هدف گذاری برای افزایش 300 میلیونی تراز تجاری شیلات

معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان شیلات در همایش روز ملی خلیج فارس و ایده‌های برتر در توسعه سواحل جنوب کشور که در راستای ارتباط خلیج فارس و اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال برگزار شد، از هدف‌گذاری برای رشد 300 میلیون دلاری تراز تجاری کشور در بخش شیلات پایان برنامه ششم توسعه خبر داد

حسن صالحی پس از تبریک روز ملی خلیج فارس به مساله معیشت ساحل نشینان پرداخت و گفت: « اکنون در مناظره‌های انتخاباتی اشتغال شاه‌کلید بحث‌ها است. اگر قرار باشدخلیج فارس به کل کشور خدمت کند، اول باید معیشت ساحل‌نشینان تامین شود تا عزیزان ساحل‌نشین به شهرها مهاجرت نکنند و مساله حاشیه‌نشینی گسترده‌تر از حال حاضر نشود.»

او سپس به مساله صید و پرورش آبزیان پرداخت و گفت: « از سال 2009 تا 2015 167 میلیون تن آبزی برای مصارف انسانی تولید و یا تامین شده اند. از این مقدار 93 میلیون تن صید شده‌ و 70میلیون تن پرورش داده شده‌اند. اگر پرورش گیاهان آبزی را هم که حدود 23 میلیون تن است به ارقام بالا اضافه کنیم، می‌توان گفت که سهم صید و پرورش در بازار آبزیان پنجاه پنجاه است. دبیرکل فائو در اجلاس خرداد ماه سال گذشته اعلام کرد سهم آبزی‌پروری 51 درصد و سهم صید 49 درصد است. در ایران نیز روند آبزی‌پروری صعودی بوده‌است. در سال 95 ،609 هزار تن صید و 459 هزار تن آبزی پروری انجام شده است.»

صالحی به مساله مصرف آبزیان نیز اشاره کرد و افزود: «در سال 95 یک میلیون و هفتاد هزار تن ولید آبزی برای مصارف انسانی در ایران تولید شده است. این در حالی است که متوسط سطح سرانه در دنیا 40 کیلوگرم است. یعنی نصف جهان آبزی مصرف میکنیم.»

او افزود: «آبهای خزر سه درصد تولید دارد، اما روزی سهم دریای خزر در تولید 30 درصد بوده است. اکنون سهم خلیج فارس 24 درصد، دریای عمان 43 درصد است. برای پر کردن این جای خالی باید کشت فراساحلی را افزایش داد. امروز بزرگترین ناوگان صیادی در غرب اقیانوس هند متلق به جمهوری اسلامی است. نزدیک هزار شناور ما در کل اقیانوس هند در کنار شناورهای آمریکایی، ژاپنی، فرانسوی، اسپانیایی و محلی فعالیت می‌کنند. ایران بعد از اندونزی مقام دوم را در تعداد شناورها دارد.»

صالحی با بیان اینکه رشد تعداد شناورها کاری است که برای رسیدن به تولید انجام شده است، ادامه داد: «این نشان می‌دهد که سیاست‌های ما با سیاست‌های جهانی هماهنگ است و به طرف روش های نوین حرکت کرده‌ایم. اشتغال در صنایع شیلات نیز روند صعودی داشته است. امروز 220هزار نفر در بخش تولید آبزیان فعالیت دارند.»

معاون وزیر جهاد کشاورزی، با اشاره به اهمیت افزایش صادرات برای تحقق اقتصاد مقاومتی گفت: «ما بعضی از آبزیان را به عنوان غذا مصرف نمیکنیم، اما با توجه به بازار جهانی و ارزش افزوده بالای آن‌ها صادرات اینگونه محصولات برای کشور بسیار سودآور است. صادرات آبزیان در سال گذشته 412 میلیون دلار ارزش داشته ، در حالی که واردات کشور کمتر از 180 میلیون دلار بوده است. اکنون بیش از هفتاد بندر صیادی و 120 مرکز تخلیه در سواحل کشور وجود دارد. به طور متوسط هر بیست کیلومتر مرکز تخلیه برای صیادان موجود است. در خلیج فارس 50 مرکز صیادی و 84 مرکز تخلیه تاسیس شده است.»

