تالاب‌ میانکاله از بادشکن و سیل‌گیر تا روزنه معیشت برای حاشیه‌نشینان /گ

تالاب‌ میانکاله از بادشکن و سیل‌گیر تا روزنه معیشت برای حاشیه‌نشینان
از دوم فوریه 1971 میلادی، هر ساله چنین تاریخی به نام روز جهانی تالاب‌ها(World Wetlands Day) گرامی داشته می‌شود.
به بهانه این روز، برنامه‌های مختلفی از سوی دوستداران محیط زیست و خودِ سازمان محیط زیست، در اقصی نقاط کشور به ویژه نقاطی که از نعمت تالاب بهره‌مندند برگزار می‌شود.
تالاب بین‌المللی میانکاله که در لیست نخستین تالاب‌های ثبت‌شده در کنوانسیون رامسر است، گاه و بیگاه مورد تهدید عوامل انسانی قرار می‌گیرد، گاهی به بهانه احداث پالایشگاه، گاه به بهانه احداث جاده و گاه به بهانه شکار و صید و گاهی هم به بهانه گردشگری.
برگزاری کلاس‌ها و کارگاه‌های آموزشی مختلف و بیان ویژگی‌‍‌های منحصر به فردِ این ذخیره‌گاهِ زیست‌کره هم نتوانسته تهدیدات را بشکند.
پناهگاه حیات وحش میانکاله شامل دو اکوسیستم آبی و خاکی با گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری که هر کدام سرمایه‌های عظیمی برای زیست‌کره محسوب می‌شوند نباید مورد بی‌مهری و بهره‌برداری‌های غیر اصولی و مقطعی قرار گیرد.
گونه‌های جانوری و گیاهی تالاب و شبه‌جزیره میانکاله از زمان‌های دور تاکنون مورد تهدید انسان‌ها است، نسل ببرهای مازندران که یکی از زیستگاه‌های ارزشمند آن در میانکاله بود، با شکار بی‌رویه انسان‌ها به انقراض کشیده شد و اکنون هیچ پروژه‌ای نمی‌تواند ببر مازندران را احیا کند
بگذاریم، گونه‌های نادر فعلی در پناهگاه حیات وحش میانکاله برای حفظ اکوسیستم و اکوتوریسم منطقه باقی بمانند.
یکی از کارشناسان محیط زیست شهرستان بهشهر در گفت‌و‌گو با فارس، از تالاب‌ها به ‌عنوان یک بادشکن در کاهش توفان، ایستایی سطح آب شیرین و اشباع سفره‌های آب زیرزمینی و یک سیل‌گیر در کاهش مخاطرات سیلاب‌های مهیب یاد کرد.
علی ابوطالبی بیان داشت: تامین علوفه دامی، استفاده از گونه‌های گیاهی مانند«نی»و «لویی»برای صنایع دستی، صید آبزیان و شکار پرندگان آبزی مجاز در فصل شکار، برای حاشیه‌نشینان حائز اهمیت است.
کارشناس محیط زیست همچنین از زیباشناختی تالاب میانکاله به‌ عنوان یکی دیگر از مزایای تالاب نام برد و تصریح کرد: ایجاد امکانات تفرجگاهی سبک و سازگار در حاشیه تالاب‌ها (لپو و میانکاله) به طوری‌که باعث گسیختگی اکوسیستمی و بهره‌برداری ناپایدار از منابع تالابی نشود، برای اکوتوریسم و پرنده‌نگری مناسب است.
ابوطالبی همچنین بازدیدها و تحقیقاتی که از سوی افراد مختلف در میانکاله انجام می‌شود را برای حفاظت از تالاب‌ها موثر دانست و گفت: تحقیقات محققان می‌تواند موازنات اکوسیستمی و ارتباط زنجیره حیاتی و حساسیت تالاب‌ها را شناسایی کند تا برای آینده تالاب‌ها و مدیریت بهینه آن‌ها برنامه‌ریزی شود.
