حفظ نسل ماهی سفید توسط مرکز بازسازی ذخایر آبزیان دریای خزر /گ

حفظ نسل ماهی سفید توسط مرکز بازسازی ذخایر آبزیان دریای خزر
(ایسنا)- منطقه گیلان، ماهی به عنوان پروتئین‌های سالم در سبد غذایی جای دارد و فرهنگ مصرف ماهی از دیرباز در بین مردم گیلان وجود داشته است، زیرا بسیاری از مردم در قدیم با صید ماهی امرار معاش می‌کردند و یکی از ماهیانی که در بین مردم استان و حتی کشور محبوبیت فراوانی دارد، ماهی سفید است
با توجه به خطر انقراض ماهی سفید در دریای خزر، مرکز تکثیر و بازسازی دریای خزر با تکثیر مصنوعی و رهاسازی ماهی سفید در دریا توانسته است، این ماهی منحصر بفرد را به چرخه طبیعی دریای خزر باز‌گرداند
ماهی سفید(از خانواده کپور ماهیان) یکی از انواع ماهی‌های شمال ایران است که در دریای خزر یافت می‌شود. ماهی سفید مهمترین و با ارزش ترین گونه ماهیان استخوانی دریای خزر بوده و با توجه به ارزش غذایی بالا، کیفیت عالی گوشت و لذیذ بودن مورد توجه صیادان، ساحل نشینان و مردم کشور ما و حتی سایر کشورهای حاشیه دریای خزر است و قطعاً کسی نیست که نام این ماهی را در کشور نشنیده باشد، گرچه مزهٔ گوشت آن بسیار محبوب است سرو آن خالی از دشواری نیست.
طبخ این ماهی کمی متفاوت تر از سایر ماهی‌هاست و معمولاً این ماهی را به شیوه‌های مختلفی سرو می‌کنند، گاهی این ماهی را سرخ کرده و با برنج یا آن را در کنار سبزی پلو و یا به صورت ماهی شکم پر و ماهی ملاته مصرف می کنند.
سال‌ها خطر انقراض ماهی سفید در دریای خزر احساس می‌شده است و مرکز تکثیر و بازسازی دریای خزر طی این سال‌ها با تکثیر مصنوعی و رهاسازی ماهی سفید در دریا توانسته است این ماهی منحصر بفرد را به چرخه طبیعی دریای خزر باز گرداند و اکنون نیز کارشناسان شیلات پس از بررسی و مطالعه بسیار در اقدام به تولید ماهی ماس(دو رگه ماهی ماش و ماهی سفید) کرده‌اند، ماهی سفید با نام علمی Rutilusfrisiikutum و ماهی ماش با نام علمی Aspiusaspiustaeniatus از جمله ماهیان استخوانی بسیار با ارزش دریای خزر هستند که بیشتر در کرانه‌های جنوبی این دریا یافت می‌شوند و از نظر ظاهری شباهت قابل توجه‌ای به یکدیگر دارند.
تکثیر مصنوعی ماهی سفید و رهاسازی سالیانه میلیون‌ها قطعه بچه ماهی تولید شده توسط مراکز بازسازی ذخایر آبزیان شیلات طی 40 سال گذشته، نسل این ماهی را در دریای خزر حفظ کرده است به طوریکه در حال حاضر صید این ماهی در سواحل جنوبی دریای خزر بیش از 70 درصد صید ماهیان استخوانی را تشکیل می‌دهد. اما متاسفانه در خصوص تکثیر ماهی ماش تاکنون موفقیتی حاصل نشده و در آمار رهاسازی سازمان شیلات هیچ‌گونه اثری از آن دیده نمی‌شود به طوریکه هم اکنون نسل این ماهی با ارزش در خطر انقراض کامل قرار گرفته است و در حال حاضر تعداد بسیار اندکی از آن صید می‌شود.
دریاچه سدارس در استان آذربایجان‌غربی از جمله مکان‌هایی است که در حال حاضر می‌توان مولدین ماهی ماش را از آن تهیه کرد. متوسط اندازه این ماهیان 40 تا 60 سانتیمتر و نمونه‌هایی با وزن 10 کیلوگرم و طول 100 سانتی‌متر هم دیده می‌شوند. سن این ماهیان به 10 تا 12 سال می رسد. تخم‌های این ماهیان به بسترهای ریگی می‌چسبند. لاروها در ابتدای زندگی این ماهی از پلانکتون‌های جانوری و از دوازدهمین هفته از بچه ماهیان شکار شده تغذیه می‌کنند.
طبق منابع موجود رشد این ماهیان سریع بوده و در یک سالگی وزن آنها به 500 گرم نیز می‌رسد و در سن 4 تا 5 سالگی به بلوغ جنسی می‌رسند. امروزه توجه زیادی به دستکاری ژنتیکی و دورگه گیری در گونه‌های مختلف آبزیان شده است و در این بین، هدف اصلی از این امر، رشد بیشتر و مقاومت بالاتر نسبت به شرایط استرس زای محیط‌های پرورشی و عوامل بیماری‌زا می باشد.
از آنجایی که هر دو گونه ماهی سفید و ماهی ماش از ماهیان منحصر بفرد سواحل جنوبی دریای خزر هستند تاکنون هیچ‌گونه هیبریدگیری از کشورهای دیگر در مورد آنها گزارش نشده است. لذا با توجه به این موضوع و با در نظر گرفتن خصوصیت رشد سریع ماهی ماش و تکثیر و پرورش راحت ماهی سفید و از آنجائیکه هر دو این ماهیان از گونه‌های با ارزش سواحل جنوبی دریای خزر هستند.
از خصوصیات ویژه این ماهیان غذاگیری بسیار خوب آنها در محیط‌های بسته است و از این نظر شبیه ماهی قزل آلا هستند و بسیار حریصانه و در سطح بالای آب غذا را می گیرند لذا به نظر می‌رسد با توجه به این مزیت در محیط‌های بسته و متراکم نیز به راحتی تطابق یافته و قابل پرورش هستند. از دیگر خصوصیات مثبت آنها دامنه وسیع تحمل میزان اکسیژن محلول و درجه حرارت آب است بطوری که در هیچ‌کدام از تغییرات درجه حرارت و اکسیژنی در طول سال مشکلی در آنها بروز نکرده و تلفاتی در آنها مشاهده نشد.
کارهای محدود انجام گرفته برای پرورش تک گونه‌ای این ماهی، در داخل وان‌های فایبر گلاس گرد 4 تنی، در مرکز شادروان دکتر یوسف پور سیاهکل نشان داد که هر چند این ماهیان برای گرفتن غذای کنستانتره در داخل وان بسیار حریص هستند ولی سرعت رشد آنها پائین تر از زمان پرورش در استخرهاست که ممکن به علت عدم آگاهی از نیازمندی‌های غذایی و نامناسب بودن غذای مورد استفاده برای تغذیه آنها باشد و پی بردن به این موضوع نیازمند تحقیقات بیشتر در این خصوص است تا نیازهای غذایی این ماهی تعیین شده و غذای مناسب برای رشد آنها فراهم شود.
آنچه مسلم است نایافته‌های بسیاری در خصوص این ماهیان وجود دارد که می‌تواند توسط دانشجویان و اساتید دانشگاهی و محققین علوم شیلاتی مورد تحقیق قرار گیرد تا به عنوان یک گونه جدید پرورشی از کشورمان به دنیا معرفی شود