بهار با ماهی های زنده و آزاد زیباتر است

ریشه های تاریخی و فرهنگی ماهی سفره هفت سین

دکتر رضافلاحیان در رابطه با پیشینه تاریخی ورود ماهی به سفرهای هفت سین ایرانی به خبرنگار مهر می گوید: ورود ماهی در سفره های هفت سین ایرانی به نسبت سایر سین های سفره که مربوط به ایران باستان می شود، سنتی متاخر دارد و مربوط به ایران دوره اسلامی است.

استاد تاریخ اسلام دانشگاه امام خمینی(ره) ادامه می دهد: زمانی که اعراب با رسم هفت سین آشنا شدند و هر کدام از این سین ها را نماد مفهومی چون بهار، برکت، دوستی و مهر یافتند، ماهی را هم به عنوان نماد حیات و در جریان بودن زندگی و به عبارت بهتر احترام به محیط زیست انسان ها که یکی از ارزشمندترین سرمایه های بشری است، به مجموعه نمادهای سفره هفت سین اضافه کردند.

وی می افزاید: در اینجا نباید ماهی را با ترجمه فارسی آن مد نظر قرار داد بلکه لازم است آن را در زبان اصلی، یعنی زبان عربی در نظر گرفت که ترجمه آن"سمک" می شود و با در نظر گرفتن سین آغازین آن هماهنگی میان تمام سین های سفره هفت سین شکل می گیرد.

فلاحیان به سنت فراقومی نوروز اشاره می کند و می گوید: اگر بخواهیم هر کدام از نمادها و مفاهیم نوروز را ریشه یابی کنیم با طیف وسیعی از اقوام مواجه می شویم که هر کدام سازنده این آداب و مفاهیم بوده اند به نوعی که می توان نوروز را مولد تمام اقوام و ملت های منطقه دانست از این رو وجود نمادها و مفاهیم عربی و اسلامی و امثالهم در نوروز فراوان به چشم می خورد.

وی ادامه می دهد: آنچه در این بین در رابطه با سنت ماهی های قرمز سرسفره هفت سین محرض است این که سنت نیز مانند سایر آداب نوروزی سابقه کهنی دارد و در طول قرن ها تا روزگار معاصر ما همواره مورد توجه و اقبال ایرانی ها قرار گرفته است.

ماهی های قرمز ۲۰ هزار تومانی در خیابان دانشگاه

رسم کهن ایرانیان در قزوین از محبوبیت خاصی برخوردار است بگونه ای که این شهر از معدود شهرهایی است که بسیار زودتر و دیرتر از سایر شهرها به استقبال و تودیع بازار فروش ماهی های قرمز می رود.

در طول ۴۰ روزی که بازار فروش ماهی های قرمز در قزوین رونق دارد مراکز و راسته های متعددی در سطح شهر اقدام به عرضه ماهی قرمز می کنند که از این بین خیابان دانشگاه، غیاث آباد، بازار، خیابان سعدی و هادی آباد با توجه به تعدد فروشنده ها و نوع ماهی از دیگر مراکز شهر متمایز هستند.

در هر کدام از این معابر و محلات ماهی های قرمز از دانه ای ۵۰۰ تومان تا ۲۰هزار تومان عرضه می شود که این قیمت تا حدود زیادی به این بستگی دارد که مرکز عرضه ماهی در کدام قسمت شهر قرار گرفته باشد، چنانکه خرید ماهی قرمز از خیابان سعدی، بازار و غیاث آباد با قیمتی زیر ۱۰۰۰ تومان هم مقدور است در عوض این قیمت در خیابان دانشگاه که طی سی روز، اصلی ترین بورس فروش ماهی قزوین محسوب می شود از ۲ هزار تومان تا ۲۰ هزار تومان است.

چگینی فروشنده دستفروش ماهی و تنگ در خیابان دانشگاه می گوید: ماهی های زینتی تایلندی، ماهی های چینی، چشم تلسکوبی، ماهی کوپ، سه دم، ماهی عروس از انواع ماهی هایی هستند که در روزهای منتهی به نوروز با بیش ترین استقبال به ویژه از جانب نوجوانان روبرو می شوند.

وی به رونق فروش دستفروشان ماهی در این ایام اشاره و بیان می کند: ممکن است بعضی از مغازه داران خیابان دانشگاه در این ایام حریم روبروی مغازه خود را تا روزی ۵۰ هزار تومان هم اجاره دهند چون می دانند که دستفروش های ماهی در این ایام می تواند روزی تا سقف ۲۰۰ هزار تومان هم از فروش ماهی درآمدداشته باشند.

