جنگل های حرا، چشم انتظار حمایت ها /گ

  • گزارشها
  • جنگل های حرا، چشم انتظار حمایت ها /گ
دوشنبه ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۵  ۰ نظر   ۸۸ بازدید
جنگل های حرا، چشم انتظار حمایت ها
جنگل های همیشه سرسبز حرا یا مانگرو، شگفت انگیزند و عجیب و غریب. وقتی به تماشایش می نشینی از دیدنش سیر نمی شوی
در ایران، این جنگل ها در کرانه های خلیج فارس و دریای عمان مستقرند.

از منطقه عسلویه استان بوشهر شروع می شوند و به طور پراکنده و گاه انبوه از سواحل استان هرمزگان می گذرند و تا جنوبی ترین نقطه کشور امتداد می یابند، یعنی بندر گواتر در استان سیستان و بلوچستان.
ایران به لحاظ وسعت جنگل های حرا رتبه دهم را در آسیا دارد.درختان حرا از تیره شاه پسند هستند و 95 درصد جنگل های حرا یا مانگرو در ایران را تشکیل می دهند.بقیه درختان از گونه چندل هستند.

درختان حرا، هم در خشکی اند و هم در آب شور.در واقع در شرایط جزر و مدی آب، زیست می کنند. با خصلت خدادادی شان، آب شور را شیرین می کنند و بعد از تغذیه از آن، نمکش را پس می دهند. جزر و مد و سیلاب ها هم بستر را شور زدایی می کنند.

این درختان مانند مردم جنوب، صبورند در برابر گرما، اما کاهش بارندگی، آلودگی آب، آلودگی های نفتی و برداشت های بی رویه برای تعلیف دام و سوخت می تواند آرام آرام، آنها را از پای در آورد.
برای حفظ تعادل اکوسیستم و جلوگیری از انهدام این جنگل های نادر در جهان از سال 1351 منطقه خمیر و شمال غرب قشم به عنوان ذخیرگاه زیست کره، جزو مناطق حفاظت شده قرار گرفته و این مناطق تحت حفاظت سازمان محیط زیست هستند.
نخستین گام برای توسعه این جنگل ها در سال 72 با تولید و کاشت نهال حرا توسط اداره منابع طبیعی و آبخیز داری استان هرمزگان در خور تاسبر بندرعباس آغاز شد.

روند احیا و توسعه این جنگل ها تاکنون با آهنگ کندی صورت گرفته است و علت عمده آن به کمبود اعتبارات باز می گردد.
روی خوش جوامع محلی به احیا و توسعه حرا

روز در جزیره قشم به نیمه رسیده. خورشید در وسط آسمان از بالای سرمان، نور و گرمایش را به هر سو می تاباند بی وقفه.
بازدید از جنگل را از قسمت درختان دست کاشت در منطقه هلر در حدود 20 کیلومتری غرب شهر قشم آغاز کرده ایم.
کل وسعت جنگل های طبیعی و دست کاشت حرا در سواحل جنوبی کشورمان نزدیک به 30 هزار هکتار است. استان هرمزگان بیشترین سطح جنگل حرا را به وسعت 20 هزار هکتار در خود جای داده است.
آن طور که مسوولان می گویند سطح درختان دست کاشت در سواحل سه استان جنوبی به 7 هزار هکتار می رسد. درختان حرا در اینجا در سواحل قشم در چند ردیف مانند کمربند سبز با کمک جوامع محلی کاشته شده اند. عملیات احیا، نگهداری و کاشت نهال حرا از سال 85 تا کنون با مشارکت و توانمند سازی مردم محلی انجام می شود. ثمره این مشارکت هم به منابع طبیعی ومحیط زیست می رسد و هم به مردم.