او به موضوع صنایع تبدیلی نیز اشاره کرد و افزود: «صنایع و کارخانه‌ها هم توسعه پیدا کردند، اما این میزان از توسعه کافی نیست. امروز علی‌رغم اینکه ایران بزرگترین صیاد غرب اقیانوس هند و دومین صیاد تن در اقیانوس هند است، اما ظرفیت لازم برای تبدیل این محصول به کنسرو ماهی تن و صادرات این محصول وجود ندارد. این در حالی‌است که کنسرو ماهی تن می‌تواند ارزش افزوده بالایی ایجاد کند.»

صالحی در ادامه سخنانش به موضوع پرورش ماهی در قفس پرداخت و گفت: «براساس مطالعاتی که سال 82 توسط شرکت معتبر نروژی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر انجام شد معادل 900 هزار تن ظرفیت پرورش ماهی در این حوزه‌ها وجود دارد. این میزان پرورش نه تنها هیچ آسیبی به محیط زیست نمیزند، بلکه مفید هم خواهد بود. امروز دریای خزر ظرفیت 400 هزارتن تولید دارد، اما میزان بهره‌برداری از آن 20 هزار تن است. میزان تولید ماهی در قفس، سال گذشته 10هزارتن و ظرفیت کشور نیز 23 هزار تن بوده است. این در حالی است که نروژ با جمعیت 5 میلیونی . یک میلیون و 600 هزار تن پرورش ماهی در قفس دارد. یا ترکیه که مطالعات در این حوزه را بعد از ایران و در سال 83 آغاز کرده است، امروز 300هزار تن ماهی در قفس پرورش می‌دهد. مشکل اینجاست که ما از سال 84 تا سال 92، 8 سال به معنای واقعی خواب بودیم.»

او ادامه داد: «برای اینکه بتوانیم جایگاه خود را در پرورش ماهی در قفس پیدا کنیم، برای سال پایانی برنامه ششم پرورش و صید یک میلیون و 500 هزار تن آبزی را هدف‌گذاری کرده‌ایم . این در صورت ادامه روند فعلی است و اگر روند مطلوب را در نظر بگیریم به یک میلیون و 800 هزار تن خواهیم رسید. با این حال به همان روند فعلی بسنده کرده و رشد سالانه 20 درصد را هدف گذاری کرده‌ایم. در این صورت صید ما در سال 100 هزار تن اضافه می‌شود اما یک کیلو از این صید اضافه متعلق به خلیج فارس و دریای خزر نیست. این اضافه صید از محل صید فراساحلی است، و ما مهم‌تر از آن سید در اعماق 250 متر و 300 متر را هدف‌گذاری کرده‌ایم.»

معاون وزیر جهاد کشاورزی به هدف‌گذاری برای افزایش تراز مثبت تجاری نیز اشاره کرد و گفت: « هدف‌گذاری کرده‌ایم که صادرات را از 412 میلیون دلار در سال 95 به 660 میلیون دلار افزایش و واردات را به 130 میلیون دلار کاهش دهیم. یکی از طرح‌های مهمی که ما در راستای تولید و اشتغال و تحقق اقتصاد مقاومتی دنبال می‌کنیم صید فانوس ماهیان است. بر اساس مطالعاتی که نروژی ها سال 1368، کره‌ای ها سال 1370، فائو 1372 و موسسه تحقیقات شیلات در سال 1374 انجام داده‌اند، ذخایری از فانوس ماهیان در عمق 250 تا 300 متری زندگی می‌کنند. این ذخایر حداقل 3 میلیون تن و حداکثر 20 میلیون تن برآورد شده است. ما 100 هزار تن از این را هدف‌گذاری کردیم که در سال 1400 برداشت می‌کنیم. اکنون از این گونه برای تولید پودر ماهی استفاده می‌شود، اما دانشگاه شیراز موفق شده از آن پروتئین استخراج کند و انشاالله برای مصارف انسانی هم به زودی به بازار خواهد آمد.»

او افزود: « ایران سهم خود را از ذخائر شرق آفریقا و اقیانوس هند افزایش خواهد داد. به دنبال آن هستیم که پایگاه‌هایی در کشورهای شرق آفریقا ایجاد کنیم. اکنون در حدود 1000 فروند شناور ما در این منطقه فعال هستند و با کشورهایی مذاکره کرده‌ایم تا بتوانیم از بنادر آن‌ها استفاده کرده و از ذخایر آن‌ها به صورت اشتراکی استفاده کنیم.»

