آغاز فصل تخمگذاری لاک پشتان دریایی در استان هرمزگان /گ

موجودات آبزی متعددی در طیف وسیعی از زیستگاه ها که از سواحل بین جزر و مدی شروع شده و تا آبهای آزاد دریایی ادامه می یابد، زیست می کنند.

لاک پشت های دریایی جزء رده خزندگان (Reptiles ) هستند. موجوداتی با جثه ای بزرگ و با قدمت ۲۷۵ میلیون ساله از عصر دایناسورها تاکنون زندگی می کنند . آنها با مهاجرت های طولانی اکثر سواحل اقیانوسها و دریاها شنا می کنند.

در دنیا ۸ گونه لاک پشت دریایی زیست می کنند که از این ۸ گونه ۵ گونه در آبهای خلیج فارس زندگی می کنند:‌ لاکپشت دریایی سبز، لاکپشت دریایی عقابی، لاکپشت دریایی سرخ، لاکپشت دریایی زیتونی و لاکپشت دریایی چرمی

لاک پشتان دریایی از گونه های حفاظت شده آبزیان در سطح جهانی محسوب می شوند . به طور کلی در جهت حفاظت و حمایت از این آبزیان از سال ۱۹۷۰ ابتدا لاک پشت عقابی و در سال ۱۹۷۳ تمامی گونه ها در ضمیمه یک عهد نامه تجارت گونه های در معرض خطر (CITES. ۱۹۷۳) و ضمیمه یک و دو عهد نامه گونه های وحشی مهاجر (CMS. ۱۹۷۹) و همچنین لیست قرمز سازمان حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرارا گرفت و تحت حمایت دولت ها واقع شده اند. به طوری که در حال حاظر در بیش از ۱۵۰کشور جهان بعنوان گونه های حمایت شده تلقی می‌شوند.

از این میان لاک پشتهای سرخ ، سبز و زیتونی در معرض خطر انقراض و لا ک پشتان چرمی و پوزه عقابی وضعیتی شدیداً بحرانی داشته و بشدت در معرض خطر انقراض هستند.

تنها دو گونه لاکپشت عقابی و سبز جهت لانه گزینی و تخم گذاری به سواحل استان به خصوص جزایر مراجعه می‌کنند.

لاکپشت‌های دریایی موجوداتی هستند که اکثر زندگیشان را در محیط های دریایی می گذرانند و تنها پیوندشان با سایر خزندگان لانه سازی آنها در نواحی ساحلی و در مواردی محدود آفتابگیری در خشکی برای گرم شدن است. به همین دلیل نیز آنها کاملا با محیط های آبی سازگاری پیدا کرده و تکامل یافته اند. لاکپشتهای دریایی از بسیاری جهات از لحاظ زیستگاه و مهاجرت به پستانداران بزرگ دریایی و ماهیان بزرگ شباهت دارند.

تمام لاکپشت های دریایی بلافاصله بعد از درآمدن از تخم به سوی دریا حرکت می کنند و معمولا" این امر بعد از تاریکی هوا است و فعالانه به محض رسیدن به دریا از ساحل جدا شده و به سمت دریا شنا می کنند سپس مهاجرتی تقریبا" آرام همراه با جریان آب را بسوی نواحی عمیق تر همراه با جریانهای اقیانوسی آغاز می کنند . بعد از گذشت چندین سال لاکپشتهای جوان بزرگ شده و جسما" حجیم تر می شوند و فعالانه به نواحی عمیق ساحلی در نواحی گرم و حاره ای به عنوان موطنی که در آنجا تکامل می یابند بر می گردند. لاکپشتهای جوانی که در مناطق وابسته به کف در بعضی نواحی گرم زندگی می کنند به صورت گروهی مهاجرت فصلی به نواحی چرا انجام می دهند(معمولا نواحی چرا در عرضهای جغرافیایی بالاتر قرار دارند و این مهاجرت در فصل تابستان صورت می گیرد) و به عرضهای جغرافیایی پائینتر در ماه زمستان مهاجرت می کنند در حالی که آنهایی که در مناطق حاره ای زندگی می کنند بیشتر حرکتشان محلی است و از آن منطقه بیرون نمی روند. وقتی که به دوران بلوغ می رسند این لاکپشتهای بالغ شده به نواحی چرای بالغین نقل و مکان می کنند . در بعضی جمعیتها زیستگاه افراد بالغ از لحاظ جغرافیایی مجزا از جایگاه جوانان در حال تکامل است. در جمعیتهای دیگر ممکن است با یکدیگر تلاقی کنند، در دوران بلوغ به محض اینکه فصل لانه گزینی فرا می رسد بالغین مهاجرتی را از مناطق تغذیه ای به مناطق تولیدمثلی انجام می دهند. بیشتر جفت گیریها در نواحی نزدیک به سواحل لانه گزینی صورت می گیرد تا مناطقی که از لحاظ میزان مواد مغذی غنی هستند. بعد از جفت گیری ماده ها تا حد ممکن به سواحل لانه گزینی نزدیک می شوند نواحی آمیزشی ممکن است از سواحل لانه گزینی جدا باشند یا اصولا" از سواحل دور باشد که این بستگی به جمعیت لاکپشتها دارد در فصل لانه گزینی ماده ها معمولا" در مجاورت جایگاه تخم گذاری هستند و این نیز بستگی به این دارد که به موقع جایگاه مناسبی برای لانه سازی پیدا کنند یا خیر .

