توسعه بی‌رویه مزارع پرورش ماهی در رودخانه‌های بویراحمد و دنا

در حال حاضر بیش از 180 مزرعه پرورش ماهیان سردآبی با ظرفیت تولید سالانه 12 هزار تن در استان وجود دارد، که از این مجموع 172 مزرعه در شهرستان‌های بویراحمد و دنا و مابقی نیز در شهرستان‌های کهگیلویه و چرام در زمینه تولید ماهی سردآبی فعالیت دارند.

این موضوع گرچه در نگاه اول امری خوشایند به نظر می‌آید و نوید بخش تولید و اشتغال در گوشه و کنار استان محسوب شود ولی توسعه بی‌برنامه و عدم رعایت ضوابط فنی در صدور مجوز مزارع پرورش ماهی در شهرستان‌های بویراحمد و دنا باعث ایجاد مشکلات حاد زیست‌محیطی در برخی از رودخانه‌های این دو شهرستان شده است به گونه‌ای که به دلیل بهره‌برداری غیراصولی از آب برخی از این رودخانه‌ها و رشد قارچ‌گونه مزارع پرورش ماهی شاهد بهم خوردن تعادل اکوسیستم برخی رودخانه‌ها هستیم و متاسفانه هر روز بر این فجایع زیست‌محیطی در رودخانه‌های استان افزوده می‌شود.

* فشارهای سیاسی در صدور مجوز و احداث مزارع پرورش ماهی

آذرشجاعی با بیان اینکه سیاست‌گذاری‌ها در ارتباط با توسعه و احداث مزارع پرورش ماهی بر عهده شیلات است، عنوان کرد: موقعیت‌یابی و ظرفیت‌سنجی محل احداث مزرعه پرورش ماهی توسط کارشناسان نظام مهندسی بررسی می‌شود و در نهایت با تایید استعلام‌هایی که از دستگاه‌های مرتبط از جمله محیط‌زیست و آب منطقه‌ای بدست می‌آید این مجوز احداث مزرعه صادر می‌شود.

رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد می‌افزاید: نظام مهندسی کشاورزی صرفا بر اساس تایید استعلام دستگاه‌های متولی اقدام به صدور مجوز خواهد کرد و اگر تنها یکی از دستگاه‌ها استعلام مربوط به خود را تایید نکند مجوز صادر نخواهد شد.

وی با بیان اینکه برخی از دستگاه‌های متولی نسبت به صدور مجوز و تایید استعلام سهل‌انگاری کرده‌اند و همین موضوع باعث شده برخی رودخانه‌های بویراحمد و دنا در زمینه احداث مزرعه پرورش ماهی از حد اشباع هم بگذرند.

رئیس نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه وجود فشارهای سیاسی و چشم و هم‌چشمی در صدور مجوزهای بی‌ضابطه احداث مزارع پرورش ماهی بی‌تاثیر نیست، تصریح کرد: متاسفانه در سال‌های اخیر شاهد رقابت‌های غیرمنطقی در احداث مزرعه پرورش ماهی بودیم و در حقیقت راه‌اندازی طرح پرورش ماهی در این استان مد شده است.

شجاعی با بیان اینکه تا قبل از سال 91 ضوابط احداث مزرعه پرورش ماهی چندان قوی نبود، گفت: همین موضوع باعث شد در ساخت و ظرفیت‌سنجی این مزارع چندان اصول فنی و زیست‌محیطی رعایت نشود.

وی یادآور شد: متاسفانه با رقابت‌هایی که در این رابطه بوجود آمده در مواقعی دیده می‌شود که فرد متقاضی قبل از صدور مجوزها و تایید استعلامات اقدام به ساخت ابنیه مزرعه پرورش ماهی کرده که این خود موید وجود برخی مسائل پنهان در این مسیر است.

شجاعی با بیان اینکه رقابت برای کسب مجوز و احداث مزرعه پرورش ماهی به یک اپیدمی تبدیل شده است، تصریح کرد: متاسفانه برخی در این بین با خرید و فروش مجوزها سوءاستفاده می‌کنند.

* تعدد مزارع پرورش ماهی فاجعه زیست‌محیطی به دنبال دارد /70 متقاضی پشت خط صدور مجوز

رسول فرهادی نیز با بیان اینکه تعداد زیادی از رودخانه‌های حوزه بویراحمد و دنا به دلیل تعدد مزارع پرورش ماهی به حد اشباع رسیده‌اند، بیان کرد: در سال‌های اخیر برخی از رودخانه‌ها در این مناطق با افت کیفیت و کاهش شدید دبی آب مواجه شده‌اند و همین موضوع باعث ایجاد مشکلات زیست‌محیطی رودخانه‌ها شده است.

معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد افزود: با توجه به مشکلاتی که در این حوزه بوجود آمد و با کارهای غیراصولی که در صدور مجوزها صورت می‌گرفت در یک سال اخیر جلسات متعددی برای ساماندهی و قانونمند کردن صدور مجوزها تشکیل شده است.

وی از اجرای طرح مطالعه جامع رودخانه‌های استان به خصوص برای احداث مزارع پرورش ماهی خبر داد و گفت: تلاش ما این است که با همکاری دستگاه‌های متولی این موضوع را ساماندهی کنیم.

فرهادی خاطرنشان کرد: متاسفانه موضوعی که مشکل‌ساز شده، وجود برخی فشارهای سیاسی در زمینه صدور مجوزها است و باید سعی کنیم که با توجه به خطراتی که برای محیط‌زیست رودخانه در این زمینه بوجود آمده منطقی‌تر به موضوع نگاه کنیم.