لاک پشت ها و سایر جانوران در کنار ماهی های قرمز

اگر پیش تر در سالیان گذشته بازار شب عید در سطح شهر قزوین در اختیار ماهی های قرمز بود چند سالی است که در کنار ماهی های قرمزی که از نیمه بهمن ماه در سطح معابر ظاهر می شوند سایر جانوران دریایی و غیردریایی نیز با استقبال گروهی از نوجوانان و جوانان با قیمت های مختلف عرضه می شود.

در این بین سهم لاک پشت های آبی در دو اندازه ریز و درشت، بیش از سایر جانوران است، این لاک پشت ها نیز غالبا با قیمت ۵ تا ۱۵ هزار تومان عرضه می شوند و پس از آنها انواع دیگری از خزندگان و ماهی های آکواریومی بازار مناسبی در شب عید دارند.

همچنین در برخی از فروشگاه های موقت فروش ماهی در خیابان دانشگاه جوندگانی چون: همستر و خرگوش نیز در مجاورت تنگ های ماهی عرضه می شود.

اسباب بازی های جاندار برای بازی بچه ها

آقای جوانی که برای فرزند خود دو ماهی قرمز در تنگ خریده است در مورد رسم ماهی های سفره هفت سین می گوید: دانستنش زیاد مهم نیست، بچه ها می خواهند چند روز عید را سرگرم باشند، با ماهی ها بازی کنند و ایام تعطیلات را به شادی بگذرانند. دست آخر هم بدون اینکه کسی بداند چرا در یکی از روزهای نوروزی این ماهی ها تلف می شوند و می روند تا سال بعدی و ماهی بعدی، با این حال نگهداری ماهی در تنگ های شیشه ای رسم خوبی است و حضورش در خانه و سفره هفت سین جلوه زیبایی دارد.

همچنین پدر مینا دختربچه ۷ ساله ای که خود برای انتخاب ماهی مورد علاقه اش دست در آکواریوم یکی از ماهی فروشی های راسته خیابان دانشگاه کرده است به خبرنگار مهر می گوید: دست زدن به ماهی ها، غذا دادن و خیره شدن به آنها برای بچه ها نوعی سرگرمی محسوب می شود ما هم مانع نمی شویم.

فروشنده ماهی بازار نیز در رابطه با مرگ زودرس ماهی های قرمز به خبرنگار مهر می گوید: می توان به راحتی با رعایت چند نکته ساده مانع مرگ زودرس ماهی های قرمز شد با این حال تقریبا همه ماهی های قرمزی که در این ایام به فروش می رسند تا پایان فروردین طول عمر نمی یابند و زود تلف می شوند.

آسیب رساندن به حیوانات و محیط زیست گناه کبیره است

کارشناس فرهنگی و قرآنی سازمان تبلیغات اسلامی به خبرنگار مهر می گوید: در دین مبین اسلام حقوق حیوانات و احترام به محیط زیست که حیوانات و سایر جانداران بخشی از آن هستند مورد تاکید فراوان قرآن و بزرگان دین قرار گرفته است تا جایی که برای حیوانات و گیاهان احساس و برای جان آنها نیز احترام وافری فرض شده است که اگر کسی این دو را زیر پای بگذارد و به حیوانی و یا گیاهی آسیب برساند و یا آنرها ا برای مقاصدی غیر از قربانی کردن و بهره غذایی بردن از سوی هوس و سرگرمی از حیات محروم کند، مرتکب گناه کبیره شده است.

حجت الاسلام اسماعیل صالحی با اشاره به رسم خرید ماهی قرمز بیان می دارد: نفس این کار عیبی ندارد به شرطی که دو قانون را فراتر از بحث های بهداشتی مد نظر قرار دهیم که نخستین آنها توجه به نگهداری و غذا دادن مستمر به ماهی است چرا که در هر حال این وظیفه مالک ماهی است که حیات آنرا تضمین کند.

وی ادامه می دهد: قانون دوم این است که ماهی ها را پس از اتمام نوروز به نهرها، دریاچه ها و به طور کلی به محیط زیست بازگرداند و هرگز آنها را نباید برای مدت مدیدی در تنگ های شیشه ای نگاه داشت چرا که این کار سلب آزادی از موجوداتی است که خداوند همه آنها را فطرتاً در محیط زیست آزاد خلق کرده است.