ازدیاد جمعیت، توسعه ناپایدار، استقرار صنایع سنگین در حاشیه تالاب‌ها، اصرار بر ساخت جاده از داخل تالاب میانکاله، کم‌اطلاعی آحاد مردم از ارزش‌های تالاب و زیست‌مندان تالابی، کاهش ورودی دبی آب شیرین به تالاب بر اثر احداث آببندان و پرورش ماهی در جنوب و غرب پناهگاه، آلایندگی حوزه آبریز بالادست میانکاله و لپو توسط سموم و کودهای شیمیایی همچنین فقر حاکم بر جوامع محلی و شکار و صید قاچاق دور از چشم ماموران، از مهم‌ترین مواردی است که علی ابوطالبی به‌عنوان تهدیدات تالاب بین‌المللی میانکاله برشمرد.
توسعه پایدار، عدم ایجاد جاده و یا پل در داخل میانکاله، ایجاد بستر آموزش زیست‌محیطی برای حاشیه‌نشینان و بومیان، برنامه‌ریزی‌های درازمدت مدیریتی، کاهش استفاده از سموم شیمیایی و ترویج مبارزه بیولوژیک برای کاهش آلودگی حوزه آبریز بالادست، افزایش امکانات تدارکاتی، نیروهای حفاظتی و افزایش حقوق محیط‌بانان از جمله راهکارهایی بود که این کارشناس محیط زیست برای حفاظت بهتر از میانکاله، نام برد.
یکی از فعالان محیط زیست هم در گفت و گو با خبرنگار فارس در بهشهر، گفت: اگر تهدیدات میانکاله از سوی انسان را به دو بخش دولتی و غیردولتی تقسیم کنیم مشکلات دولتی مثل واگذاری‌های غیرکارشناسی اراضی ملی 72 هکتاری در «امام‌ده» و «شاه‌کیله»، ساختن و سازهایی بدون در نظر گرفتن توان منطقه، پالایشگاه مازندران و جاده میان‌گذر از مهم‌ترین قسمت میانکاله، این تالاب را تهدید می‌کنند.
حر منصوری با اشاره به افزایش صید و شکار بی‌رویه در میانکاله، اظهار داشت: بخشی از صید و شکار توسط بومیان به‌دلیل نیاز مالی صورت می‌گیرد اما بخشی دیگر به بومیان برمی‌گردد که برای تفنن انجام می‌دهند.
وی همچنین ایجاد کلبه‌های شکار در جنوب تالاب که با فشار از طرف افراد صاحب‌نفوذ، برپا شده‌اند را بر اساس قوانین تالاب‌ها و مناطق حفاظت‌شده، غیرقانونی دانست و گفت: هیچ دلیلی برای برپایی این جایگاه‌ها در میانکاله نیست.
منصوری با اشاره به سیستم پالایشی تالاب میانکاله، گفت: ورود آب‌های آلوده از کانال‌های زهکشی و جوی‌های شهر به میانکاله، بیش از توان اکولوژیک تالاب است
این فعال محیط زیست، در ادامه گفت: از چندین سال قبل الگوی معیشتی جدیدی را برای میانکاله در نظر گرفتیم به این صورت که برای توانمندی جوامع ذی‌نفع میانکاله(شکارچیان و صیادان و حاشیه‌نشینان)، به جای این‌که به شکار و صید بپردازند و بعضاً جریمه‌های سنگینی را پرداخت کنند؛ محصولات محلی مثل انار و فرآورده‌های انار، مربای تمشک و نان محلی را به گردشگران بفروشند که امنیت و صرفه اقتصادی بهتری هم نسبت به شکار پرنده و صید ماهی دارد.
پروژکتورهای عظیم بندرامیرآباد که به جای نورافشانی به سمت تاسیسات بندری؛ تالاب لپو را نورانی می‌کنند و دیر نیست که لپو خالی از پرنده شود، همچنین واگذاری‌ زمین و ویلاسازی‌ها در حاشیه میانکاله که آرام‌‌آرام به داخل پناهگاه کشیده می‌شود! از دیگر تهدیداتی است که حر منصوری برای نگین تالاب‌های شمال کشور، برشمرد.
وی در پایان گفت: میانکاله نخستین بهانه «اسکند فیروز» یکی از بنیانگذاران کنوانسیون تالاب‌ها بود و امیدوارم روزی احساسات این مرد بزرگ، دغدغه همه آن‌هایی باشد که به طبیعت و جاذبه‌های آن عشق می‌ورزند.
گزارش از: آزاده بابانژاد
منبع : خبرگزاری فارس