معاون حفاظت و بهره‌برداری آب منطقه‌ای کهگیلویه و بویراحمد با بیان اینکه در حال حاضر بیش از هفتاد متقاضی پشت خط صدور مجوز احداث مزرعه پرورش ماهی هستند، گفت: این در حالی است که تنها 20 فقره مجوز برای احداث مزرعه پرورش ماهی در بشار صادر شده است و با توجه کاهش شدید دبی آب این رود باید به فکر چاره‌ای برای تغییر موقعیت محل احداث این مزارع باشیم چرا که با وضعیت کنونی احداث این مزارع در رود بشار مشکلات متعددی را هم برای صاحبان مجوز و هم برای محیط‌زیست این رود در پی خواهد داشت.

وی در مورد نظارت بر فیلتراسیون مزارع پرورش ماهی نیز گفت: نظارت بر اجرای این کار بر عهده محیط‌زیست است.

* بروز فاجعه زیست‌محیطی در رودخانه‌های استان / هشدارها در مورد آلایندگی مزارع پرورش ماهی جدی گرفته شود

نواز پورشهریاری نیز در این ارتباط با بیان اینکه تعدد مزارع پرورش ماهی در برخی رودخانه‌های استان مشکلات متعدد زیست‌محیطی را به وجود آورده است، گفت: هماهنگی دستگاه‌های اجرایی برای مقابله با خطرات زیست‌محیطی مزارع پرورش ماهی باید افزایش یابد.

معاون نظارت و پایش حفاظت محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد افزود: متاسفانه در احداث مزارع پرورش ماهی در رودخانه‌های استان آنچنان که باید ظرفیت‌سنجی صورت نگرفته است و احداث بدون ضابطه مزارع پرورش ماهی باعث شده که در حال حاضر این مزارع به چالشی بزرگ برای محیط‌زیست و اکوسیستم رودخانه‌ها تبدیل شوند.

وی تصریح کرد: عدم نظارت بر فیلتراسیون و پایش خروجی مزارع پرورش ماهی باعث ورود پساب‌های حاوی نیترات و فسفات به آب رودخانه‌ها و به دنبال آن باعث بروز پدیده نیتریفیکاسیون شده و ادامه این روند موجب خفگی و حذف آبزیان از اکوسیستم رودخانه‌ها می‌شود.

پورشهریاری بیان کرد: با توجه به مشکلات زیست‌محیطی که مزارع پرورش ماهی به دنبال دارند و عدم رعایت اصول فنی و نیز خودداری پرورش‌دهندگان از نصب فیلتراسیون در مزارع پرورش ماهی استان در حال رایزنی با استانداری هستیم تا نسبت به نظارت و ساماندهی مزارع پرورش ماهی اقدام فوری و عملیاتی صورت گیرد.

معاونت نظارت و پایش محیط‌زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: در اولین گام باید از صدور هرگونه مجوز برای احداث مزرعه پرورش ماهی در مناطقی که اشباع شده‌اند با قاطعیت جلوگیری کرد و در گام‌های بعد با اجرای طرحی جامع احداث هرگونه تاسیسات در رودخانه‌های استان براساس ضوابط و اصول فنی راه‌اندازی شود.

* خروجی آب مزارع پرورش ماهی استان فیلتر نمی‌شود / نظارت بر فیلتراسیون وظیفه آب منطقه‌ای است

رئیس اداره شیلات کهگیلویه و بویراحمد نیز با اشاره به اینکه رودخانه‌هایی مانند مزدک، گنجگون، چیتاب، کبکیان و بخش‌هایی از رود بشار از نظر ظرفیت پرورش ماهی اشباع شده‌اند، بیان کرد: صدور مجوز جدید پرورش ماهی در این رودخانه‌ها صورت نخواهد گرفت.

سیدغلام‌عباس موسویان با بیان اینکه موضوع فیلتراسون خروجی آب استخرهای مزارع پرورش ماهی در استان به دست فراموشی سپرده شده است، عنوان کرد: نظارت بر فیلتراسیون این مزارع از وظایف آب منطقه‌ای است و در همین راستا از پرورش‌دهندگان تعهد محضری گرفته می‌شود.

وی عنوان کرد: در حال حاضر بخشی از مشکلات در زمینه شیوع بیماری در مزارع پرورش ماهی و مشکلات زیست‌محیطی که در اثر آن بوجود می‌آید به دلیل عدم فیلتراسیون است.

در پایان اینکه رقابت غیر اصولی در احداث مزرعه پرورش ماهی، عدم رعایت اصول و ضوابط فنی در احداث این مزارع، وجود رانت‌های سیاسی در صدور مجوزها، بازارسیاه خرید و فروش مجوزها، عدم نظارت بر فیلتراسیون خروجی آب استخرهای مزارع پرورش ماهی هر یک به نوبه خود در بروز مشکلاتی زیست‌محیطی در رودخانه‌های بویراحمد و دنا نقش داشته است.

در کمال تاسف در اثر همین شرایط است که زلالی رودخانه‌های استان جای خود را به جریانی از پساب‌های مزارع پرورش ماهی داده است و قطعا باید همه کسانی که در این زمینه کم کاری از خود نشان داده‌اند باید جوابگو باشند و اگر چاره‌ای اساسی برای رفع این مشکل اندیشیده نشود هر روز باید شاهد مرگ تدریجی بخش دیگری از رودخانه‌های استان باشیم.

گزارش از قاسم خشت‌زر

منبع: فارس