طرح مبارزه با توتياي دريايي در خارک نيازمند اعتبار /گ

طرح مبارزه با توتياي دريايي در خارک نيازمند اعتبار
واحد مرکزی خبر :توتیای دریایی مدتی است بلای جان مرجان هایی شده است که یکی از کمیاب ترین اکوسیستم های مرجانی دنیا را در اعماق خلیج فارس بوجود آورده اند .
نزدیک به پنج سال پیش خبر آمدن کشند قرمز و آسیب های آن به خلیج‌ فارس رسانه‌ها و حتی کوچه و بازار را فرا گرفت و حالا پدیده زیست محیطی افزایش جمعیت توتیاهای دریایی به اوج خود رسیده و نگرانی ‌هایی را برای متخصصان اکولوژی و محیط زیست دریایی به وجود آورده است .
توتیا یا خارپشت دریایی یک جانور آبزی کوچک خاردار است که در همه اقیانوس‌ های جهان یافت می‌شود و تا کنون بیش از 900 گونه از آن شناسایی شده است .
توتیاهای دریایی بالغ، بسترنشین هستند و از مناطق جزر و مدی تا منطقه آبی با عمق 4 هزار تا 5 هزار متر و یا بیشتر با بستر سخت، مانند صخره ها و یا بستر نرم مانند شن یا گل حضور دارند.
در شرایط عادی خارپشت های دریایی بیشتر جلبک می خورند ولی از بی مهرگانی مانند صدف سیاه، اسفنج دریایی و ستاره شکننده نیز تغذیه می کنند اما در سال های اخیر بی توجهی صیادان به قانون منع صید و صید بی رویه ماهیانی نظیر طوطی ماهیان که از توتیای دریایی تغذیه می کنند، باعث شده تا جمعیت این آبزی افزایش یابد و به بلای جان مرجان های خلیج فارس بویژه در اطراف جزیره خارک تبدیل شود.
توتیای دریایی روی مرجان ها می نشیند و با از بین بردن موجود تک سلولی درون مرجان، مانع انجام عملیات فتوسنتز و در نتیجه مرگ آن می شود.
مرجان ها فقط مورد هجوم خارپشت های دریایی واقع نشده اند و کاهش منابع آبزی در خلیج فارس موجب شده برخی از صیادان سودجو اقدام به انداختن گرگور و تور روی مرجان ها کنند تا آبزیان اطراف آنها را صید کنند و هنگام بیرون کشیدن این ادوات صیادی به مرجان ها آسیب جدی وارد می شود .
از بین رفتن مرجان ها و صید بی رویه آبزیان منطقه باعث برهم خوردن توازن اکوسیستم آبزیان دریایی شده و درصورت پیشرفت می‌تواند تمام چرخه‌های زیست محیطی آبزیان دریاها را تحت تاثیر قرار دهد.
رئیس بخش محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر می گوید: در سال های اخیر به علل گوناگونی شاهد افزایش تعداد بسیار زیادی توتیای دریایی در مناطق مرجانی جزایر خارک و خارگو هستیم .
آقای طلاب می افزاید: این جزایر و محیط پیرامونی آنها که جزو مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند با عناوین پناهگاه حیات وحش خارک و اثر طبیعی ملی جزیره خارگو معرفی شده اند و در آب های کم عمق اطراف هر 2 جزیره به علت شرایط مساعد دمایی، وجود پهنه های مرجانی قابل مشاهده و اساس تشکیل هر 2 جزیره است .
وی با بیان اینکه تغییرات عمده زیست محیطی در جزیره خارک از ابتدای ورود نفت و تاسیسات جانبی نفتی در جزیره خارک از دهه 30 هجری شمسی شروع شده است، اضافه می کند: بروز آلودگی های نفتی، تردد انواع شناورها و سوپرتانکرهای غول پیکر و همچنین افزایش جمعیت جزیره و آلودگی های انسانی و صنعتی باعث بروز مشکلات عدیده زیست محیطی در جزیره و آب های اطراف آن شده است .
این مقام مسئول می گوید : از طرفی، وجود زیستگاه مرجانی و وفور انواع جانوران دریایی و ماهیان در اطراف مرجان ها که در تعامل وتعادل محیط زیست دریایی این منطقه نقش مهمی دارند، باعث تمایل صیادان به هجوم و صید با انواع ادوات صیادی اعم از مجاز و غیر مجاز به محدوده مرجانی شده است .
وی می افزاید: به نظر می رسد که عوامل مهمی در بروز پدیده افزایش تعداد توتیای دریایی و تخریب زیستگاه مرجانی و به هم خوردن تعادل زیستی این منطقه نقش دارند که از آن جمله می توان به افزایش آلاینده‌ها و گرمای زمین، اثر فعالیت های انسانی بر جوامع دریایی، تغییر ناگهانی هوا و توفانی شدن دریاها اشاره کرد که باعث ایجاد بسترهای علفی و جمعیت های ناخواسته توتیا می‌شوند .
کارشناسان براین باورند مهمترین علت افزایش توتیای دریایی صید بی رویه انواع ماهیان تغذیه کننده از این گونه به دست صیادان منطقه است .
