همه نگرانی‌های فعالان زیست محیطی درباره طرح انتقال آب خزر /گ

همچنین جایگاه اقتصادی این طرح نیز هنوز مورد ارزیابی قرار نگرفت و آیا این طرح را با توجه به هزینه هنگفت و با توجه به شرایط اقتصادی کشور می توان آن را اجرا کرد.

دولت هزینه‌های اجرای طرح انتقال آب را می تواند، برای تولید و ساماندهی به منظور جلوگیری از هدررفت آب در سمنان انجام دهد.این طرح با توجه به ارزیابی زیست محیطی انجام شده جایگاهی در زمینه اقتصادی، اجتماعی، اکولوژیکی و قانونی ندارد و همچنین در کنوانسیون بین‌المللی تعهدات زیست محیطی که در زمینه حفاظت از دریای خزر بر عهده کشور است هنوز در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد.

تولید بیش از 6 میلیون تن نمک در سال

داریوش عبادی عضو انجمن سمن‌های محیط زیست استان مازندران در این نشست اظهار کرد: از آنجا که انتقال بین حوزه‌ای موجب مشکلات فراوانی در ارومیه، زاینده‌رود، کارون و بسیاری از مناطق دیگر اتفاق‌های نامناسبی به وجود آورده است به نظر می‌رسد نباید این کار را تکرار کرد.

وی با اشاره به اینکه انتقال و شیرین کردن آب دریای خزر به سمنان 5 تا 6 سرشاخه از آب دریای مازندران را به فلات مرکزی انتقال می‌دهد، تصریح کرد: این انتقال با توجه به تبعات زیست محیطی که دارد، حدود 6.2 میلیون تن سالانه نمک تولید می‌کند که این مقدار نمک همانند همه پسماندها و زباله‌هایی که در حال حاضر در حال اضافه شدن به طبیعت مازندران است تخریب زیست محیطی فراوان‌تری به وجود می‌آورد.

این فعال محیط زیستی در مورد مسیر انتقال که حدود 184 کیلومتر در فاز نخست است، گفت: حدود 46 کیلومتر مسیر انتقال آب از درون جنگل‌های هیرکانی می‌گذرد که باید پاک تراشی شود و بقیه آن نیز از مراتع و زمین‌های کشاورزی عبور می‌کند و در بسیاری از قسمت‌ها نیز در مسیر رانش‌های زمین قرار دارد و در محل مقصد نیز شوری و تبخیر پیامدهای فراوانی را برای کویر به همراه دارد.

عبادی یادآور شد: اگر بخواهیم مشکلات این طرح را از نظر قانونی و زیست محیطی بررسی کنیم مشکلات فراوانی دارد و اجرای آن در جلسات زیست محیطی ارزیابی نشده است.

عضو انجمن سمن‌های محیط زیست استان مازندران، گفت: طرح انتقال آب دریای خزر به سمنان علاوه بر مشکلات اقتصادی و زیست محیطی ممکن است از لحاظ اجتماعی نیز در زمینه بحث حق آبه مبدا اختلاف‌های قومیتی شدیدی را در بین دو استان و حتی روستاها و در سطح گسترده برای دولت ایجاد کند.

انتقال آب دریای خزر به سمنان ناپایداری زیست‌محیطی ایجاد می‌کند

پرفسور عطاالله قبادیان پدر کویر ایران نیز در سخنانی، درباره انتقال آب خزر به سمنان با اشاره به اینکه اگر برخلاف قانون طبیعت حرکت کنیم ناپایداری ایجاد می‌شود، اظهارکرد: فعالیت‌های زیست محیطی باید در تعادل با فعالیت‌های زیستی منطقه باشد و با توجه به اینکه منابع طبیعی و زیست‌محیطی مانند جنگل‌ها و رودها در حال نابودی است به راحتی می‌توان شاهد از بین رفت محیط زیست کشور باشیم.

وی با اشاره به اینکه ایران با توسعه پایدار فاصله دارد و دریای مازندران در ناپایداری به سر می‌برد؛ عنوان کرد: فعالیت‌های طبیعی باید در تعادل با فعالیت‌های منطقه‌ای باشد و رشد جمعیت از مهم‌ترین عامل مهم در ایجاد بیکاری شده است.

پدر کویر ایران عوامل ناپایداری کشور را تخریب، از بین رفتن و آلودگی دانست و گفت: ایرانیان در حال تخریب و از بین بردن منابع خود هستند و این عوامل در آینده جامعه را گرفتار می‌کند.

