هامون خشکیده سیراب خواهد شد؟ /گ

هامون خشکیده سیراب خواهد شد؟
آیا هامون، دوباره متولد خواهد شد تا همچنان که دوران رشد و تکامل را سپری می کند، پناهگاه گرم و نرم پرندگان مهاجری باشد که بال هایشان را برای سفری بی پایان گشودند و یا دلیلی برای بازگشت مردمانی باشد که با خشکسالی هامون بار سفر بستند و رفتند.
بزرگترین دریاچه آب شیرین فلات ایران که روزگاری منشا خیر و برکت سیستان و بلوچستان بوده است، امروز منشا آلودگی زیست محیطی این استان است.
به گفته مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان، خشکسالی هامون، متهم اصلی آلودگی هوای این استان و انتشار ریزگردهاست.
تالاب های بین المللی هامون با نام های هامون صابری، هامون هیرمند و هامون پوزک با وسعت 570 هزار هکتار که 400 هزار هکتار از آن در خاک ایران قرار دارد، خشک شده اند و حتی قطره آبی ندارند تا گنجشکک تشنه ای را سیراب کند.
اطراف دریاچه هامون دیگرکلاغ هم پر نمی زند، جایی که روزگای زیستگاه 186گونه پرنده مهاجر بوده است.
هامون در دوران پرآبی مقصد گردشگران بی شماری بود، گردشگران زیادی از نقاط دور و نزدیک به این منطقه سفر می کردند تا نظاره گر یک میلیون قعطه پرنده آبزی و خشک زی باشند. طبیعت دوستان، تالاب هامون را با عنوان کریدور مهاجرت پرندگان می شناختند اما امروز حتی یک قطعه پرنده هم در اینجا دیده نمی شود.
انواع پرندگان همچون اردک سانان، درنا، فلامینگو، قو و ... همینطور گونه هایی از ماهیان همچون کپور ماهیان و ماهی سفید سیستانی ... که روزگاری هامون را زیستگاه اصلی خود می پنداشتند، به این باور رسیدند که امکان حیات در این جا از بین رفته است. مجموعه این عوامل دست به دست هم داد تا مزیت های بالای گردشگری این منطقه نیز خدشه دار شود، چرا که از آن همه طبیعت پرجاذبه چیزی جز بستری از خاک باقی نمانده است.
تالاب هامون با گنجایش 10 میلیارد متر معکب آب، ظرف 15 سال چنان خشک و بی آب شده است که دیگر رمقی ندارد تا خاطرات خوشش را مرور کند.
کاهش متوسط بارندگی در چند سال اخیر نیز فرصت جان گرفتن دوباره تالاب را از بین برد.
ثبت 30 میلی متر بارندگی در سال 91 و 15 میلی متر در سال 92 کافیست تا کاهش نزولات جوی را در ردیف عوامل موثر بر خشکسالی تالاب هامون بگنجانیم. خشکسالی دریاچه هامون سوای از تبعات زیست محیطی دلیلی شد برای مهاجرت بیش از 5 هزار سیستانی. مردمانی که روزگاری به کشاورزی، صید وصیادی و دامداری اشتغال داشتند با خشک شدن هامون بار سفر بستند و به مناطق همجوار کوچ کردند.
مدیر کل محیط زیست استان سیستان و بلوچستان گفت: استان سیستان و بلوچستان 170 روز در سال درگیر بادهای موسمی است که البته این میزان به 200 روز نیز افزایش یافته است، از طرفی تغییرات اقلیمی باعث افزایش سرعت بادها، کاهش پوشش گیاهی و در نهایت پیشروی ریزگردها از مسیر شمال استان( دریاچه هامون) به سمت جنوب استان( دریای عمان) شده است.
مجموعه این عوامل به اضافه خشک شده تالاب هامون منجر به روند فزونی انتشار ریزگردها و آلودگی هوا به عنوان یکی از اصلی ترین دغدغه های زیست محیطی سیستان و بلوچستان شده است.
معضلی که رهاورد آن، افزایش ناراحتی های چشم، بیماری های ریوی و در نهایت راه اندازی کلینیک سل در استانی است که روزگاری پاک ترین هوای کشور را داشت.
تامین حقابه هامون نخستین نسخه درمان
بر اساس بررسی های تخصصی زیست محیطی، احیای تالاب هامون مهمترین راهکار مهار ریزگرها و رفع ‌آلودگی هوا در سطح استان است که تحقق آن نیز در وهله نخست بستگی به تامین حقابه پایدار از سوی کشور افغانستان دارد. از آنجایی که تالاب بین المللی هامون بین دو کشور ایران و افغانستان مشترک است، کشور همسایه متعهد شده بود حقابه هامون را تامین کند اما بی تعهدی کشور همجوار به انجام تعهداتش عامل مهمی و موثری شد بر خشکی دریاچه هامون .
مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان با اشاره به اینکه رودخانه هیرمند اصلی ترین منبع تامین آب تالاب هامون است، تصریح کرد: بر اساس قرارداد فی مابین ایران و افغانستان، کشور همسایه متعهد شده بود، ثانیه ای 26 متر معکب آب به سمت تالاب هامون هدایت کند اما این کشور تاکنون از رهاسازی این میزان حقابه خودداری کرده است و از همه مهمتر با ایجاد سدها و انسداد بندهای خاکی بر روی رودخانه هیرمند مانع از رسیدن آب به تالاب هامون شده است.
خسروی همچنین با اشاره به اقدامات انجام شده برای احیای دریاچه هامون در استان گفت: هر چند احیای حقابه هامون توسط کشور افغانستان نخستین و مهمترین نسخه درمان خشک شدن دریاچه هامون است اما در هر حال، اقدامات اساسی نیز در استان سیستان و بلوچستان باهمکاری دستگاه های مرتبط انجام شده است. درختکاری در اراضی منتهی به تالاب، لایروبی مبادی ورودی آب رودخانه به تالاب، اختصاص 60 میلیون متر معکب آب از محل ذخیره آبی چاه نیمه ها برای تامین حقابه تالاب، همچنین اختصاص یک میلیارد و 600 میلیون تومان اعتبار برای لایروبی و کانال کشی به طول 6 کیلومتر و عرض 40 متر برای هدایت حقابه به سمت دریاچه خشک شده هامون و همچنین انجام مطالعات گسترده به منظور عملیاتی کردن برنامه های راهبردی نیز از اقدامات انجام شده و در حال انجام است.
وی با تاکید بر اینکه احیای تالاب هامون نیازمند طرح جامع مدیریت آب و همچنین مدیریت یکپارچه توسط همه دستگاه هاست ، ادامه داد: همه می دانیم که خشکسالی دریاچه هامون یک شبه درمان نمی شود اما می توان با مدیریت یکپارچه و دلسوزانه برای احیای این دریاچه با ارزش زیست محیطی بالا، گام های بهتر و بلندتری برداشت و این محقق نمی شود مگر با همسویی و همدلی همه دستگاه ها.
زنگ نجات هامون با روی کارآمدن دولت تدبیر و امید به صدا در‌آمد
مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان همچنین با اشاره به ملاقات اخیر رییسان جمهوری ایران و افغانستان و تاکید ریاست سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر تامین حقابه هامون توسط افغانستان گفت: در حال حاضر نیز تامین حقابه هامون در دستور کار و زارت امور خارجه کشورمان قرار گرفته است که این اقدام دولت تدبیر و امید نوید بخش روزهای خوشتر برای دریاچه خشک شده هامون است