ورود سیلاب به هیرمند و وفور ماهی

ورود سیلاب ناشی از بارندگی ها و دشت مال از طریق رودخانه هیرمند به سرزمین خشكیده سیستان نه تنها موجب افزایش فعالیت های كشاورزی شده بلكه بركات زیادی برای صیادان به همراه آورده بطوری كه روزانه بیش از 2 تن ماهی از سوی صیادان سیستانی صید می شود.

قهر طبیعت، خشكسالی و جلوگیری از انتقال آب رودخانه هیرمند به این تالاب از سوی كشور همسایه /افغانستان/ دریاچه هامون را به بیابانی خشك تبدیل كرد و هزاران نفر از مردم دو سوی مرز ( ولایت نیمروز افغانستان و سیستان ایران) با مشكل اشتغال و تامین امرار معاش رو به رو شده و حیات وحش نیز به مخاطره افتاد و میلیونها پرنده مهاجر و جانواران آبزی و كنار آبزی و غیره زیستگاه خود را از دست دادند.
ماهیگیری و صیادی یكی از مشاغل مهم ساكنان اطراف تالاب هامون بود كه به بركت وجود این نعمت خدادادی به خوبی امرار معاش و زندگی را با شادی و نشاط سپری می كردند اما با خشك شدن دریاچه، قایق ها به گل و خاك نشست و صیادان، دامداران، شكارچیان و صنعتگران صنایع دستی خانه نشین شدند و برخی خانواده ها برای فرار از گرسنگی تن به مهاجرت اجباری دادند.
چرخ زندگی بسیاری از خانواده های ساكن در شهرستانهای زابل، هامون، نیمروز، زهك و هیرمند با چرخش آب در هامون و هیرمند می چرخید.
ورود سیلاب خارج از كنترل افغانستان به سیستان آن هم پس از 18 سال خشكسالی به یك باره نور امید را در دل مردم ستمدیده سیستان منور كرد، كشاورزان تیشه ها و بیل ها، صیادان تورها و دامهای صیادی را از پستوی خانه ها و زیر خاكها بیرون آورده و با لب های خندان و دلی شاد راهی مزارع و رودخانه و دریاچه شدند.
سیلاب نعمت های زیادی را به همراه آورده كه از آن جمله سیل ماهیان بزرگ و كوچكی كه سالها در مسیر رودخانه هیرمند به زاد و ولد مشغول بودند روانه سیستان شد.
صیادان دام های خود را در گوشه ای از دریاچه هامون كه آبگیری شده است پهن كردند شادی و نشاط صیادان از دمیده شدن روح تازه در كالبدشان خبر می دهد.