به گفته دکتر امید ذاکری مدیر کل منابع طبیعی و آبخیز داری استان هرمزگان از سال 72 تاکنون نزدیک به 9 میلیون اصله نهال حرا در جنگل های استان هرمزگان کاشته شده است.
وی می گوید : معیشت مردم محلی به بقای این جنگل ها وابسته است، زیرا هنگام مد آب، ریشه های درختان حرا، محل مناسبی برای تکثیر و زادآوری آبزیان به خصوص میگو است و از این رو صید و صیادی در این مناطق ساحلی، رونق بیشتری دارد.
ذاکری حفاظت از سواحل در برابر امواج و طوفان های دریایی، کاهش آلودگی آب دریا، تعدیل دما، توسعه گردشگری و اکو توریسم و فعالیت زنبورداری را از دیگر مزیت های جنگل های حرا برمی شمارد و بر حفظ و نگهداری از آن، تاکید می کند.
دکتر ذاکری می افزاید: برای احیا و کاشت هر هکتار درخت حرا به طور متوسط یک میلیون و 500 هزار تومان از سوی اداره منابع طبیعی و آبخیز داری هزینه می شود که بخشی از آن به تولید،نگهداری و انتقال نهال در بسترهای مناسب و بخشی دیگر به تهیه نهاده ها مانند گلدان ها اختصاص می یابد.
بنابر گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت جهاد کشاورزی ؛ درویش شریفی، اهل روستای هفت رنگو در جزیره قشم است و شغلش صیادی. او که به همراه اعضای خانواده اش مشارکت فعالانه در احیا و توسعه جنگل های حرا دارد، می گوید: ما به این جنگل ها، تعلق خاطر داریم، اجدادمان هم برای این درختان احترام قایل بودند و از آن مراقبت می کردند.
وی ادامه می دهد: ما به کسانی که درختان را قطع می کنند تذکر می دهیم، در گذشته هم با افرادی که چوب درختان را با لنج به دبی و قطر می بردند، مقابله می کردیم.
شریفی درباره مدت زمانی که برای این مشارکت صرف می کند، اظهار می دارد: کار ما از تیرماه با جمع آوری بذر در جنگل شروع می شود و سپس بذرها را طبق آموزشی که دیده ایم به گلدان ها انتقال داده از آنها مراقبت می کنیم تا بذرها به نهال تبدیل شوند. در اسفند ماه، نهال ها را در جنگل و یا سواحل می کاریم.
به گفته وی در روستاهای قشم، زنان، دانش آموزان و دانشگاهی ها به کار احیا، نگهداری و کاشت درختان حرا مشغول شده اند و از این راه بخشی از مایحتاج روزانه شان را تامین می کنند.
حیدر ملاحی 27 سال سن دارد و شغل اصلی اش در حوزه گردشگری است. سه سالی می شود که او برای حفظ و توسعه جنگل های حرا با اداره منابع طبیعی و آبخیز داری، مشارکت می کند.
ملاحی درباره انگیزه اش می گوید: قشم تحت تاثیر خشکسالی است و علت مشارکتم در این طرح، این است که می خواهم جزیره مان سرسبز و آباد بماند.
وی از زمان جمع آوری بذر، روزانه شش ساعت کار می کند و تولید و کاشت نهال را کار سختی می داند.

ملاحی اذعان می دارد: نهال ها مانند بچه کوچکی هستند که به مراقبت و رسیدگی نیاز دارند، ضمن آن که انتقال و کاشت نهال های تولید شده در تیغ آفتاب، در مناطق رسوبی و گل و لای، کار پر زحمتی است.
وی از مسوولان می خواهد، حمایت مالی بیشتری از طرح احیا و توسعه جنگل های حرا داشته باشند و مردم محلی را برای مشارکت تشویق کنند.
باید گفت : مسوولان نیز از این مشارکت خشنودند و معتقدند مشارکت مردمی، هزینه های احیا و توسعه جنگل های حرا را کاهش می دهد.
در بین راه، مجید پور بلیغی معاون اداره منابع طبیعی و آبخیز داری استان هرمزگان به ما می گوید: با مشارکت جوامع محلی، هزینه احیا و توسعه جنگل های مانگرو، 20 تا 30 درصد به ازای هر هکتار کاهش یافته است.
تغییرات اقلیمی و آلودگی نفتی، تهدیدی برای حرا

مقصد بعدی ما، سواحل شمال غرب جزیره قشم است. همانجا که رویشگاه طبیعی درختان حرا می باشد و تحت حفاظت اداره محیط زیست است.در قسمتی از حاشیه این سواحل، قایق ها به آب انداخته شده اند برای گردشگران.

کم کم سوار قایق می شویم تا خود را به جنگل برسانیم. تعدادی از مسؤولان و محلی ها، همراه مان می شوند. قایق به آرامی آب را می شکافد و به جلو می رود. کمتر از 20 دقیقه به منطقه ای انبوه از درختان می رسیم.

سکوت دلنشین جنگل، گاه با آواز پرندگان درهم می آمیزد و نسیم ملایمی از سوی آب ها، تحمل گرما و رطوبت را ممکن می کند. جنگل های حرا دارای تنوع زیستی هستند و مامن ده ها نوع پرنده بومی و مهاجر و حیوانات وحشی مانند شغال و گراز.