وی با اشاره به اینکه رشد جمعیت می‌تواند موجب از بین رفتن طبیعت و مشکلات فراوانی شود و باید جمعیت را در حالت تعادل نگه داشت؛ گفت: ایران در حال پیشروی به سوی کویری است و اگر آبی از دریای مازندران حذف شود باید آن جایگزین کنیم.

مازندران با مشکل کم‌آبی روبه‌رو می‌شود

نصرت‌الله صفائیان اکولوژیست ایران و نویسنده کتاب اکولوژی خودمونی با اشاره به اینکه در حال حاضر با انتقال آن ممکن است منابع تأمین کننده آب را از دست بدهیم و نیاز آبی افزایش یابد، اظهار کرد: ممکن است در سال‌های نخست انتقال آب خزر به سمنان جواب دهد اما زمانی که آب دریای خزر کاهش یافت چه باید کرد.

وی با بیان اینکه طبیعت ایران برای همه مردم است و در صورت تخریب فاجعه ایجاد می‌شود، تصریح کرد: مسئولان باید توجه کنند که با انتقال آب از خزر به سمنان تا سال‌های آینده مشکلات فراوانی را به وجود می‌آورد که خشک شدن دریای خزر همانند آرال یکی از آن معضلات است.

نویسنده کتاب "اکولوژی خودمونی" افزود: کشاورزی و صنعت در سال‌های اولیه در سمنان پاسخگو است اما پس از چند سال جمعیت در این استان افزایش می‌یابد و تقاضا برای آب هم بیشتر شده در حالی که سطح آب دریای خزر کاهش می‌یابد.

صفتایان اظهار کرد: هر مرتع و جنگل همانند اسفنج آب را در خود ذخیره می‌کند و به تدریج به خرد آب‌های زیرزمینی وارد می‌شود و هنگامی که این منبع جنگلی جای خود را به عوامل دیگری همچون جاده و تونل دهد در نتیجه مازندران نیز با کم‌آبی روبه‌رو می‌شود.

وی تصریح کرد: در مسیر انتقال آب دریای خزر به سمنان هزاران هکتار مرتع و جنگل از بین می‌رود و به همین ترتیب موجب کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و افزایش شدت فرسایش خاک و سیلاب به عنوان بلایی برای جان انسان ایجاد می‌شود.

این اکولوژیست درباره علت مخالفت خود در زمینه انتقال آب از خزر به سمنان با اشاره به اینکه برای انتقال باید انرژی زیادی مصرف شود، یادآور شد: آب در حالت عادی قیمت آن با دستگاه آب شیرین کن به مترمکعبی 7 هزار تومان می‌رسد و همچنین میزان تولید نمک در حدود چندین سال، مشکل‌های فراوانی ایجاد می‌کند.

صفتایان دفع نمک‌های تولیدی از آب شیرین کن‌ها را موجب مشکلات فراوان زیست محیطی دانست و گفت: اگر نمک‌های تولیدی را به دریا بریزیم، به دلیل آنکه اکوسیستم دریا به شوری مشخص آن است و اگر شوری کم و زیاد شود تمام شیلات از بین می‌رود.

وی در مورد انتقال نمک‌های حاصل از شیرین کردن آب در مناطق خشک، تصریح کرد: همچنین ریختن نمک در خشکی موجب حرکت ریزگردها و نیز در هنگام بارش باران شورآب‌ها را سرازیر می‌کند و با این وجود برای مبدا و مقصد مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

افزایش نیاز آبی با افزایش جمعیت در محل مقصد

محمود شارع‌پور عضو هیأت علمی دانشگاه مازندران در رشته‌ جامعه‌شناسی نیز اظهار کرد: برای اجرای این طرح لازم است تا از لحاظ بین‌المللی نیز بحث شود و این طرح‌ها نباید فقط در زمینه زیست محیطی مورد بررسی قرار بگیرد.

وی با اشاره به اینکه از نگاه جامعه‌شناسی باید مفید واقع شود و با ارائه پیشنهاد همراه باشد، افزود: اگر فقط بگوییم مخالفیم موضوع به بازی کودکانه تبدیل می‌شود بنابراین مخالفان این طرح پیشنهادهایی بدهند که راهکار جایگزین هم وجود داشته باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه رشد جمعیت و شهرنشینی در ایران موجب تقاضا برای افزایش آب دانست و گفت: گسترش بی‌رویه اراضی آبی منجر به تولید مواد غذایی بیشتر و با کیفیت‌تر می شد اما با رشد جمعیت محصولات کم کیفیت شدند.

