چرا محیط زیست خشک‌شدن هامون را انکار می‌کند؟ /گ

در حالی سازمان محیط زیست همچنان حال هامون را خوب توصیف می‌کند و مدعی است موضوع خشک‌شدن هامون خبرسازی رسانه‌ها بوده که گزارش خبرنگار اعزامی تسنیم به منطقه سیستان نشان می‌دهد این تالاب بین‌المللی به خشکیدگی کامل رسیده و به‌طور کامل محو شده است

به‌خلاف ادعای سازمان محیط زیست، تالاب بین‌المللی هامون در همه نقاط به خشکی کامل رسیده و از روی نقشه محو شده است.

اگرچه مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان چند وقت پیش گفته بود وضعیت هامون بسیار خوب است و هنوز بخش‌هایی از هامون هیرمند آب دارد، اما مشاهدات خبرنگار تسنیم حاکی از آن است که غیر از اندکی آب گندیده به‌اندازه یک زمین فوتسال، همه هامون هیرمند خشک شده است.

خشکی تالاب هامون در حالی توسط مطبوعات و خبرگزاری‌های مختلف رسانه‌ای شده که معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست نیز همین چند روز پیش در صفحه اینستاگرام خود خبرهای خشک شدن هامون و وقوع فاجعه زیست‌محیطی در تالاب را خبرسازی دانست.

پیام غیرواقعی ابتکار درست پس از فشارهای سازمان محیط زیست به پژوهشکده تالاب بین‌المللی هامون و حذف جمله "خشک شدن کامل هامون" از گزارش اخیر این پژوهشکده در صفحه شخصی‌اش در اینستاگرام منتشر شده است.

این پژوهشکده 18 شهریورماه امسال با انتشار گزارشی نوشت که تالاب هامون در تمامی نقاط به خشکیدگی کامل رسیده است، اما پس از بازتاب رسانه‌ای گسترده این گزارش، محیط زیست با اعمال فشارهای سیاسی به این نهاد علمی، پژوهشکده را وادار کرد تا نتایج بررسی علمی خود را تغییر داده و جمله "هامون به خشکیدگی کامل رسیده است" را از متن گزارش خود حذف کند.

در حالی تغییر محتوای نتایج یک بررسی علمی از سوی یک نهاد علمی، معنادار و کم‌سابقه است که حتی با این رفتارهای سیاسی نیز نمی‌توان حقیقت بی‌توجهی دولت به هامون و خشک شدن کامل آن را کتمان کرد.

غیر از این موضوع، مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان در یک سال و نیم گذشته حواشی زیادی برای هامون ایجاد کرده، او شهریورماه امسال در حالی که هامون تقریباً به خشکی کامل رسیده و میلیون‌ها ماهی مرده از آن جمع‌آوری شده بود، گفت: وضعیت هامون بسیار خوب است و هیچ فاجعه زیست‌محیطی در تالاب رخ نداده است.

سعید محمودی مدعی شد: وضعیت امسال تالاب هامون در 18 سال گذشته بی‌سابقه بوده و این تالاب هرگز در هیچ سالی در ماه‌های مرداد و شهریور آب نداشته است.

اما با مقایسه وضعیت امسال هامون با گذشته می‌توان دریافت که نه‌تنها هامون امسال شرایط خوبی نداشته، بلکه شرایط بدی داشته است.

بررسی‌های خبرنگار تسنیم از تصاویر ماهواره لندست نشان می‌دهد که، حیات تالاب هامون حداقل در سال‌های 1384، 1385، 1386 و 1388 تا پاییز و زمستان برخی از آن سال‌ها ادامه داشته است. حتی در پاییز برخی سال‌ها تالاب هامون "صابوری" نزدیک به 90 درصد آب داشته است.

