آبزیان آب های اطراف صنایع پتروشیمی و الکتریکی آلوده به جیوه هستند /گ

استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: مهمترین مسیر آلودگی انسان به جیوه از طریق آبزیان است و بررسی ها نشان می دهد آبزیان آب هایی که در اطراف آنها صنایع پتروشیمی و الکترونیک فعال قرار دارند، آلوده به عنصر جیوه هستند.

عباس اسماعیلی روز سه شنبه در همایش عناصر کمیاب در دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه ورود جیوه به بدن از راه های مختلف صورت می گیرد، افزود: یکی از مهترین و اصلی ترین راه ها مصرف آبزیان آلوده به جیوه است و ماهی که سالم ترین غذا است، می تواند با این آلودگی به خطرناک ترین مواد غذایی تبدیل شود.
وی اظهار کرد: حدود 95 درصد کل جیوه ای که به آبزیان منتقل می شود، 'متیل' از خطرناک ترین ترکیبات جیوه است و می تواند به تمام موجودات زنده به ویژه انسان منتقل شود.
وی تاکید کرد: تحقیقات نشان می دهد مسیر انتقال متیل جیوه به انسان فقط از طریق آبزیان است هر چند گاهی استثنا هم وجود دارد، به عنوان مثال در سال 1973 عراق مقدار زیادی گندم وارد کرد که از آن نان تولید کردند اما بعد از مصرف این نان ها حدود 500 نفر فوت کردند که بعد از بررسی ها مشخص شد این گندم آلوده به ترکیب متیل بوده که بزرگترین بحران جیوه در دنیا را رقم زد

اسماعیلی با بیان این که ماهی قابلیت جذب متیل بالایی دارد، ادامه داد: بنابراین اگر بخواهیم از خطر جیوه در کشور رهایی یابیم باید به اکوسیتسم های آبی سالم معطوف شویم؛ بر اساس اعلام فائو میانگین مصرف جهانی ماهی 15 کیلوگرم است اما در کشور ما این رقم در شرایط و مکان های مختلف متفاوت است، مثلا ممکن است خانواده ای فقط یکبار در سال مصرف ماهی داشته باشد اما در مقابل یک خانواده صیاد هر هفته ماهی مصرف کند.
وی افزود: ماهی در سبد روزانه ما قرار ندارد بنابراین به صورت ماهانه مصرف می شود که برای هر وعده 270 گرم در نظر گرفته شده است.
استاد دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: البته عنصر سلنیوم در بدن ماهی وجود دارد که می تواند عامل کاهنده سمیت جیوه باشد.
وی با اشاره به اینکه کدام ماهی ها از نظر متیل جیوه سالم تر هستند گفت: ماهی هایی با سن کمتر، ماهیان غیر گوشتخوار، ماهیانی که از بستر آب تغذیه نمی کنند، ماهیان کم چرب، پوست و بافت های تیره ماهی و ماهیان پرورشی غیر آب های آلوده به فاضلاب های صنعتی و خانگی، سالم تر هستند.
استاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان این که روی تمام ماهیان ایران کار پژوهشی کردیم، افزود: آلودگی جیوه برای ماهیان مقطعی است، در مکان هایی که اطراف آن صنایع پتروشیمی و الکترونیکی فعالیت می کنند، ماهی ها آلوده ترند، ماهی ها گستره خانگی دارند و ممکن است گستره یک گونه ماهی تا 6 هزار متر و یک ماهی تا 10 متر باشد بنابراین تاکید ما به شیلات این است که آبزیان را نمونه برداری و گونه های آلوده را از چرخه مصرف خارج کند.
وی با تاکید بر این که جیوه به عنوان عنصر کمیاب موجب بروز انواع بیماری ها در انسان می شود تاکید کرد: دیدگاه محیط زیست این است که اگر مولفه ها سالم باشند، در مورد مواد غذایی با بحران عناصر کمیاب مواجه نخواهیم بود.
اسماعیلی گفت: سالانه 10 هزار تن جیوه وارد اتمسفر می شود و 98.75 صدم آن در اقیانوس ها است؛ همچنین مهمترین منابع انتشار جیوه استخراج معادن طلا است.
اسماعیلی روش دیگر انتشار جیوه در بدن انسان را از طریق مواد آمالگام ( موادی که برای پر کردن دندان استفاده می شود) دانست و افزود: با توجه به تعداد دندان های پر شده و سال های پر شدن آنها، میزان انتشار جیوه که از طریق بزاق و ریه وارد بدن می شود،. سنجیده می شود.
وی همچنین توصیه کرد که در منازل لامپ های مهتابی شکسته شده با جارو برقی جمع نشود، چون جیوه موجود در آن در کیسه جارو باقی می ماند و در موارد استفاده از جاروبرقی، جیوه به طور مداوم در فضای منزل منتشر می شود، همچنین شهرداری ها باید برای جمع آوری این گونه زباله ها تدابیری بیندیشند.
به گفته اسماعیلی، عمر جیوه در بدن انسان 70 تا 90 روز است، جذب این عنصر از طریق گوارش 90 درصد، دفع آن از طریق مدفوع 95 درصد است و از طریق ادرار به 100 روز زمان نیاز دارد.
اسماعیلی افزود: بیشترین افرادی که تحت تاثیر جیوه قرار دارند، دندانپزشکان و کارکنان معادن هستند، طرحی در سوئد در حال اجرا است که براساس آن، آمالگام ها را از دندان شهروندان خارج می کنند.
وی در خصوص نحوه پایش جیوه در بدن گفت: بهترین روش پایش جیوه در بدن بررسی موی سر افراد است ، نمونه برداری موی سر به عنوان یک عضو غیر تهاجمی بسیار آسان و ارزان است، با توجه به میانگین رشد ماهانه یک سانتیمتر موی سر از آنالیز آن می توان در پزشکی قانونی در ردیابی دقیق حوادث استفاده و مسمومیت های ناشی از جیوه را به صورت ماهانه محاسبه کرد، همچنین از آنالیز موی سر می توان میزان آلودگی به جیوه را در دوران بارداری زنان تعیین کرد و غلظت جیوه در موی سر ارتباط قابل قبولی با میزان آن در خون دارد.
وی اظهار کرد: حد مجاز جیوه در بدن انسان یک میکروگرم بر کیلوگرم وزن انسان است و پروژه ای تعریف کرده ایم که بر اساس آن در حال اندازه گیری میزان جیوه در بدن خانواده صیادان هستیم.
استاد دانشگاه تربیت مدرس به روش های مقابله با بحران جیوه اشاره کرد و گفت: جایگزینی آمالگام با مواد دندانی بدون جیوه، کاهش ضایعات و بازیافت جیوه صنایع الکترونیک، به روز کردن فناوری صنایع پتروشیی قدیمی با روش های جدید(غشایی)، اجتناب از مصرف ماهیان صید شده از مناطق آلوده به جیوه و رژیم غذایی مناسب حاوی کلسیم، منیزم، روی و ویتامین ها و مصرف انواع سبزی جات، سیر، پیاز در زمینه مقابله با تاثیر جیوه بر بدن موثر است.
جیوه (Hg) یک فلز سنگین است که به شکل های مختلف در محیط وجود دارد. جیوه دارای خاصیت سمی است و به آسانی توسط دستگاه تنفسی جذب می شود و به معده و روده آسیب می رساند

منبع : ایرنا