شارع‌پور تصریح کرد: همچنین صنایع ایران هم بدون هر گونه الگو و برنامه‌ای در حال توسعه هستند و همه این عوامل به منابع آبی فشار فراوانی وارد کرد.

وی راه حل‌های فرار از مشکلات افزایش جمعیت را در طرح‌های انتقال آب مطرح و خاطرنشان کرد: این طرح‌ها از جنبه اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی پرهزینه هستند و تمامی این مشکلات در هر دو استان به وجود می‌آید.

شارع‌پور با اشاره به اینکه بیش از 365 طرح بزرگ انتقال آب در دنیا انجام شد و با مطالعه آنها می‌توانیم از اتفاقاتی که در استرالیا و شیلی اتفاق افتاد درس بگیریم، گفت: در این طرح‌ها کشورهای مختلف دریافتند که مشکلی برطرف نمی‌شود.

وی با بیان اینکه در مطالعات اقتصادی این طرح‌ها هزینه‌های ساخت را باید افرادی که از آن بهره می‌گیرند پرداخت کنند، افزود: بار مالی این طرح‌ها به دلیل مطالعات پیش بینی نشده بر عهده دولت‌ها قرار می‌گیرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه، تإکید کرد: دولت ایران باید آماده باشد با توجه به مشکلات مالی که دارد بار سنگین این طرح را نیز بپذیرد.

این استاد جامع شناس با اشاره به اینکه بعد از انتقال آب به سمنان نوعی توسعه از هم‌گسیخته شهری، صنعتی و کشاورزی در مقصد افزایش می‌یابد و آنجا را به هم می‌ریزد، یادآور شد: در مسیر انتقال افراد فراوانی به طور رایگان از این آب استفاده می‌کنند.

وی در پایان گفت: نباید کاری کنیم که اقتصاد منطقه وابسته به این طرح شود و آیا با این هزینه 6 میلیارد هزار تومان برای اجرای این طرح نمی‌توان کارهای زیربنایی بسیار مهم‌تری انجام داد.

از بین رفتن کشاورزی و خاک حاصلخیز با انتقال آب دریای خزر به سمنان

عطا‌الله کاویان عضو انجمن آبخیزداری کشور نیز در این نشست با بیان اینکه پیگیری این انجمن مواضع بسیاری از مسئولان را تغییر داد، خاطرنشان کرد: باید از آب باران برای تأمین آب مناطقی که نیاز به آب دارند استفاده شود و مسئولان می توانند از آب باران برای استفاده بهینه از آن را در دستور کار خود برای حل این مشکلات قرار دهند.

وی افزود: دامغان و گرمسار حدودا 150 میلی‌متر بارندگی دارد و این آب را می‌توان از طریق روش استحصال آب باران که طرح خوب و متنوعی است مورد استفاده قرار داد.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه مطالعات زیست‌محیطی باید در اولویت برنامه‌ریزی مربوط به انتقال آب دریای خزر به استان سمنان باشد، تصریح کرد: در این طرح باید نیاز استان مبدا توسعه آینده آن، مناسبات اجتماعی و فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به اینکه حفاظت آب در محل آن باید در اولویت قرار گیرد و استفاده از آب‌های نا‌متعارف، بهره‌برداری از روش‌های جایگزین و استفاده از آب شور استان سمنان برنامه‌ریزی شود؛ تصریح کرد: در بخش صنعت در شهر سمنان از نظر آمایش سرزمین برای تجهیزات صنعتی از نظر جانمایی و مکان یابی صحیح دیده نشده است.

وی با بیان اینکه انتقال آب به سمنان هزینه فراوانی دارد، گفت: در تمامی طرح‌ها هدف‌گذاری مهم است که باید مشخص شود هدف از این کار چیست و آیا این طرح توجه اقتصادی دارد.

کاویان با اشاره به اینکه حجم آبی که می‌خواهد انتقال یابد حدود 220 میلیون مترمکعب است، خاطرنشان کرد: این آب باید با روش اسمز و فیلتراسیون شیرین شود و خروجی آن هم نمک فراوان به اندازه در هر لیتر 50 گرم تولید می‌شود و که اگر بخواهیم از آن نمک رسوب خشک تولید کنیم باید مشخص شود که این رسوب در چه مکانی نگه‌داری کنیم.

به گزارش ایسنا، باید دید با گسترش اعتراضات و بیان نظرات مخالفان اجرای طرح انتقال آب؛ باز هم این طرح اجرایی می شود یا خیر

منبع : ایسنا