علاوه بر این، مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان ادعاهای زیادی راجع به هامون کرده، از جمله اینکه امسال میلیون‌ها تن ماهی از تالاب صید شده، ادعایی که از نظر اداره‌کل شیلات سیستان نادرست است و این تالاب در بهترین شرایط آبی تنها ظرفیت صید 10 هزار تن ماهی را دارد.

متأسفانه محیط زیست برای توجیه فقدان مدیریت آب در تالاب و مسئله تبخیر آن سعی دارد وانمود کند تالاب هامون یک تالاب فصلی بوده و خشک شدن آن در پایان تابستان امری طبیعی است، ولی این‌طور نیست چرا که هامون گنجایش ذخیره 18 میلیارد مترمکعب آب دارد و قبل از 18 سال اخیر، در تمام طول سال آب داشته است.

خطری که در کمین منافع ملی ایران در آب‌های مرزی است

اگرچه به‌عقیده بسیاری از کارشناسان مسائل تالاب بین‌المللی هامون به منافع ملی ایران گره خورده، اما محیط زیست سیستان و بلوچستان بی‌اعتنا به این منافع و با خبرسازی‌های نادرست خود، منافع کشور در کمیساریای رود هیرمند را (کارگروهی متشکل از نماینده‌های دو کشور ایران و افغانستان که برای آب‌های مرزی این رودخانه مشترک مذاکره می‌کنند) به خطر انداخته است.

مدیرکل غیربومی این اداره‌کل محیط زیست سیستان و بلوچستان بیش از یک سال است با بی‌اطلاع جلوه دادن خود از این مسائل و در سایه سکوت استانداری سیستان و بلوچستان، با رسانه‌ای کردن اطلاعات غلط از وضعیت تالاب هامون، سعی دارد وانمود کند که مدیریت او سبب شده هامون برای چند ماه زنده بماند و این در حالی است که مدیریت ضعیف او موجب شد تا امسال هم مثل گذشته میلیاردها مترمکعب سیلاب وارده به تالاب، در هامون پخش و خیلی زود خشک شود.

این مسئول اردیبهشت‌ماه امسال ادعا کرده بود که تالاب هامون به‌یاری مسئولین به مرحله تکمیلی احیا رسیده اما پس از خشک شدن تالاب هامون هیچ‌کس از وی نپرسید: چرا تالابی که به مرحله احیا رسیده بود، دوباره خشک شد؟

محمودی مردادماه پارسال نیز در خبری جنجالی اعلام کرد که سیلاب بی‌سابقه وارد تالاب هامون شده اما بلافاصله این خبر از سوی مدیرعامل آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان و فرمانداران شهرستان‌های اطراف هامون تکذیب شد.

اظهارنظرهای این مسئول آن‌قدر جنجال‌ساز شده که حدود یک سال است مورد انتقاد ائمه جمعه شهرهای مختلف شمال استان نیز قرار گرفته است، موضوعی که تاکنون استانداری سیستان و بلوچستان نسبت به آن واکنش و توجهی نشان نداده است.

در یکی از این انتقادها حجت‌الاسلام اشرفیان، امام جمعه شهر علی‌اکبر (واقع در نزدیکی ساحل تالاب هامون) در خطبه‌های نماز جمعه چند هفته قبل با اشاره مستقیم به سخنان مدیرکل محیط زیست استان، گفت: آقای مدیرکل دم خروس را باور کنیم یا قسم حضرت عباس(ع) را؟ چرا واقعیت به این واضحی را انکار می‌کنید؟ بیایید از نزدیک ببینید چه بر سر تالاب هامون و مردم حاشیه آن آمده، تالابی که امروز تبدیل به یک بیابان و گورستان ماهی خشک شده و شما به‌جای پذیرفتن این واقعیت و حل آن فرافکنی می‌کنید و از نجابت مردم سوء استفاده می‌کنید، مگر قرار نبود بعد از ثبت جهانی تالاب حقابه آن گرفته شود؟

این واکنش امام جمعه شهر علی‌اکبر موجب شد تا مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان در چند روز اخیر مجبور به تماس تلفنی با وی شود و گفته‌های اخیرش در مورد خوب بودن حال تالاب هامون و رخ ندادن فاجعه زیست‌محیطی در آن را شیطنت رسانه‌ای بخواند.