آقای طلاب همچنین آلودگی نفتی به علت فرسوده بودن تاسیسات و لوله های انتقال نفت، وارد شدن پساب در شهرهای ساحلی و ساخت و سازهای بی رویه در اطراف سواحل را از دیگر چالش های محیط زیست خلیج فارس عنوان می کند .
رئیس بخش محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر می گوید: بر اساس قانون ورود و توقف در محدوده مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست بدون کسب مجوز از سازمان ممنوع است ولی عملا به علت مجاورت این منطقه با تاسیسات عظیم نفتی و صنعتی موجود در جزیره خارک کنترل این موضوع دشوار است .
آقای طلاب می افزاید : کنترل نکردن مناسب شیلات استان برای جلوگیری از ورود صیادان و صید ماهی در آب های مناطق مرجانی نیز به تخریب این مناطق سرعت بخشیده است.
وی اضافه می کند: اداره کل محیط زیست استان بوشهر هر چند با تلاش محیط بانان کم تعداد و تجهیزات ناکافی خود سعی در بهبود حفاظت از این منطقه دارد ولی به نظر می رسد که بدون حمایت و کمک دیگر دستگاه های مربوط و جوامع محلی و صیادان مناطق مجاور، توفیق چندانی به دست نخواهد آورد.
آقای طلاب می گوید : کاهش صید انواع آبزیان در زیستگاه های خلیج فارس به علت تلاش صیادان بیش از ظرفیت این منطقه و محدود بودن ظرفیت تولید طبیعی در مقابل جمعیت کشورهای حاشیه نشین آن باعث هجوم صیادان به باقی مانده زیستگاه ها ازجمله آبهای اطراف جزایر خارک و خارگو شده است .
رئیس بخش محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان می گوید: جزیره خارک پناهگاه حیات وحش و جزیره خارگو اثر طبیعی است که هرگونه صید داخل و اطراف این جزایر ممنوع است و صیادان باید حداقل تا شعاع پنج مایلی و آبهای با عمق کمتر از 20 متر از صید در اطراف این جزایر پرهیز کنند.
این درحالی است که برخی از صیادان بنادر گناوه، جزایر شمالی و جنوبی، ریگ و بوشهر در این مناطق صید می کنند.
آقای طلاب می افزاید: هرچند این اداره کل بارها اقدام به جمع آوری ادوات صید و تشکیل پرونده برای صیادان متخلف کرده است اما متاسفانه به علت کثرت صیادان و کمبود نیرو، صید بی رویه از این مناطق همچنان ادامه دارد .
وی با تاکید بر اینکه لازم است یگان حفاظت شیلات ، محیط زیست و دریابانی بیش از پیش با ما همکاری کنند، اضافه می کند: راه حل اصولی برای حل این مشکل مشارکت خود صیادان برای حفظ اکوسیستم و صیدگاه هاست و باید صیادان منطقه در حفظ این ذخایر طبیعت با ما همکاری کنند و ما در این زمینه آموزش های لازم را برگزار کرده ایم که صیادان کمتر به این موضوع توجه می کنند .
این مقام مسئول می گوید: این مناطق زیبا، در صورت وجود زیرساخت های لازم می تواند میزبان گردشگران طبیعت گردی و تورهای غواصی باشد که درآمد بسیار بیشتری از صیادی در این مناطق به همراه خواهد داشت.
آقای طلاب ادامه می دهد : هرچند رشد بی رویه توتیای دریایی در سواحل جزیره خارک بر مشکلات موجود به عنوان تهدیدی جدی در نابودی اکوسیستم مرجانی افزوده است اما نباید در از بین بردن این آبزی نیز واکنش سریع انجام داد .
آقای طلاب می گوید: دراین زمینه اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر طرح مطالعاتی به دانشگاه خلیج فارس برای چگونگی حفظ مرجان ها و مقابله با توتیای دریایی ارائه داده و قراردادهای لازم بسته شده اما هنوز اعتبار لازم برای اینکار تامین نشده است البته دانشگاه علوم پزشکی بوشهر و پژوهشکده میگوی کشور ما را یاری می دهند .
رئیس بخش محیط زیست دریایی اداره کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر اضافه می کند: در صورت آماده شدن طرح تا پایان سال و انجام راهکارهای ارائه شده در این طرح برای مبارزه با رشد بی رویه توتیای دریایی حدود پنج سال طول می کشد تا اکوسیستم تعادل گذشته خود را باز یابد.
کارشناسان می گویند: افزایش غیرطبیعی یک گونه در اکوسیستم و حذف گونه های دیگر می تواند چرخه زندگی سایر گونه‌ها را تحت تاثیر قرار دهد و به عنوان یک عامل خطر محسوب شود که اکنون با افزایش توتیای دریایی این اتفاق رخ داده است .
بی شک زنگ خطر برای نابودی اکوسیستم در خارک به صدا در آمده است و این مهم لزوم توجه جدی تر مسئولان برای حفظ محیط زیست دریایی و تنوع آبزیان و همچنین اقدامات اساسی را در این زمینه می طلبد