** بركت سیل برای صیادان سیستان
یكی از صیادان شهرستان زهك در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: 20 سال است كه در سیستان و بلوچستان با شغل صیادی امرار معاش می كنم.
علیخان توتازهی افزود: در سالهایی كه دریاچه هامون آب داشت در این دریاچه مشغول صید ماهی بودیم اما وقتی دریاچه خشك شد تنها منبع درآمدی خود را از دست دادیم.
وی بیان كرد: خشكسالی در سیستان ما را مجبور به مهاجرت كرد و چون صیادی شغل اجدادی و تنها راه امرار معاش ما بود برای صید ماهی به سمت سراوان و رودخانه سرباز رفتیم و با وجودی كه هزینه های زیادی داشت چاره ای جز ادامه كار نداشتیم و به اندك روزی كه از این طریق بدست می آوردیم قانع بودیم.
وی ادامه داد: با آبگیری چاه نیمه چهارم امید داشتیم كه در این محل به صید و صیادی بپردازیم اما از آنجایی كه این آب برای آشامیدن بود و بچه ماهی نیز در آن رها نمی شد عملا سال 94 بدترین سال ما از لحاظ صید بود چون تمام ماهیان چاه نیمه صید شده بودند.
وی اظهار داشت: با ورود سیلاب و همراه آوردن ماهی، صیادی نیز رونق گرفت و خدا را شكر بهترین سال ماهی گیری ما در 18 سال گذشته امسال است.
توتازهی گفت: كپور ماهیان عمدتا در بستر آب زندگی می كنند و با ورود سیل این نوع ماهی نیز از بستر آب به سطح آمده و همراه با سیلاب راهی دریاچه و چاه نیمه شدند.
یكی از فروشندگان ماهی در شهرستان زهك نیز به خبرنگار ایرنا گفت: 15 سال است كه شغل ماهی فروشی در زهك و تنها فروشگاه عرضه ماهی در این شهرستان را دارم.
محمد شیخ لنگی اظهار داشت: در ایامی كه دریاچه هامون آب داشت ماهی كه از صیادان خریداری می شد به سایر استانها به ویژه اصفهان، خراسان شمالی، خراسان رضوی و كرمان صادر می شد و از لحاظ اقتصادی بهترین درآمد را در این مدت داشتیم.
وی خاطر نشان كرد: بعد از خشكسالی تمام منبع درآمدی ما از بین رفت و تنها با صید اندكی كه صیادان از چاه نیمه چهارم بدست می آوردند امرار معاش می كردیم.
وی تصریح كرد: خوشبختانه امسال با سرازیر شدن سیل به سمت سیستان چند روزی است كه وضع صیادی رونق پیدا كرده و روزانه 2 تن ماهی از صیادان خریداری می كنم و مقداری از آن در سیستان به فروش می رسد و بخش عمده ای نیز به مركز استان ارسال می شود.
وی ادامه داد: با توجه به كمبود امكانات برای نگهداری ماهی از شیلات زهك درخواست داریم امكانات نگهداری و فروش را برای ما فراهم كند تا بتوانیم این همه ماهی را به فروش برسانیم.
وی اضافه كرد: برای نگهداری ماهی هیچ گونه سردخانه ای در زهك وجود ندارد و بسیاری از این ماهی ها بدلیل نبود سردخانه و ماشین حمل فاسد می شوند.
شیخ لنگی گفت: با وجود رونق صید و صیادی باید اقدامات لازم از سوی دستگاههای دست اندركار برای خرید و عرضه ماهی انجام شود.
رئیس اداره صید سیستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: با ورود سیل به سیستان روح تازه ای در مردم به ویژه صیادان این منطقه دمیده شد بطوری كه توانستند در این ایام روزانه تا 2 تن ماهی صید كنند و با توجه به اینكه این سیل در خود ماهی زیادی دارد این امر طبیعی محسوب می شود.
رمضان شهریاری افزود: در گذشته نه چندان دور كه دریاچه هامون آب داشت صیادان زیادی به صید مشغول بودند و از این طریق امرار معاش می كردند اما با خشك شدن دریاچه صیادان تنها منبع درآمدی خود را از دست دادند.
وی بیان كرد: بسیاری از صیادان حرفه و شغل دیگری نداشتند تا امرار معاش كنند، در نتیجه به پرورش ماهی از طریق استخرهای خاكی و هشت ضلعی روی آوردند و در این كار نیز به موفقیت های چشمگیری رسیدند.
گرچه پس از خشك شدن هامون كه منبع اصلی صید در منطقه سیستان محسوب می شده بسیاری از افراد شغل خود را از دست دادند اما توانستند با فعالیت استخرهای پرورش ماهی موفقعیت هایی بدست آورند.