 رعایت نکات بهداشتی برای پرهیز از بیماری های مشترک

رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های طیور و آبزیان اداره‌کل دامپزشکی استان قزوین اظهار می کند: اداره کل دامپزشکی استان قزوین از مردم خواسته است تا برای پیشگیری از بروز بیماری‌های مشترک، نکات بهداشتی را در نگهداری ماهیان قرمز رعایت کنند.

مجیدرضا شکری در خصوص رعایت نکات بهداشتی در زمان نگهداری ماهی قرمز تصریح کرد: با توجه به فرا رسیدن ایام پایانی سال و تهیه ماهی قرمز از سوی مردم، برای استفاده در سفره هفت‌سین، لازم است نکات بهداشتی از جمله عدم دستکاری ماهی قرمز توسط کودکان و جداسازی ماهیان بیمار از ماهیان سالم و ضدعفونی کردن ظروف نگهداری ماهی قرمز اقدام شود.

وی در خصوص اصول نگهداری ماهی قرمز یادآورشد: مناسب‌ترین دما برای پرورش ماهی قرمز بین ۱۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد است و بیش تر و کم تر از این دما ماهی را با خطرات متعددی مواجه می کند.

شکری ادامه می دهد: ماهی قرمز در دمای بالای ۲۵ درجه سانتی‌گراد آسیب‌پذیر است و تغییرات ناگهانی دما نیز می‌تواند موجب مرگ ماهی شود

این مسئول در رابطه با آب مورد استفاده نیز می گوید: باید نسبت به کلرزدایی آب شهری اقدام شود به صورتی که، ۴۸ ساعت قبل از ورود ماهی، آب در ظروف دهان گشاد نگهداری شود.

شهروندان از خرید لاک پشت پرهیز کنند

شکری با اشاره به ضرورت پرهیز شهروندان از نگهداری لاک پشت ها و سایر جانداران در منازل مسکونی به ویژه در مجاورت ماهی های قرمز در رابطه با نحوه تهیه ماهی قرمز نیز بیان کرد: در سال جاری با توجه به هماهنگی به عمل آمده با شهرداری قزوین، تمام مراکز مجاز عرضه ماهی قرمز تحت نظارت بهداشتی اداره کل دامپزشکی استان قزوین است و این اداره کل نیز نسبت به توزیع رایگان مواد ضدعفونی و بروشورهای آموزشی در بین این مراکز و ارائه آموزش‌های لازم برای متصدیان این غرفه‌ها اقدام می‌کند.

وی با بیان اینکه ماهی قرمز باید با غذاهای کم پروتئین و سرشار از کربو هیدرات تغذیه شود، ادامه می دهد: بهتر است که غذا در سطح آب شناور بماند و باید به ماهی قرمز دو بار در روز غذا داد و غذادهی به اندازه‌ای باشد که در مدت یک یا دو دقیقه آن را مصرف کنند.

رئیس اداره مبارزه با بیماری‌های طیور و آبزیان اداره کل دامپزشکی استان قزوین اضافه می کند: غذادهی بیش از حد موجب انباشته شدن مواد آلی و دفعی و در نتیجه مسمومیت ماهی می‌شود.

بهار با ماهی های زنده و آزاد زیباتر است

نوروز و فصل بهار موسم زنده شدن و زندگی دوباره طبیعت و محیط زیست است و در این بین کلیه رسوم پسندیده ای که توسط پیشینیان ما برای این ایام وضع شده بیانگر توجه بیش از پیش انسان به رسم نوشدن و حیات دوباره است اما عادت نادرست مرگ یا به عبارت بهتر کشتن تعمدی ماهی های قرمز در نخستین روزهای سال نو نه تنها هیچ تناسبی با فلسفه نوروز و بهار ندارد که دقیقا در برابر آن ها نمایانگر مرگ و نیستی برای طبیعت و محیط زیست انسان و حیوان است.

حال آنکه می توان با رهاسازی ماهی های قرمز در نهرها و جوی ها پس از ایام نوروز در کنار نگهداری درست و اصولی ماهی ها و رهایی از بیماری های بالقوه میکروبی و عفونی، به معنای واقعی کلمه به فلسفه نوروز و بهار رسید که همانا ادامه داشتن زندگی و نو شدن دوباره هستی است.