فاضلاب، محرک کشند قرمز /گ

شکوفایی جلبکی یا همان کشند قرمز هر سال از اواخر خرداد آغاز می شود و تا اواخر شهریور ادامه دارد، افزایش فاضلاب به عنوان مواد مغذی این پدیده، الگوی جریانات آب، جهت باد و رژیم جزر و مدی عواملی است که در این زمینه نقش دارد و با بروز آن آبزیان زیادی تلف می شوند

کشند قرمز یک پدیده دریایی است که بر اثر افزایش جمعیت گروهی از جلبک ‌ها اتفاق می ‌افتد و موجب تغییر رنگ آب دریا به رنگ سرخ یا مایل به سرخ می ‌شود، اما به رنگ های کرم و سبز نیز دیده شده است.

عماد کوچک نژاد عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی روز جمعه درباره این شکوفایی جلبکی و عوامل آن به خبرنگار علمی ایرنا گفت: کشند قرمز یک اصطلاح عمومی برای توصیف اتفاقی است که در دریا یا آب شیرین بر اثر تکثیر فراوان جلبک های ریز یا همان فیتوپلانکتون ها رخ می دهد.
وی اظهار داشت: شرایط باید مساعد باشد تا شکوفایی جلبکی رخ دهد، در مورد اینکه چرا چنین اتفاقی می افتد؛ نظرات متفاوت است. الگوی جریانات آب، میزان مواد مغذی درون آب اعم از نیترات و فسفات، جهت باد و رژیم جزر و مدی عواملی است که در بروز این پدیده نقش دارد.
به گفته این کارشناس، محققان همچنان در حال کار روی این عوامل هستند تا مشخص شود تاثیر کدام علت در بروز کشند قرمز بیشتر است، اما آنچه در مورد آن اتفاق نظر دارند، وجود مواد مغذی در آب است؛ یعنی تا زمانی که مواد مغذی در آب نباشد هر رژیمی در جریانات آب و هوایی رخ دهد شکوفایی جلبکی رخ نمی دهد.
کوچک نژاد ادامه داد: علت افزایش مواد مغذی در آب، تخلیه بیش از حد پساب های تصفیه نشده شهری و کشاورزی است که چه از طریق روانآبها و چه سیستم فاضلاب وارد دریا می شود.
وی افزود: از آنجا که کودهای شیمیایی کشاورزی از نیتروژن و فسفر غنی هستند، بنابراین با ورود به آب دریاها نیترات و فسفات آب را افزایش می دهند و شرایط را برای شکوفا شدن این جلبک ها و بروز کشند قرمز فراهم می کنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: گاهی شنیده می شود که کشند قرمز رخ داده، سمی است در حالی که برخی از آنها سمی است، اما چون به تعداد زیاد تکثیر می شوند و زمان تجزیه شدن به اکسیژن زیادی نیاز دارند از این رو موجب خفگی آبزیان می شوند.
وی افزود: زمانی که کشند قرمز رخ می دهد سطح آب را می پوشاند و این مساله مانع رسیدن نور و اکسیژن کافی به کف دریا می شود. از این رو خفگی و تلف شدن ماهیان را به همراه دارد، از سوی دیگر زمان تجزیه شدن ته نشین می شوند و در آبشش ماهی ها رسوب می کند که این مساله هم خفگی و تلف شدن آنها را به همراه دارد.
کوچک نژاد ادامه داد: زمانی که پدیده کشند قرمز در منطقه ای طولانی شود روی آبسنگ های مرجانی آن منطقه نیز تاثیر منفی خواهد داشت و با رسوب بر آبسنگ ها باعث مرگ آنها می شود.