لاکپشتهای دریایی معمولا درآبهای صاف و روشن ساحلی جزایر و قاره ها زندگی می کنند.لانه سازی آنها بطور عمده از اسفند ماه تا اواخر اردیبهشت ماه بوده و این عمل معمولاً در طول شب صورت می گیرد. اصولا ماده ها سواحل شنی و ماسه ای را برای لانه سازی وتخم گذاری انتخاب می کنند. ممکن است در یک فصل تعداد ۳-۲ لانه درساحل ایجاد کنند.

تعداد تخمها به طور متوسط به ۱۳۵ تا ۱۶۰ عدد می رسد.

گرچه انواع متعددی از موجودات کفزی به عنوان غذای مصرفی آنها مشخص شده اما اسفنجها بخش مهمی ازغذای آنهارابه خوداختصاص میدهند.با توجه به این که آنها از تعداد محدودی ازگونه های اسفنج به عنوان غذا استفاده می کنند می توان گفت که درجه بالایی از قابلیت انتخاب غذایی در این جانوران وجود دارد. تغذیه زیاد لاک پشت ها از اسفنج ها ممکن است تنوع زیستی و زنجیره های غذایی بسترهای مرجانی را از طریق ایجاد فضای آزاد در این بسترها برای ته نشینی لارو موجودات کفزی ،تحت تاثیر قرار داده و فرصت را برای جایگزینی لارو مرجانها فراهم نماید.

همزمان با آغاز فصل تخمگذاری لاک پشتان دریایی از اواسط اسفندماه ۱۳۹۱ عملیات پایش، زیست سنجی و نشانه گذاری لاک پشتان دریایی توسط کارشناسان بخش محیط زیست دریایی و شهرستانهای ساحلی استان در سواحل و جزایر هرمزگان آغاز شده و تا پایان زمان تخمگذاری ادامه می یابد.

عملیات بیومتری(زیست سنجی)و نشانه گذاری(Tagging) همه ساله در فصل تخمگذاری لاک پشتان دریایی در سراسر جهان صورت گرفته و از نتایج آن در حفاظت و حمایت از جمعیت و زیستگاه این موجودات دریایی استفاده می گردد.

کار پلاک گذاری از سال ۱۳۸۵ توسط سازمان حفاظت محیط زیست و در ابتدا در جزایر شیدور و هندورابی آغاز و از سال۱۳۹۰ بطور جدی در سایر جزایر و آبهای خلیج فارس و دریای عمان ادامه یافته است.

در استان هرمزگان نیز این عملیات توسط سازمان حفاظت محیط زیست و با همکاری سازمانهای منطقه آزاد قشم و کیش و برخی از سازمانهای مردم نهاد و گروه های علمی و دانشگاهی صورت می گیرد.

نفت وارد شده به دریا از طریق ایجاد مسمومیت حاد و مزمن عامل نابودی لاک پشتان دریایی است. فعالیت‌های صید و صیادی، زباله، ساخت و ساز در سواحل، احداث جاده های ساحلی در مناطق مناسب تخمگذاری و بر هم خوردن آرامش و امنیت محیط، گسترش شهرها و افزایش آلودگی نوری در سواحل و زیستگاههای لاک پشتان دریایی، صید بالغین، فاضلاب های شهری و شکارچیان طبیعی از جمله موارد عمده نابودی لاک پشتان دریایی است و علاوه بر آن مواردی همچون تردد شناورها، انفجارات برای اکتشاف منابع، آلودگی حرارتی، تخریب آبسنگ های مرجانی، پدیده ذوب شدن یخهای قطبی و افزایش سطح دریاها، فرسایش سواحل و مانورهای دریایی نیز به شکل های گوناگون عامل انقراض این موجودات است

منبع : مهر