به سواحل که نزدیکتر می شویم با وضوح بیشتری درختان را می بینیم. ریشه های قوی و درهم پیچیده درختان حرا در رسوبات و لجن های سواحل استوار شده اند. به علت جزر و پایین آمدن آب، ریشه ها نمایان هستند و حیرت انگیزتر آن که هنگام مد، درختان در آب های نیلگون خلیج فارس غوطه ور می شوند و باز به حیات شان ادامه می دهند.
این جنگل های زیبا و منحصر به فرد، در معرض تهدیدات مختلفی هستند. تغییرات آب و هوایی و افزایش گرما از دغدغه های اصلی دست اندرکاران و مسؤولان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست محسوب می شود.
دکتر فریبرز غیبی رییس مرکز جنگل های خارج از شمال سازمان جنگل ها،مراتع و آبخیزداری، خشکسالی ها و گرم شدن کره زمین را تهدیدی جدی برای جنگل های حرا در دنیا و در ایران می داند.
وی می گوید: حیات و بقای درختان حرا در گرو رسوبات است و این رسوبات نتیجه بارندگی و سیلاب ها می باشد. سیلاب ها شوری آب را تغییر داده و موجب غنای خاک می شوند.
غیبی ادامه می دهد: در چند سال اخیر، احداث مزارع پرورش میگو و تمساح در قطع سیلاب ها موثر بوده است.

وی معتقد است، هر چند در ایران، سطح جنگل های حرا کاهش نیافته، اما تهدیدها موجب کاهش کیفیت و زادآوری درختان حرا می شود.
از طرفی وی اجرای طرح های عمرانی بدون مطالعه زیست محیطی مانند احداث اسکله و همچنین رفت و آمد کشتی ها و لنج ها و نشت گازوئیل و مواد نفتی را برای جنگل های حرا مخاطره آمیز می داند.
رییس مرکز جنگل های خارج از شمال به توسعه صنایع نفتی در کشور اشاره می کند و اظهار می دارد: فعالیت های نفتی به ویژه در منطقه عسلویه بر زیست جنگل های مانگرو در ایران تاثیر گذاشته است و با پیگیری هایی که داشتیم یکی از شرکت های نفتی ملزم شد 20 هکتار جنگل ایجاد کند.
وی در مورد آفت جنگل های حرا نیز چنین توضیح می دهد: طبق گزارش های مردمی، اخیرا موش های سیاه در جنگل های استان بوشهر دیده شده که احتمالا همراه کالا با کشتی ها وارد شده اند.
غیبی می افزاید: سازمان محیط زیست برای جلوگیری از آسیب های احتمالی، راهکارهای مبارزه با موش های سیاه را مطالعه می کند.
البته این روزها سروکله آفت ناخوانده دیگری در قسمتی از جنگل های حرا پیدا شده، این بار از داخل آب های خلیج فارس. این موضوع را از رییس مرکز جنگل های خارج از شمال کشور پرس و جو می کنیم. وی می گوید: بر اثر گرم شدن آب اقیانوس ها، فعل و انفعالاتی در خلیج فارس ایجاد شده و یک نوع صدف از آب ها بیرون می آید و روی نهال های جوان حرا نشسته و آن را از بین می برد.
به گفته وی، میزان خسارت ناشی از این آفت به نهال های حرا در دست بررسی است.
نیاز 22 میلیارد تومانی برای توسعه

اهمیت حفظ و توسعه جنگل های حرا، این ثروت ملی، کمتر از طرح های عمرانی مانند ساخت جاده، پل، سد و زیبا سازی در و دیوار شهرها نیست.حتی کمتر از پاسداری و حفاظت از مرزهای کشور هم نیست. این حفاظت و توسعه اما بودجه درست و درمان می خواهد و نگاه ویژه. همکاری دستگاه های دولتی را می طلبد و یاری مردم و بخش خصوصی. شنیده شده اخیرا خیرین هم در زمینه احیا و توسعه این جنگل ها ورود پیدا کرده اند که جای خوشحالی است.
رئیس مرکز جنگل های خارج از شمال کشور امیدوار است در برنامه ششم توسعه، اهداف ناتمام سند ملی جنگل های حرا که برای برنامه پنجم توسعه تنظیم شده بود با حمایت دولت یازدهم، دولت دوستدار محیط زیست و منابع طبیعی محقق شود.
به گفته وی، 11 هزار هکتار توسعه، طبق سند ملی جنگل های حرا باقی مانده که اجرای آن با مشارکت جوامع محلی به 22 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.
مدت هاست که جنگل های حرا، چشم انتظار این حمایت ها هستند
منبه : صدا و سیما

مطالب مشابه

دیدگاه خود را بیان کنید