وی در پاسخ به اینکه آیا کشند هر سال اتفاق می افتد، گفت: این که بگوییم هر سال کشند داریم اینطور نیست، این یک جریانی است که بروز آن نظم ندارد، باید شرایط هر سال مطالعه شود تا وضعیت مواد مغذی درون آبها مشخص شود، اینکه وضعیت جریانات آبی چگونه است و آیا احتمال رخداد کشند قرمز وجود دارد یا خیر باید مورد بررسی قرار گیرد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی با بیان اینکه معمولا پیش بینی بروز کشند قرمز کار مشکلی است، افزود: به عنوان مثال سال گذشته در منطقه دریای عمان چندین کشند قرمز داشتیم، چون میزان مواد مغذی در آب های سطحی بالا بود. اما امسال میزان مواد مغذی به مقدار سال گذشته نیست و تاکنون نیز کشندی در منطقه دریای عمان رخ نداده است.
وی درباره چرایی بالا نبودن مواد مغذی در سال جاری در آب های دریای عمان توضیح داد: ممکن است به الگوی جریانات آبی که به آن جریانات فراچاهی نیز می گویند ربط داشته باشد؛ زیرا این جریانات رسوبات مواد مغذی را از عمق به سطح آب می آورد که ممکن است تاکنون رخ نداده باشد اما ممکن است در چند ماه آینده این اتفاق بیفتد.
کوچک نژاد گفت: کشند قرمز رنگ های مختلفی دارد که به گونه فیتوپلانکتون ها و ترکیب کلروفیل آنها که دچار شکوفایی می شوند ربط دارد، مثلا از سال 2003، بروز کشند قرمزی به رنگ سبز در فصل زمستان در تنگه هرمز تا دریای عمان و شمال دریای عرب (حدفاصل اقیانوس هند و دریای عمان) یعنی منطقه وسیعی شروع شده که هر سال با پایین آمدن دمای آب های سطحی رخ می دهد و سطح وسیعی به رنگ سبز در می آید.
وی افزود: این کشند به طور کلی زنجیره غذایی منطقه را تغییر داده است، چون این گونه فیتوپلانکتونی می تواند از سخت پوستان کوچکی تغذیه کند که غذای ماهیان کوچک هستند؛ ماهیان کوچک هم غذای ماهیان بزرگتر هستند که به همین ترتیب زنجیره غذایی را به هم زده است به طوری که غذا برای ماهیان بزرگ کم شده و روی میزان صید و صیادی هم اثر گذاشته است.
کوچک نژاد ادامه داد: تا پیش از این، معمولا با گرم شدن آب ها شاهد بروز شکوفایی جلبکی بودیم اما اکنون با تغییر اقلیم، در زمستان هم دیده می شود.
وی درباره راهکار رس پاشی برای مقابله با این پدیده گفت: شکوفایی جلبکی در منطقه ای رخ می دهد که مثلا تاسیسات آب شیرین کن یا پرورش ماهی وجود دارد، برای جلوگیری از آسیب و بروز خسارت اقدام به رس پاشی آن محدوده می کنند، اما راه حل اساسی نیست.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تاکید کرد: راه حل در سطح منطقه جلوگیری از ورود بیش از حد مواد مغذی به آب است، یعنی پساب های شهری و کشاورزی به طور مستقیم و بدون اینکه تصفیه شوند وارد دریا نشوند، این بهترین راه است.
وی اظهار داشت: البته در منطقه دریای عمان فقط ایران نیست که پساب وارد دریا می کند، کشورهایی مانند هند و پاکستان بیش از 70 درصد پساب های خود را چه کشاورزی و چه شهری به صورت تصفیه نشده وارد دریای عمان و دریای عرب می کنند که در بروز کشند نقش بسزایی دارد، جمعیت شهرهای این کشورها هم زیاد است بنابراین حجم زیادی فاضلاب وارد این آبها می کنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی تصریح کرد: اجرا و تکمیل شبکه فاضلابی در شهرهای کناره دریای عمان و خلیج فارس برای جلوگیری از بروز پدیده کشند قرمز بسیار موثر است

منبع : ایرنا