او در عین حال به حجت‌الاسلام اشرفیان گفته: رسانه‌ها مصاحبه‌های سال‌های گذشته من را منتشر کرده‌اند.

پیش از این حجت‌الاسلام‌ کیخا، امام‌جمعه زابل نیز در خطبه‌های نماز جمعه با انتقاد مستقیم از اخبار غیرواقعی محیط زیست درباره تالاب هامون، از مسئولان خواست که اطلاعات درست و واقعی به مردم بدهند.

زابل، آلوده‌ترین شهر جهان به‌واسطه طوفان‌های شن

خشک شدن تالاب هامون و افزایش وزش باد و گرد و خاک در منطقه سیستان سبب شده که در سال 2016 میلادی زابل در شمال سیستان و بلوچستان از سوی سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان آلوده‌ترین شهر جهان انتخاب شود.

سازمان جهانی بهداشت (WHO) اردیبهشت‌ماه امسال با انتشار گزارشی اعلام کرد که بین 3 هزار شهر از 103 کشور جهان زابل در ایران، آلوده‌ترین شهر جهان است که در آن مردم ماه‌ها از وجود طوفان‌های غباری در ایام تابستان رنج می‌برند.

در حالی در این گزارش میانگین آلایندگی زابل 271 میکروگرم بر مترمکعب بر حسب ذرات 2.5 میکرونی در سال عنوان شد که ‌میزان مطلوب غلظت ذرات معلق فوق‌ریز یا 2.5 میکرون در هوا 25 میکروگرم در هر مترمکعب هوا است.

خشکسالی‌های در زابل سبب شده تا این شهر از نظر وزارت بهداشت ایران به کانون ابتلا به بیماری سل در ایران تبدیل شود.

جواد اکبری‌زاده، معاون دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی زابل با بیان اینکه سالانه 400 فرد جدید در زابل به سل مبتلا می‌شوند، گفته: فقر بیش از حد مردم و خشکسالی پی‌درپی باعث سوءتغذیه در منطقه شده، طوری‌که هرچه بدن ضعیف‌تر شود فرد مستعد ابتلا به این بیماری می‌شود.

وی درباره هزینه‌های درمان سل نیز عنوان کرده: اگر فرد به سل مقاوم مبتلا شود باید به تهران اعزام شود و دوران درمان خود را که 250 میلیون تومان هزینه دارد در آنجا سپری کند.

تالاب بین‌المللی هامون در سال 1971 میلادی در کنوانسیون بین‌المللی رامسر که اکنون 168 کشور جهان در آن عضویت دارند، ثبت شده است.

این کنوانسیون وظیفه داشته به‌همراه کشورهای عضو از تالاب‌هایی که اهمیت بین‌المللی داشته‌اند، حفاظت کند، با وجود این، اما ایران و افغانستان که در این کنوانسیون عضویت دارند، نتوانسته‌اند در حفظ این عرصه زیست‌محیطی موفق عمل کنند، تالابی که 30 درصد آن در افغانستان قرار گرفته و در مجموع چند هزار هکتار هم از دریاچه ارومیه بزرگ‌تر است.

براساس معاهده آب رودخانه هیرمند در سال 1318، 50 درصد از آورد رودخانه هیرمند سهم ایران بوده که در معاهده بعدی در سال 1351، سهم ایران از آب این رودخانه به کمترین حالت ممکن یعنی 820 میلیون مترمکعب کاهش یافت.

به‌گفته کارشناسان در هر دو مذاکره آبی اخیر هیچ توافقی برای حق‌آبه زیست‌محیطی تالاب هامون صورت نگرفته و تنها حق‌آبه کشاورزی ایران لحاظ شده است

منبع : تسنیم