**نمونه های موفقیت آمیز پرورش آبزیان در منطقه سیستان
یكی از صیادان سابق سیستان كه پس از خشك شدن هامون فعالیت در حوزه صید را در قالب پرورش ماهی انجام می دهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: صیادی شغل اجدادی ما محسوب می شود و تنها از این طریق امرار معاش می كنیم و غیر از این هیچ گونه شغل دیگری نداریم.
محمد بارانی ادامه داد: با خشك شدن تالاب هامون به دلیل از دست دادن منبع درآمد با كمك اداره كل شیلات به كار پرورش ماهی مشغول شده و هر سال دو نوبت پرورش ماهی را در استخر 200 متر مربعی كه اداره كل شیلات سیستان به صورت رایگان در اختیارم گذاشته است، انجام می دهم.
وی تصریح كرد: در فصل سرما ماهی قزل آلا و در فصل گرما ماهی كپور معمولی پرورش می دهم كه از این طریق سالیانه 150 میلیون ریال درآمد كسب می كنم و اكنون 2 نفر در این استخر مشغول بكارند و در كنار پرورش ماهی به شغل كشاورزی نیز مشغولیم و به همه صیادان نیز پیشنهاد می كنم به پرورش ماهی در استخر روی آورند.
یكی از پروش دهندگان آبزیان در منطقه سیستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سال 90 كار پرورش ماهی را در 6 هكتار شروع كردیم و حدود 50 هزار بچه ماهی اداره كل شیلات سیستان بصورت رایگان به ما تحویل داده است.
خان محمد شهركی بیان كرد: سال قبل با استفاده از روش لایه برداری موفق به برداشت 10 تن ماهی كپور شدیم اما متاسفانه در بازار فروش با مشكلاتی روبه رو شدیم بطوریكه از شهرهای شمالی كشور به یك باره ماهی وارد بازار فروش سیستان شد و ما را با مشكل رو به رو كرد.
وی ادامه داد: با وجود كیفیت ماهی زابل كه در مقایسه با ماهی سایر شهرستان های كشور از لحاظ طعم متفاوت و مورد پسند هر سلیقه ای است اما به سبب ورود ماهی و عرضه آنها با قیمت كمتری در بازار، با افت قیمت رو به رو شدیم با این حال توانستیم در كمترین زمان تمام ماهی های خود را به فروش برسانیم.
وی تصریح كرد: از طریق فروش ماهی 1 میلیارد و 400 میلیون ریال درآمد كسب كردیم ما باید در منطقه سیستان وابستگی خود را از كشت گندم كم كنیم زیرا آب بسیار زیادی مصرف می شود و باید به مشاغلی روی آوریم كه از حداقل آب حداكثر استفاده را ببریم.
مدیركل شیلات سیستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: استخر های پرورش ماهی خان محمد شهركی از نوع خاكی در سیستان بشمار می آید.
محبعلی سیستانی گفت: در این استخرها به گستره چهار هكتار اواخر سال 93 حدود 50 هزار قطعه بچه ماهی از نوع كپور معمولی و ماهی آمور (شیر ماهی ) رها سازی شده است.
وی بیان كرد: برای اولین بار در سیستان پرورش ماهی و تغذیه آن با كنسانتره در این مزرعه انجام شد كه در پایان نتیجه بسیار خوبی گرفته و توانسته در مدت زمان كوتاه 10 تن ماهی برداشت كند.
وی خاطر نشان كرد: ماهی كه در این مزرعه برداشت شده است به سایر استانهای كشور از جمله خراسان رضوی، كرمان، یزد، و حتی خراسان شمالی نیز صادر شده است.
سیستانی گفت: در این مزرعه، ماهی پرواری نیز تولید می شود تا به وزن حداقل 2 كیلو گرم برسد و پیش بینی می شود بیش از 30 تن ماهی در این دوره 6 ماهه برداشت كند.
وی بیان كرد: 2 هكتار از این استخرها به پرورش بچه ماهی زیر گرم اختصاص یافته است تا این بچه ماهی ها در این استخرها به وزن دلخواه برسند و بعد از اینجا به سایر استخر های پرورش ماهی انتقال داده شوند.
با ورود آب به دریاچه هامون بار دیگر زندگی در سیستان نشاط خود را بازیافته و این منطقه می تواند تاحدودی شكوه گذشته خود را بدست آورد.
مدیر كل شیلات سیستان اظهار داشت: در دوران پرآبی تالاب بین المللی هامون سالانه 14 هزار تن ماهی از این دریاچه صید و به سایر استانهای كشور ارسال می شد.
سیستانی تصریح كرد: صید و صیادی یكی از شغل های اساسی مردم سیستان بوده و ارتباط مستقیمی با دریاچه هامون داشته كه با خشك شدن دریاچه صیادان زیادی بیكار شدند و عده ای از سیستان مهاجرت كردند چون هیچ منبع درآمدی نداشتند.
وی ادامه داد: نخستین كسانی كه با خشك شدن دریاچه زندگیشان دچار بحران شد صیادان بودند.
وی بیان كرد: بعد از خشك شدن دریاچه هامون تنها منبع درآمدی شماری از صیادان صید كردن در چاه نیمه چهارم بود كه متاسفانه این پتانسیل هم زیاد دوام نداشت چون منبع آب آشامیدنی مردم سیستان و زاهدان محسوب می شود و رها سازی بچه ماهی در آن امكان پذیر نیست و همین مساله سبب كاهش درآمد صیادان شد.
مدیر كل شیلات سیستان گفت: برای اینكه بتوانیم خسارات ناشی از خشكسالی را برای صیادان جبران كنیم به پرورش ماهی از طریق استخرهای خاكی، هشت ضلعی روی آوردیم و توانستیم تا حدودی از درد صیادان كم كنیم.
سیستانی ادامه داد: صیادان بیمه شدند بطوری كه تنها 10 درصد حق بیمه را خودشان می پردازند اما متاسفانه عده ای از صیادان همین اندك سهم پرداخت بیمه خودشان را ندارند كه بیمه شوند و این یك عزم ملی را می طلبد تا بتوانیم مشكل صیادان سیستان را حل كنیم

منبع : ایرنا