس این گزارش، انتخاب الگوی کشت مناسب برای زارعان در آستانه سال جدید زراعی در آذربایجان شرقی در وضعیت کم آبی برای رفع این مشکل تاثیرگذار است و در این میان نقش مروّجان برای آموزش چگونگی استفاده از آب پُررنگ تر از هر زمان دیگری خواهد بود