رییس سازمان شیلات سپس به مساله افزایش بهره‌وری تولید اشاره کرد و ادامه داد: «یکی از اقدامات انجام شده برای کاهش ضایعات و رشد ارزش افزوده استفاده از شناورهای پشتیبان است. یک شناور که به آفریقا می‌رود دو هفته در رفت و آمد است. اگر بتوانیم برای هر 10 تا 15 فروند شناور ماهیگیری یک شناور پشتیبان طراحی کنیم که آذوقه و سوخت را به شناورها برساند و از سوی دیگر محصول آن‌ها را جمع‌آوری کرده و به کشور بازگرداند، می‌توانیم در رشد ارزش افزوده و افزایش تولید بهبود 30 درصدی داشته باشیم. این از اقدامات جدیدی است که شروع شده است.»

او درباره ضرورت توجه به توسعه پایدار نیز گفت: « برداشت ما از دریا برداشت پایدار است. خوشبختانه بیش از یک دهه است که صید بسیاری از گونه‌ها پایدار بوده است. برای تحقق این هدف مجوز صید جدید نمی‌دهیم، زمان و مکان صید را مدیریت می‌کنیم و در مواقع لازم بچه ماهی رهاسازی می‌کنیم. برای نمونه در سال 95، 400 میلیون عدد بچه ماهی انگشت‌قد و میگو در دریا رهاسازی کرده‌ایم.»

صالحی در ادامه به تشریح برخی از دیگر اقدامات شیلات پرداخت و گفت: «در دنیا به تجربه ثابت شده سازه‌های دریایی تبدیل به محل نوزادگاهی و پناهگاهی برای افزایش تعداد ماهی می‌شود. بنابراین ما برای نصب اینگونه سازه‌ها در محل‌های مناسب برنامه ریزی کرده‌ایم. توجه به جمعیت ساحلی موضوع دیگر است. هیچ کجای دنیا به اندازه ما از توسعه ساحل نشینی غفلت ندارند. در اکثر کشورهای دنیا شهرهای پیشرفته و پرجمعیت در سواحل است. اما متاسفانه اینجا عکس این قضیه صادق است و مناطق ساحلی اکثرا محروم هستند. امیدوار هستیم با توسعه مکران این موضوع مورد توجه قرار گیرد. توجه به گونه‌های جدید و گیاهان آبزی نیز مهم است. در چابهار تحقیقات خوبی شده و ظرفیت‌های زیادی برای این فعالیت وجود دارد. و نهایتا حفظ محیط زیست دریایی از اقدامات مهم انجام شده است.»

او ادامه داد: «نگرانی جدی ما ضایعات و فضولات انسانی و کارخانه‌ای که از طریق رودخانه‌ها به دریا وارد می‌شود، است. وقتی قرار است چند قفس در دریا نصب شود، بارها باید به سازمان محیط زیست مراجعه کرد، اما سالانه چندین تن فضولات در بندرعباس به رودخانه ریخته می‌شود و وارد دریا می‌شود . امیدوار هستیم با همت محیط زیست رودخانه‌ها سالم شود که هم ماهی‌ها برای تخم ریزی مهاجرت کنند و هم آب سالم وارد دریا شود.»

همچنین ناصر حاجی ‌زاده رییس پژوهشگاه ملی اقیانوس ‌شناسی در خلال این همایش از ضرورت رونق اقتصادی و اجتماغی حوزه خلیج فارس خبر داد و در این راستا گفت: حفظ و سیانت از ظرفیت های این حوزه از سیاست های اصلی حکومتی ایران به شمار می آیند و با توجه به این امر، باید فضای مناسب حرکت در این جهت ایجاد شود.

وی در ادامه به ظرفیت های به خصوص این حوزه در صنایعی مانند نفت، ماهیگیری، کشتیرانی و گردشگری اشاره کرد و در این خصوص گفت: تحقیق یک گروه نروژی در این منطقه مبین این موضوع است که میزان پرورش ماهی در قفس، می تواند به صورت عمده ای گسترش یابد.

به گفته حاجی زاده این تحقیق حاکی از این است که صنعت پرورش ماهی در قفس باید به عنوان صنعت دوم پردرآمد منطقه بعد از نفت باشد.

این مقام مسئول در ادامه به این موضوع اشاره کرد که برای استفاده از ظرفیت‌های موجود در حوزه خلیج فارس، باید در ابتدا برنامه‌های تحقیقاتی و پژوهشی را گسترش داد، چراکه مهمترین راهکار پیشبرد سیاست‌های توسعه‌ای در این منطقه در گرو تحقیقات و پژوهش صحیح خلیج فارس است

منبع : عصر اقتصاد